viernes, 23 de marzo de 2012
jueves, 22 de marzo de 2012
RIAS ALTAS
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
 |
| Mapa coas rías altas de Galiza |
As Rías Altas é a denominación coa que se coñece a parte
setentrional do litoral de Galiza. Caracterízanse en xeral
polo seu pequeno tamaño e mais pola súa elevada colmatación.
Incluíndo as denominadas Rías
Medias (Costa da Morte e Arco Ártabro) neste grupo, as Rías Altas abranguerían a
parte norte e noroeste da provincia da Coruña e toda a costa da provincia de Lugo, limitando con Asturias ao leste e co cabo de Fisterra
ao suroeste.
Con todo, en hidrografía considérase que o cabo
Ortegal marca o punto de separación entre as Rías Altas propiamente
ditas
e as Rías Medias. En rigor, as Rías Altas son cinco:
- Ría de Ortigueira
- Ría do Barqueiro
- Ría de Viveiro
- Ría de Foz
- Ría de Ribadeo
A ría de Ortigueira, tamén chamada de Cariño e Ortigueira, é unha ría galega da provincia da Coruña, en Galicia, España.
Está formada pola desembocadura do río Mera, as súas augas bañan
os concellos de Cariño e Ortigueira.
Dándolle o seu nome á vila de Ortigueira, o porto máis importante é o
de Cariño, que se separou do seu anterior municipio en 1988.
- O río Mera é un curso fluvial galego, pertence á vertente cantábrica.Nace a uns 752 m de altitude, no alto do Caxado (correspondente a sector meridional da Serra da Faladoira); segundo outros autores nace da confluencia do regatos Carrís e Soutochao. Percorre 29 km, facendo medio fronteira entre os concellos das Somozas, As Pontes de García Rodríguez, Cerdido e Ortigueira, onde desemboca (levando case sempre a dirección sur-norte) na ría de Ortigueira, formando a enseada do mesmo nome.Ten un caudal duns 5 m³, e ten unha cunca duns 127 km². Ao longo do percorrido recibe varios regatos, sendo o principal o Pulgueiro ou Pulgueira, que lle chega pola dereita.
RIA DO BARQUEIRO
| Vista da Ría |
A ría do Barqueiro é unha ría da provincia de Lugo, en Galicia,
formada na desembocadura do río Sor
no mar Cantábrico. Forma parte das rías
Altas.
Sitúase entre os concellos do Vicedo na provincia de Lugo e Mañón
na provincia da Coruña. Limita ao oeste coa península de Bares, e ao leste co concello do Vicedo e a illa Coelleira.
Dálle nome á localidade do Barqueiro, porto
pesqueiro do concello de Mañón,
así mesmo ábrese á ría a capitalidade do Vicedo.
- O río Sor pertence á vertente cantábrica, pois flúe entre as provincias de Lugo e A Coruña, desembocando no mar Cantábrico, na Ría do Barqueiro. Discorre polos concellos de Mañón, Muras, Ourol e O Vicedo. Nace de dous pequenos regatos, o Xantas que ven do Montouto, e o Tras da Serra, que descende do Alto de San Xoán, en Ribeira (Ambosores)
A ría de Viveiro é unha ría da provincia de Lugo, en Galicia.
Forma parte das rías Altas.
Está formada pola desembocadura do río
Landro, está exclusivamente no concello de Viveiro.
Ábrense á ría o porto pesqueiro da parroquia de Celeiro, a capital municipal do concello e a zona
residencial de segunda vivenda na parroquia de Covas.
- O río Landro ou Landrove pertence á vertente cantábrica, e segue unha dirección S-N desembocando na ría de Viveiro. Nace na parroquia do Viveiró (Muras), nas vertentes oeste e suloeste da serra do Xistral, a 800 m. de altitude. Baixa por un val aberto até Escoiras, que logo se estreita, ao paso que recebe as augas dos regatos de A Eireixa, Ribeira, Torres Vellas e Barocas. Vólvese a abrir por Nogarito e, outra vez encaixado, recolle as achegas do Besteburiz, Balsadas e Grandal. Desde A Santa Mariña contribúen o Boimente, o Louro, o Loureiro (ou río Xudreiro, onde está a fervenza do Pozo da Ferida), o río da Balsa e o Fontecova. Posteriormente chega ao concello de Viveiro para desembocar entre a praia da Area, en Covas, e o porto de Celeiro. Na desembocadura, o Landro forma un pequeno humidal. Constitúe os límites entre os concellos de Muras e Ourol. En total percorre 42 km e a súa bacía exténdese por 268 km2.
A ría de Foz, é unha ría galega
da provincia de Lugo, en Galicia,
España.
Pertence ás Rías Altas.
Está formada pola desembocadura do río
Masma, as súas augas bañan os municipios de Barreiros
e Foz.
Facendo de límite entre ambos os municipios.
- O río Masma é un río da provincia de Lugo. Pertence polo tanto á vertente cantábrica.Nace na serra do Xistral, no concello do Valadouro. Percorre os concellos de Abadín, Alfoz, Mondoñedo, Lourenzá, Barreiros e Foz. Despois de 46 km de percorrido desemboca na ría de Foz, xunto á praia da Rapadoira e á praia de Altar no mar Cantábrico.A superficie da súa conca supera escasamente os 290 quilómetros cadrados.O lugar exacto do seu nacemento está na parroquia valadouresa do Cadramón a uns 920 metros de altitude, entre o cumio do Xistral e o do Cadramón. Inicialmente toma o nome de rego Pedrido ou río Pedrido, que pasa bordeando a parroquia alfocesa do Pereiro, atravesa as parroquias abadinenses de Montouto, Labrada e Romariz até entrar na parroquia mindoniense dos Remedios. Toma entón o nome de Río do Porto da Cal ao pasar preto da aldea de Estelo. Un pouco máis adiante, preto da aldea de Tronceda de Abaixo pasa a denominarse río Tronceda, entrando despois na parroquia de Viloalle, na que toma o seu nome definitivo de río Masma ao seu paso pola aldea da Igrexa, tras un breve treito no que coincide co rego Gontán. Cruza posteriormente as parroquias de Vilamor e Masma en Mondoñedo, Santa María de Lourenzá en Lourenzá, Cabarcos, Celeiro de Mariñaos e San Cosme en Barreiros e finalmente Vilaronte no concello de Foz. Os seus principais afluentes son o rego de Figueiras e o río Oirán pola esquerda, e o río Valiñadares e o rego do Batán pola dereita.
A ría de Ribadeo é a formada a partir do río Eo
xunto con outros ríos menores, como o río Grande. Está situada no nordeste de Galiza e oeste de Asturias, actuando como fronteira natural.
Colle o seu nome da principal vila ribeirá, Ribadeo,
a única situada baixo administración galega. Os outros tres enclaves
principais son, na beira asturiana e de norte a sur, As Figueiras, Castropol
e A Veiga. Recibe aportes de varios ríos, o Eo é o
principal deles, e outros son o Suarón e
o Monxardín (ambos desembocando na Veiga, Asturias) e o río Grande na zona galega. A saída ó mar
prodúcese na zona norte, entre os enclaves da Illa
Pancha na parte galega e a Punta da Cruz na asturiana (Castropol).
Polo interior na zona do río Eo, a variación mareal e polo tanto a ría
chega ata Abres, zona
final na que recibe o nome de ría de Abres.
Abrangue no seu inter
ior unha zona de especial protección para as
aves (ZEPA). É destacable a avifauna da ría, asentada
na lama da súa parte interior (sur).
Xeoloxicamente, o mesmo que as outras rías, está
formada polo afundimento dun val fluvial. Na
actualidade está colmatada de materiais fluviais formando marismas na
súa primeira metade, e, facendo unha transición a materiais de orixe
mariño, na parte central forma os tesos ou tesóns.
No ano 2004
na ría de Ribadeo as instalacións portuarias ocupaban un 4% do espazo. A
comezos de 2006
completouse o recheo cunha extensión de 8.000 m2, no porto
de Ribadeo, instalacións de Mirasol. Con este recheo incrementouse a
área portuaria ata acadar o 5%.
- O río Eo é un curso fluvial do noroeste da Península Ibérica que discorre por terras de Galicia e Asturias, delimitando ao cabo a fronteira entre ambas. Desemboca no mar Cantábrico pola ría de Ribadeo. A súa cunca ten unha extensión duns 819km², dos que 3/4 atravesan terreo galego. É apto para a pesca de salmóns. O nome provén do vocábulo Ego, que en tempos romanos alternou con Egoba, e así o atestigua Plinio ao falar dos Egobarri, os habitantes da beira da ría. De Ego vén Eo e tamén as formas medievais Iuve (775), Euve (875), e finalmente Ove (905-), nome dunha parroquia de Ribadeo, próxima á Ría. Sen prexuízo do anterior, durante séculos o seu decurso inferior designouse como Río de Miranda, e a parte inicial do seu esteiro como Ría de Abres, aceptando como límite aproximado entre a ría de Abres e a Ría e Ribadeo a ponte estradal de Porto (Ribadeo).
- Nacemento: Fonteo, Baleira, Lugo, Galicia
- Desembocadura: Mar Cantábrico, formando a ría de Ribadeo, entre Ribadeo (Galicia) e Castropol (Asturias)
- Lonxitude: 91,5 km
- Afluientes principais
- Polo oeste: Ríos Rodil e Turía
- Outros afluentes
- Polo oeste: Río Liñeiras, Río Ouria
- Polo leste: Río de Ríotorto, Río de Trabada
- Poboacións que atravesa: A Pontenova en Galicia; Santiso de Abres e Abres, en Asturias. Desemboca cerca da Veiga dando lugar á mencionada ría.
- O río Grande é un río da provincia de Lugo.Nace nos montes de Trabada, preto da aldea da FórneaBarreiros (atravesando a parroquia de Vilamartín Pequeno, e pasando pola de Cabarcos) e atravesa o de Ribadeo, regando as parroquias de Arante, A Devesa, Covelas, Cedofeita, Vilausende e Ove. Finalmente desemboca na marxe esquerda da Ría de Ribadeo aproximadamente nas coordenadas 43°30.25′N 07°3.2′W / 43.50417°N 7.0533°W.Os seus principais afluentes son o río Noceda e o río Pequeno pola esquerda (este último acólleo na súa desembocadura), e o río Lexoso pola dereita.Algunhas fontes cartográficas intercámbianlle os nomes aos ríos Grande e Lexoso dende os seus nacementos até o lugar da súa confluencia na Ponte na parroquia de Covelas (coordenadas 43°29.78′N 07°8.53′W / 43.49633°N 7.14217°W).(correspondente ao mesmo concello).
miércoles, 21 de marzo de 2012
Galicia registró desde 1842 dos fusiones locales y 23 anexiones
Trece concellos han nacido fruto de las segregaciones, la menor, de 774 vecinos
Escrito por:
redacción / la voz
21 de marzo de 2012
05:00
Desde que España contó con su primer censo
completo de municipios en 1842, el mapa local gallego ha registrado 38
variaciones en la división de sus ayuntamientos. La mayor parte de los
cambios estuvieron propiciados por la superposición de territorios de
dos concellos limítrofes, lo que ha dado pie a 23 anexiones al primarse
el liderazgo de los concellos con más habitantes.
Solo en dos ocasiones la alianza dio paso a una
fusión con un nuevo concello como denominación común, como la que se
plantea ahora en Oza y Cesuras. Esos fueron los casos de Ramirás
(Ourense), al fusionarse en 1926 Frea de Eirás y Vilameá de Ramirás, y
en 1963 de A Pontenova (Lugo), fruto de la unión de Vilameá y Vilaodriz.
La primera alianza alumbró un municipio de 5.468 vecinos (hoy tiene
1.856), y en el caso de la fusión lucense el nuevo concello partió con
5.529 residentes (ahora suma 2.732 habitantes). Pontevedra es la
localidad que más extensión ha logrado con sus seis anexiones realizadas
entre 1857 y 1960 (Berducido, Alba, Mourente, Salcedo, Xeve y
Pontesampaio), y Vigo la que más habitantes sumó por la misma vía, con
114.031 procedentes de Bouzas (1904) y Lavadores (1941).
Pero si las anexiones han concentrado población y
simplificado el mapa político, las segregaciones no siempre han podido
justificarse en la masa crítica que conformaban sus convecinos. Mondariz
Balneario arrancó en 1924 con 774 vecinos. En el mismo año Pontecesures
sumaba al nacer 1.811. Rábade surgió un año después con tan solo 989
residentes y Negueira de Muñiz con 1.534 (hoy tiene solo 224).
El baile de los límites municipales ha hecho
cambiar a algunos concellos también y no siempre en el mismo sentido.
Ortigueira, por ejemplo, incorporó a tres municipios desde 1842
(Conzadoiro, Freires y San Adriano), pero, por otro lado, perdió a
Cariño en 1988. Asimismo, Pontedeume absorbió a Vilarmaior en el año
1877, y lo perdió veinte años después.
El Concello que nació de la mina y que unió a Vilaodrid y Vilameá
Un grupo de mineros comen sentados junto a un
río. Es en el cañón del Eo. La imagen preside el bar Puente, uno de los
más antiguos de A Pontenova. El propietario, Demetrio, lo recuerda y
hace de cronista oficioso de este concello del interior de A Mariña.
Cuenta que fue de esa mina con parada de tren, la de Vilaodrid, de la
que nació primero el pueblo, Puente Nuevo, y luego el ayuntamiento,
fundado a partir de la unión de Vilaodrid y lo que hasta 1950 era el
concello de Vilameá. El matrimonio vino rodado. Fue justo en 1962 cuando
nació.
«A primeiros do século pasado había dúas casas
aquí, pero xa había uns mil mineiros traballando no ferro», explica.
Eran de las aldeas de los alrededores, pero también de otros concellos
de Galicia. Venían de Muimenta, de Meira... Ese desembarco, unido al
desarrollo del tren que llevaba el hierro hasta Ribadeo, hizo que las
viviendas fueran aumentando en torno al cañón del Eo.
Y llegaron los maragatos y empezaron a abrirse
tiendas y bares. «A vila é relativamente nova», comenta el alcalde,
Darío Campos. Ese desarrollo urbanístico se fraguó en territorio del
viejo ayuntamiento de Vilameá, cuya economía de servicios se movía
gracias a la mina excavada en la roca de Vilaodrid, justo en el otro
lado del río. Todo estaba unido por un puente. «Había obreiros que viñan
do outro lado e pola comida tamén traballaban aquí e fixeron esta
bodega», explica el dueño del Puente. La bodega está excavada en la roca
y tiene un tubo que ventila hecho también a mano. Las cabeceras de cada
uno de estos dos concellos eran dos pequeñas aldeas ubicadas montaña
arriba, a un kilómetro del río. Desde cada una de ellas podía avistarse
la otra a lo lejos, en lo alto de la montaña, más allá del valle. La
feria era en Puente Nuevo.
Sin problemas de convivencia
«Non recordo que houbese nunca rivalidade entre
os dous pobos», dice Rufino, otro de los más veteranos. Y la
propietaria de A Esquina secunda esas palabras. «Somos todos uns. Non
hai nin nunca houbo ningunha rivalidade. Ás veces fanse máis problemas
administrativos dos que hai», dice. El primero recuerda el tren. La
segunda el ruido.
La unión fue rápida. Sin traumas. Era fruto de
una lógica que ahora podría aplicarse a la unión de pequeños concellos
en torno a una cabecera de comarca. «Puente Nuevo tiña a feira e
daquela tiña moito auxe», recuerda Ramón López, natural de Vilaodrid.
Cuenta la historia de cómo se formó, antes incluso que el concello, la
parroquia de A Pontenova. «Os curas de Vilameá e Vilaodrid eran amigos,
pero cando o Bispado creou a parroquia de Puente Nuevo, porque alí non
había, veu outro co que se levaban peor e non querían ir dar misa alí.
Pero moita xente de Puente Nuevo tiña nicho en Vilameá. Por eso tivo que
ir este alí a unha misa e estaban os outros, que acabaron dándolle»,
recuerda.
Más allá de anécdotas, nunca hubo problema,
aunque ahora todavía los de Vilameá usen el nombre de la parroquia para
decir de dónde son. Incluso las nuevas generaciones explican que cuando
van por ahí y les preguntan de dónde son responden que son de la
primera. «De Vilameá, sempre de Vilameá», dice un joven recién casado. Y
aunque no vivió el matrimonio de concellos, ha oído hablar miles de
veces de lo que pasó. «Doce anos antes de que se xuntaran cambiaron o
nome do de Vilameá polo de Puente Nuevo», explica. Y luego ya vino el
gran concello. Primero se llamó A Pontenova Vilaodrid. Ahora ya solo es A
Pontenova.
Aquel pequeño municipio es todavía pequeño. Tiene
actualmente una población de 2.732 habitantes. Los de alrededor,
Trabada, Ribeira de Piquín, Riotorto o A Fonsagrada, tienen 1.310, 654,
1.466, y 4.309, respectivamente. La pregunta de qué pasará ahora está en
el aire. La respuesta de cómo se tomarían una nueva alianza, también.
Las cabeceras de los municipios que se juntaron
eran dos pequeñas aldeas
A GALICIA ESTREMEIRA OU A GALICIA IRREDENTA
FONTE: GALIPEDIA
Galicia estremeira ou Galiza irredenta é a denominación
que reciben todos aqueles territorios galegofalantes,
que na actualidade se atopan fóra das fronteiras de Galicia,
baixo a administración de Castela e León e Asturias. Vencellados lingüística, cultural e
tradicionalmente a Galicia, existe neles e arredor deles, a
reivindicación histórica
de pertenza á cultura galega e nalgúns casos de incorporación ou
reincorporación na propia Galicia
Concepto e termo
O termo irredenta, que é o máis amplamente estendido, fai referencia,
segundo o dicionario da Real Academia Galega, a aquilo que está sen
redimir, aplicado en particular ao territorio que, por razóns étnicas ou
históricas unha nación quere anexionar.De
xeito máis minoritario, este territorio tamén recibe o nome de Faixa
oriental, Faixa Leste, Galiza exterior, Galiza
oriental, Galiza Leste ou Galiza non autonómica
Xeografía
A Galicia estremeira ou irredenta é un territorio en forma de franxa,
de aproximadamente 175 quilómetros de longo e de 15 a 30 de anchura,
situada polas terras máis occidentais das actuais provincias de León e Zamora, na Comunidade autónoma de Castela e León, así como os concellos
máis occidentais do Principado de Asturias, situados
entre a ría de Ribadeo e o río Frexulfe (próximo ao río Navia). A pesar das
diferenzas administrativas entre as diversas zonas desta longa franxa,
todas teñen en común unha lingua e por tanto en boa parte unha cultura
que comparten aínda hoxe coa Galicia
autonómica.
Tradicionalmente vénse dividindo ou agrupando estes territorios en
tres partes: Eo-Navia, Bierzo e Portelas
/ Seabra. Se ben, recentemente apareceu unha nova
proposta de comarcalización destes territorios por parte dunha
organización política
que divide estes territorios en cinco comarcas: Terra do Navia-Eo, Val do
Ibias, o Bierzo, a Cabreira e a Seabra. Analizamos aquí as diferentes
comarcas atendendo á primeira división por ser a máis estendida e
coñecida:
 |
| Mapa do dominio lingüistico galego ou galego-portugués nos 19 concellos da Terra Eo-Navia. Ibias (1), Degaña (2), Allande (3), Grandas de Salime (4), Pezós (5), San Martín de Ozcos (6), Santalla de Ozcos (7), Eilao (8), Vilanova de Ozcos (9), Taramundi (10), Santiso de Abres (11), A Veiga (12), Boal (13), Villaión (14), Navia (15), Coaña (16), El Franco (17), Tapia (18) e Castropol (19).Añadir leyenda |
A Terra Eo-Navia, Navia-Eo ou Entrambasaguas, son as
denominacións que recibe a rexión de lingua galega que se atopa no
occidente do Principado de Asturias, limítrofe con Galicia e que
comprende 19 concellos situados entre os ríos Eo e Navia.
O termo Terra Eo-Navia, trátase dunha
denominación de recente creación que non se corresponde con ningunha
división territorial oficial ou de uso cotián tradicional, e na que se
inclúen os seguinte concellos:
| Concellos galegofalantes | Asturias | |
|---|---|
| Boal | Castropol | Coaña | Eilao | El Franco | Grandas de Salime | Ibias | Pezós | San Martín de Ozcos | Santalla de Ozcos | Santiso de Abres | Tapia | Taramundi | A Veiga | Vilanova de Ozcos | |
| Concellos parcialmente
galegofalantes Allande | Degaña | Navia | Villaión |
As Portelas e Calabor
 |
| AMapa do dominio lingüístico galego ou galego-portugués nos 5 concellos das Portelas. Porto (1), Lubián (2), Pías (3), Hermisende (4), Pedralba de la Pradería (parroquia de Calabor) (5).ñadir leyenda |
As Portelas é unha rexión actualmente baixo administración
zamorana (Castela e León), situada na fronteira con
Galicia (pertencendo a ela ata o ano 1789) e na que
historicamente se fala o galego, aínda que sen status oficial.
Comprende os seguintes concellos (en cursiva concellos parcialmente
galegofalantes):
| Concellos galegofalantes | provincia de Zamora | |
|---|---|
| Hermisende | Lubián | Pías | Porto | |
| Parcialmente galegofalante Pedralba de la Pradería |
O Bierzo
 |
| Mapa do dominio lingüistico galego ou galego-portugués nos 23 concellos do Bierzo. Barxas (15), Borrés (4), Cacabelos (11), Candín (22), Carucedo (3), Carracedelo (7), Corullón (13), Oencia (14), Ponte de Domingos Flórez (1), Sobrado (12), Toural dos Vados (8), Trabadelo (17), Valboa (18), A Veiga de Valcarce (16), Vilafranca do Bierzo (19), Arganza (10), Benuza (2), Camponaraia (9), Fabeiro (21), Peranzais (23), Ponferrada (6), Priaranza (5) e A Veiga de Espiñareda (20). |
Situado entre a Serra do Courel, os Montes
Aquilanos e a Serra
de Fistedo, O Bierzo é unha comarca actualmente baixo administración leonesa e integrada polo
tanto na Comunidade Autónoma de Castela e León. Con todo, a propia
xeografía, historia e principalmente o idioma, fan do Bierzo occidental
unha terra estreitamente ligada a Galicia,
formando parte dela durante séculos. O uso do galego mantense nos
seguintes concellos:
| Concellos galegofalantes | provincia de León | |
|---|---|
| Barxas | Borrés | Cacabelos | Candín | Carucedo | Carracedelo | Corullón | Oencia | Ponte de Domingos Flórez | Sobrado | Toural dos Vados | Trabadelo | Valboa | A Veiga de Valcarce | Vilafranca do Bierzo | |
| Concellos parcialmente
galegofalantes Arganza | Benuza | Camponaraia | Fabeiro | Peranzais | Ponferrada | Priaranza | A Veiga de Espiñareda |
Historia
 |
| Mapa do reino de Galiza elaborado por Gérard Mercator e Jodocus Hondius, cun detalle do mesmo no que aínda se situaba a Ponferrada como entrada do reino, así como as vilas de Vilafranca do Bierzo, Valcarce ou Cacabelos en Galiza. 1619. |
As diversas causas que orixinan que existencia de amplos territorios
galego-falantes fóra de Galicia son resultado de diferentes sucesos -de
carácter eminentemente político-, que desde o século
XII ata o ano 1789, foron sucesivamente reducindo o territorio
oficialmente galego. A conseguinte exclusión de zonas limítrofes, que
antano formaban parte de Galicia, levou á súa forzosa integración nos
territorios colindantes, conservando as súas xentes con todo, o idioma
galego así como outros trazos culturais afíns.
O Bierzo (1486)
Coa fragmentación do reino de Galiza e a individualización do
recente reino de León a comezos do século
XII as informacións sobre a adscrición do Bierzo a un ou outro reino son confusas e mesmo
contraditorias. Mentres que para uns autores o reino de Galiza remataba na fronteira
natural dos montes do Cebreiro, para outros facíao nas aforas da cidade
de Ponferrada,
chegándose incluso a considerar o territorio berciano como unha
entidade propia debido á súa condición xeográfica limítrofe. Os séculos
posteriores, porén, consolidarían finalmente o occidente do Bierzo na vida política e social galega
ata finais do século XV.
Será precisamente nese século cando o conde de Lemos, Pedro
Álavez Osorio, el mayor señor de aquel reyno de Galicia
sufra o acoso total dos irmandiños
(incluídos os bercianos), cando máis de 30.000 deles o sitien no Castelo de Ponferrada,
corazón do Bierzo, a súa confrontación coa Real Audiencia e os Reis Católicos suporíalle á casa de Lemos, a división do condado no ano 1486, mercando
Ponferrada
os propios Reis Católicos e creando o marquesado de Vilafranca. Dese xeito recaeu o Bierzo en mans castelán-leonesas, definíndose o límite entre o reino de Galiza e o de León, que pasaba a situarse no Cebreiro.
Non obstante, isto non impediu que o territorio berciano continuase a ser
tradicionalmente considerado parte integrante de Galiza, así escritores e humanistas como Fernán
Pérez de Oliva, Jerónimo Zurita,
Lope de Vega, e viaxeiros como Bartolomé de Villalba y
Estraña, Caumont, Claude de Bronseval, Arnold von Harff e outros,
continuaron a considerar na súa obra o Bierzo occidental como parte do reino de Galiza, aludindo a diferentes
enclaves como galegos, (Ponferrada)
llave e principio del reyno de Gallizia,
(Vilafranca do Bierzo) tiene esta
villa buena vega, aunque ya está en Galicia,
mesmo afirmando firmemente que: Pont Ferrat (Ponferrada), fin
d’Espagne, commencement de Galice (Ponferrada, fin de España e
comezo de Galiza).
As Portelas e Calabor (1789)
 |
| Anaco de mapa do reino de Galiza elaborado por Fernando Ojea (ano 1640), nel apréciase a pertenza dos pobos das Portelas (Lubián, Porto, Pías e incluso Requeixo) a Galiza. |
No caso do territorio comprendido aproximadamente entre os ríos Eo
e Navia,
integrante durante varios séculos na diocese de Britonia, as súas terras aínda eran
considerados na diplomática medieval do século
X, como parte de Galicia,
tal e como recolle unha confirmación do rei Ordoño III, onde menciona: in Gallecia: (..)
Vallebona (Valboa),
Triacastella (Triacastela), Zerbantes (Cervantes),
Nabia (Navia)
cum Deganeis (Degaña) suis , Vitrico , Arborsola (Boal) , Soorna
(Suarna), Trabersas de Fraxino , Ibias ambas ,
Ausecos (Ozcos) et Neiro (Neira)
A aproximación histórica ao conflito territorial no entanto chegou
case douscentos anos despois, no século XII, cando toca teito a gran
disputa entre os bispos de Lugo e Oviedo, reclamando á curia real cada unha das partes a
súa xurisdición sobre a zona. O bispo lucense aseguraba que pertencían
desde antano a súa diocese, porén os documentos aportados polo bispo
Paio de Oviedo -alcumado o falsificador-, farían que o rei Afonso VII desestimase as demandas do lucense.
Deste xeito, algúns destes territorios caeron definitivamente baixo
xurisdición ovetense e leonesa por moito que os Papas sucesivos
solicitasen a León a devolución dos seus dominios
adquiridos. Se ben que algunhas das vilas eonaviegas seguiron a ser
consideradas parte de Galicia como amosa a cartografía, o resto recaeron
na diocese de Oviedo integrándose paulatinamente na xurisdición
asturiana, mais conservando durante os séculos e até a actualidade, a
lingua galega na súa variante local (eonaviego).
Lingua
 |
| Mapa lingüístico do Galego cos bloques lingüísticos, as áreas e as subáreas lingüísticas. Os falantes de galego na Galicia irredenta supoñen máis do 60% dos falantes da variedade oriental da lingua galega. |
O idioma galego é o principal nexo de unión na actualidade,
entre os territorios da Galiza irredenta e da Galicia
autonómica. Pola súa situación xeográfica, a variedade do galego
falado nestes territorios é a do galego oriental, que comparte cos concellos -oficialmente
considerados como galegos- máis orientais. Esta variedade dialectal
posúe polo tanto características comúns afíns a un lado e outro dos
lindes provinciais e autonómicos:
- Variedade altamente conservadora, mantendo algunhas características medievais do galego-portugués, hai tempo desaparecidas no resto do territorio lingüístico galego, tales como vogais nasais (Ancares).
- Sistema tónico con oito vogais, as sete do galego común mais o a palatal.
- Plurais de palabras terminadas en -an -en -on, -ais -eis -ois: pantalón-pantalois
- conservación dos ditongos latinos qua e gua: cuatro, guardar.
Peculiaridades
Xa dentro da variedade oriental do galego, cada
territorio posúe peculiaridades lingüísticas propias que os filólogos
tenden a dividir do seguinte xeito (de norte a sur):
- Eonaviega: comprende o Val interior do Eo (baixo administración galega) así como a totalidade das comarcas eonaviegas (galegofalantes) ata o río Frexulfe.
Divídese en dúas subáreas:
- A Veiga-Os Ozcos-Ibias
- Salave-Coaña-Boal
- Ancaresa: comprende a rexión galegofalante dos Ancares tanto baixo administración galega como leonesa.
- Oriental-central: comprende gran parte do territorio leste lucense e ourensán, a zona galegofalante da
comarca do Bierzo e unha pequena parte da Terra Eo-Navia. Divídese en dúas subáreas:
- A Fonsagrada-O Courel-O Bierzo
- Valdeorras-Viana do Bolo
- Zamorana: comprende unha pequena parte suroriental do territorio ourensán, e a zona da Portelas (actualmente baixo administración zamorana).
- Porto
- A Mezquita-Lubián
Reivindicación
Se ben tradicionalmente era unha reivindicación do nacionalismo, na
actualidade esta reivindicación tendeu a relaxarse e centrarse máis en
aspectos culturais (reivindicación da lingua), ficando como
reivindicación principalmente do independentismo (ben organizado,
Nós-Up, ben non organizado politicamente)
A pesar de que nas súas intervencións públicas o nacionalismo
maioritario non teña feito bandeira da reivindicación territorial, o
propio BNG recolle estas reivindicacións na súa Proposta de Estatuto de Galiza de 2005 onde, na
súa disposición final terceira, di:
Poderán incorporarse a Galiza
aqueles concellos limítrofes de características históricas, culturais,
económicas e xeográficas análogas, mediante procedementos democráticos
que serán regulados por lei.
A posición tradicional do nacionalismo galego é a de negar a
lexitimidade e validez da división administrativa provincial de Javier de Burgos de 1833, cuxa
primeira manifestación foi o provincialismo. A
posición do nacionalismo anterior a 1936 é
claramente a de reivindicar estes territorios, desde a Xeración Nós até o Partido Galeguista, pasando
polo arredismo
ou a representación galega no IX Congreso de
Nacionalidades Europeas e como vén reflectido en numerosas
publicación afíns da época como A Nosa Terra, Nós
ou A Fouce.
En 1931,
o Anteproxecto de
Estatuto de Galicia redactado polo Seminario de Estudos Galegos, a
pesar de establecer no seu Artigo 4 que:
Art. 4º O territorio da
Galiza comprende as antigas catro provinzas da Coruña, Lugo, Pontevedra e
Ourense.
 |
| Alfonso Daniel Castelao foi un dos principais impulsores do Estatuto de Autonomía de Galicia de 1936. incluía a continuación, no seu artigo quinto, unha clara referencia a estes territorios: |
Art. 5º Poderáse agregar ó
territorio da Galiza calquera outro colindante, por acordo dos dous
tercios dos seus eleitores, aprobado pol-a Asambreaia do Estado galego e
a lexislatura a que estivere sometido o territorio en cuestión; todo
isto co refrendo do Poder federal. O plebiscito ao cal se refire o
primeiro parágrafo deste artigo terá lugar por iniciativa do Consello do
Estado galego ou da vixésima parte dos eleitores do país que se trata
d'anexar.
Esta reivindicación mesmo se trasladará ao texto final do Estatuto de Autonomía
de Galicia de 1936 onde, no artigo 2 do Título I Preliminar, se
afirma:
Art. 2º Podrá agregarse a
Galicia cualquier territorio limítrofe de características históricas,
culturales, económicas y geográficas análogas, mediante los requisitos
que las leyes generales establezcan.
Logo da Transición, as correntes maioritarias do
nacionalismo tenderon a relaxar as reivindicacións neste sentido,
limitándoas na maioría dos casos a aspectos culturais, case sempre en
relación coa lingua. Deste xeito, a reivindicación de galeguidade destes
territorios quedou reducida por un lado, á propia minoría de habitantes
deses lugares que conservan unha identificación coa Galiza e, por
outro, a sectores independentistas.
Controversia
A existencia desta reivindicación dentro do nacionalismo galego
esperta certa controversia tanto na Galiza, coma nas terras irredentas
ou nos territorios aos que administrativamente pertence.
Un dos aspectos fund
amentais dentro do debate parte da propia definición de nación da cal se derivaría, en principio, a pertenza ou non destes territorios á nación galega. Case todas as definicións de nación actuais falan de aspectos "obxectivos" como dispor dunha lingua común, historia, costumes, etc., e máis duns factores "subxectivos" (a vontade dunha comunidade de pertencer a unha mesma entidade política) que serían precisamente o punto máis polémico sobre a galeguidade destes territorios.
amentais dentro do debate parte da propia definición de nación da cal se derivaría, en principio, a pertenza ou non destes territorios á nación galega. Case todas as definicións de nación actuais falan de aspectos "obxectivos" como dispor dunha lingua común, historia, costumes, etc., e máis duns factores "subxectivos" (a vontade dunha comunidade de pertencer a unha mesma entidade política) que serían precisamente o punto máis polémico sobre a galeguidade destes territorios.
Aínda que en boa parte das comarcas en cuestión poida existir un
sentimento de irmandade ou simpatía co pobo galego, ou mesmo un
sentimento de galeguidade aberta como demostra a existencia de
militantes de organizacións nacionalistas galegas na zona e os votos
obtidos por estas formacións as
posicións de pertencer a unha mesma nación chamada Galiza son moi
minoritarias.
 |
| Terra Eo-Navia |
 |
| O Bierzo |
 |
| As Portelas e Calabor |
PARA SABER MAIS CLICKEA NOS ENLACES:
usuarios.multimania.es/aureano/galicia_portelas.htm
usuarios.multimania.es/aureano/textos_estremeiros.htm
vello.vieiros.com/galegoexterior/frias1.html
es.wikipedia.org/wiki/El_Bierzo
morales2011.blogspot.com.es/2011/05/o-bierzo-e-as-letras-galegas-2011.html
usuarios.multimania.es/aureano/galicia_bierzo.htm
e-spacio.uned.es/fez/eserv.php?pid=bibliuned:Llcgv-75DF4BB2-15B9-08F6-99DC-36F2C0405D35&dsID=A_Lingua_Galega.pdf
www.academiadelallingua.com/pdf/Informe_sobre_a_fala_ou_gallego_asturiano.pdf
usuarios.multimania.es/aureano/textos_estremeiros.htm
vello.vieiros.com/galegoexterior/frias1.html
es.wikipedia.org/wiki/El_Bierzo
morales2011.blogspot.com.es/2011/05/o-bierzo-e-as-letras-galegas-2011.html
usuarios.multimania.es/aureano/galicia_bierzo.htm
e-spacio.uned.es/fez/eserv.php?pid=bibliuned:Llcgv-75DF4BB2-15B9-08F6-99DC-36F2C0405D35&dsID=A_Lingua_Galega.pdf
www.academiadelallingua.com/pdf/Informe_sobre_a_fala_ou_gallego_asturiano.pdf
ENTIDADES LOCAIS MENORES DE GALICIA
FONTE: GALIPEDIA
Dentro da división territorial dos concellos existen casos particulares que se constitúen en Entidades Locais Menores, entes con personalidade xurídica propia de ámbito inferior ó municipal creados para facilita-la administración descentralizada de núcleos de poboación afastados da capital municipal
Dentro da división territorial dos concellos existen casos particulares que se constitúen en Entidades Locais Menores, entes con personalidade xurídica propia de ámbito inferior ó municipal creados para facilita-la administración descentralizada de núcleos de poboación afastados da capital municipal
Esta figura está presente nas distintas comunidades autonómicas, onde
recibe diferentes denominacións: "Entidade Local Autónoma" (en Andalucía) Entidade Municipal Descentralizada" (Cataluña) ou "pedanía" (Comunidade Valenciana,
Murcia).
En Galicia
recibe tamén o nome de "pedanía".
Corresponden ó que tradicionalmente se viña denominando casaríos,
parroquias, aldeas, lugares, concellos abertos, anexos e outras figuras
análogas. Estas entidades de poboación poden solicita-lo recoñecemento
como Entidade Local Menor se cumpren determinadas condicións.
Regulación
A creación, organización e funcionamento das Entidades Locais está
contemplada na lei 7/1985 Reguladora de Bases do Réxime Local
que delega na lexislación autonómica a regulación do seu funcionamento.
En Galicia, están reguladas pola Lei 5/1997, de Administración Local de
Galicia .
O status de Entidade Local Menor foi recoñecido por primeira vez
trala aprobación do Estatuto municipal do ano 1924, que as definía como
un núcleo separado de edificacións, formado por un conxunto de persoas e
bens, con dereitos e intereses peculiares e colectivos diferenciados
dos xerais do municipio.
A iniciativa do nomeamento ha partir sempre da poboación interesada
aínda que a súa solicitude debe ser aprobada polo concello ó que
pertence ese lugar. Están presididas por un alcalde
pedáneo e un órgano colexiado de control (a xunta veciñal), que forma
parte da corporación municipal ó que pertenza esa entidade. Tamén existe
a posibilidade de funcionar en réxime de concello aberto.
A designación das persoas que forman a xunta veciñal faise de acordo
cos resultados das eleccións municipais correspondentes. O alcalde
pedáneo é elixido directamente polos veciños da entidade, nun proceso
electoral que coincide coas eleccións locais; as súas funcións son
ordenar pagos e render contas, aplica-los orzamentos da entidade, etc.
Os membros da xunta veciñal, en número par que oscila entre 2 e 4
segundo a poboación, desígnanse tamén de acordo coa lexislación
electoral xeral.
A lei de Administración local de Galicia establece á súa vez certas
condicións ós nucleos de poboación que queiran constituírse en Entidade
Local Menor: estar situados lonxe da capital municipal, reunir certas
características peculiares propias, dispoñer de recursos suficientes
para o seu funcionamento, e que a súa creación non condicione
significativamente a capacidade económica do concello de modo que este
non se ha ver impedido para mante-los servizos que preste ós veciños.
Tamén establece que o núcleo que ostente a capitalidade municipal non
pode constituírse en Entidade Local Menor.
As competencias das Entidades Locais Menores tamén están establecidas
por lei: administración e defensa do seu patrimonio local, execución de
obras e prestación de servizos de interese local (que deben asumir con
fondos propios), vixilancia e mantemento de camiños
rurais, montes, fontes e lavadoiros.
O concello pode delegar nestas entidades funcións que lle sexan
propias, sempre que estas o acepten e previa asignación dos recursos
necesarios para asumir esas funcións.
Entidades locais menores en Galicia
 |
| Distribución das nove Entidades Locais Menores existentes en Galicia |
 |
| Entidade Local Menor de Camposancos (A Guarda) |
En Galicia existen nove entidades deste tipo, oito na provincia de Pontevedra e unha na de
Ourense.
- Arcos da Condesa (en Caldas de Reis), recoñecida como Entidade Local Menor por
Decreto de 18 de xaneiro de 1946
- Xa fora un "Couto" en tempos do Antigo Réxime aínda que non chegou a ser concello propio no momento da configuración dos concellos constitucionais.
- Santa Mariña de Arcos da Condesa é unha parroquia que se localiza no sur do concello de Caldas de Reis na comarca de Caldas. É unha das 9 entidades locais menores de Galiza, recoñecida como tal por Decreto de 18 de xaneiro de 1946 Xa fora un "Couto" en tempos do Antigo Réxime aínda que non chegou a ser concello propio no momento da configuración dos concellos constitucionais.Segundo o padrón municipal de 2008 tiña 413 habitantes (191 homes e 222 mulleres, distribuídos en 9 entidades de poboación, o que supón unha diminución progresiva en relación ao ano 2004 cando contaba con 424 habitantes, e a 1999, con 469.
- Bembrive (Vigo),
constituída o 12 de xuño de 1945 .
- Formou parte nun primeiro momento da xurisdición de Bouzas, logo do concello de Lavadores, en 1836, para ser definitivamente adscrita ó concello de Vigo en 1936, xunto coas outras parroquias que formaban Lavadores.
- Santiago de Bembrive é unha parroquia do concello de Vigo. Limita coas parroquias de Beade, Cabral, Lavadores e Zamáns e pertence ó arciprestado de Vigo-Lavadores.En 2008 tiña unha poboación de 4.343 habitantes (1.980 homes e 2.363 mulleres) , o que reflicte un aumento respecto a 2003, con 4.063 habitantes, distribuídos en 38 entidades de poboación segundo o Nomenclator. O censo de poboación do IGE só contempla 14 destes lugares: O Arieiro (604 habitantes), Baruxáns (476), O Carballal (348), As Chans (247), Eifonso (64), Os Freires (257), Mourelle (252), A Mouteira (99), O Outeiro (248), Recaré (272), San Cibrán (115), Segade (324), A Xesteira (137) e Xestoso (406).A maiores, o Nomenclátor relaciona estoutros: O Cacheno, O Cruceiro, A Cruz, Esparramáns, Espedrás, Ferreiras, O Lameiro, Mandín, Miraflores, Monte da Pedrosa, O Monte do Calvario, Mosteiro, Novelos, Paio, A Parrocha, A Pedra, O Polvorín, O Pouso, As Raposas, As Regadas, Regueiras, Os Ríos, O Toutizo e Xeme.
- Berán (Leiro,
Ourense), constituída o 13 de decembro de 1924.
- Antes da constitución dos concellos no século XIX pertencía á xurisdición de Carballeda de Avia. Na primeira distribución municipal formou parte do concello de Beade, do que se segregou posteriormente para integrarse no de Leiro.
- San Breixo de Berán é unha parroquia do concello de Leiro, na provincia de Ourense. No ano 2008 tiña 259 habitantes (130 homes e 129 mulleres), distribuídas en dous lugares, o que supón unha perda de habitantes continuada en relación ao ano 2007, cando contaba con 270 habitantes.
- Camposancos (A Guarda),
constituída oficialmente o 23 de
maio de 1925 .
- Xa viña funcionando cunha Xunta Administrativa propia desde 1870 para a xestión dos bens do Couto de Camposancos, o que a converte na entidade máis antiga de Galicia.A metade dos impostos que recadaba a localidade pasaban á Entidade Local. A parroquia de Camposantos foi creada en 1798, tras desagregarse da de San Lourenzo de Salcidos. Chegou a constituírse en concello propio antes da designación constitucional dos concellos, se ben en 1836 queda incluída dentro do concello da Guarda.
- Santa Isabel de Camposancos é unha parroquia que se localiza no concello da Guarda. É unha das 9 entidades locais menores de Galiza. Segundo o padrón municipal de 2008 tiña 1.108 habitantes (529 homes e 579 mulleres), distribuídos en 9 entidades de poboación, o que supón un aumento continuado en relación aos anos 2004, cando tiña 987 habitantes, e 1999, con 913. Está situada á beira do río Miño, case na súa desembocadura no océano Atlántico.Etimoloxicamente, o topónimo Camposancos é de orixe latina e equivale a "Campos en ángulo".Sábese que no lugar existiu un mosteiro templario do que non quedan restos a non ser as columnas aparecidas nunhas reformas. Camposancos erixiuse en parroquia independente en 1798. Antes de 1870, pertencía a Salcidos e este ó mosteiro de Oia. A igrexa parroquial de Santa Isabel comezou a construírse en 1816 e non se rematou ata 1856.
Separado do antigo Concello da Guarda, o couto medieval de Camposancos, que pertencía como anexo o partido xurisdicional de Barrantes, provincia de Tui, constitúese en concello propio pero en 1836 intégrase no territorio municipal da Guarda.Camposancos é coñecido polo Colexio dos Padres Xesuítas fundado en 1876 a escasos dous quilómetros da Guarda. Por primeira vez en España, os xesuítas intentaban instituír unha universidade privada, que finalmente só estaría en activo durante 5 anos. O colexio chegou a contar cun prestixio enorme ata o punto que del xurdirían dúas notables institucións como a Universidade de Deusto e a Universidade Pontificia de Comillas. Entre os alumnos avantaxados que saíron do colexio está o político pontevedrés Portela Valladares, que chegaría a ser ministro e presidente do goberno coa República. De 1916 a 1932 foi ocupado polos seus irmáns de relixión portugueses pero baixo o mandato da República, a orde dos xesuítas foi expulsada e o centro pasou a ser un sanatorio.O recinto do Colexio dos Xesuítas convertido en hospital foi tristemente famoso por albergar durante a Guerra Civil Española o campo de concentración de Camposancos. Habilitado como centro de reclusión a finais de 1937, chegou a estar ocupado en 1938 por 1.066 reos cando a capacidade -segundo informe oficial do réxime franquista- era de 868 presos. As fontes diverxen en torno a poboación reclusa que pasou por el pero oscila entre os 2.000 e os 3.000 presos.En 1943 volveu ser un centro de ensino dos xesuítas, aínda que non retornou ó esplendor doutrora e pechou as súas aulas en 1959.Dada a súa privilexiada posición na foz do Miño, na actualidade existe un proxecto dunha construtora para converter o edificio nun complexo turístico de luxo. - Chenlo (O
Porriño), constituída en 1920
- A parroquia de Chenlo formou parte do concello do Porriño desde a constitución dos concellos galegos de 1836. Anteriormente pertenceu ó concello de Mosende (1812-1821) no que reclamou manterse sen éxito.
- San Xoán de Chenlo é unha parroquia que se localiza no concello do Porriño. É unha das 9 entidades locais menores de Galiza. Segundo o padrón municipal de 2008 tiña 522 habitantes (268 homes e 254 mulleres, distribuídos en 17 entidades de poboación, o que representa unha diminución en relación ós anos 2004, cando contaba con 549 habitantes, e 1999, con 532.
- Morgadáns (Gondomar),
constituída o 7 de agosto de 1932
- Pertenceu primeiro á xurisdición de Baiona para formar despois concello propio ata a distribución minicipal definitiva de 1836, cando foi definitivamente integrada en Gondomar. Xa en 1844 hai constancia de que os veciños de Morgadáns, xunto ós da parroquia veciña de Chaín reclamaron infrutuosamente formar concello, con capital en San Roque de Morgadáns, hoxe un lugar desta parroquia.
- Trala Guerra Civil suspendeu as súas actividades ata 1955. Entre os bens que xestiona destaca o Monte Galiñeiro
- Santiago de Morgadáns é unha parroquia que se localiza no concello de Gondomar na comarca de Vigo. Segundo o padrón municipal de 2008 tiña 1.255 habitantes (624 homes e 631 mulleres), distribuídos en 21 entidades de poboación, o que supón un aumento progresivo en relación aos anos 2004, cando contaba con 1.229 habitantes, e 1999, con 1.160.
- Pazos de Reis (Tui),
constituída en 1926
- O seu recoñecemento tivo que vence-la resistencia dos veciños de Tui.
- O Sagrario de Pazos de Reis é unha parroquia que se localiza no concello de Tui. Segundo o padrón municipal de 2008 tiña 1.147 habitantes (547 homes e 600 mulleres), distribuídos en 10 entidades de poboación, o que supón un aumento en relación ao ano2004, cando contaba con 1.127 habitantes, e 1999, con 1.142.
- Queimadelos (Mondariz),
constituída o 21 de febreiro de 1935
- Pertenceu á xurisdición de Sobroso para pasar posteriormente a integrarse no concello de Mondariz. Xestiona os montes de Peralta, Lagoa e Portela.
- Santa María de Queimadelos é unha parroquia que se localiza no concello de Mondariz. Segundo o padrón municipal de 2008 tiña 111 habitantes (47 homes e 64 mulleres), distribuídos en 2 entidades de poboación, o que supón unha diminución respecto aos anos 2004, cando contaba con 118 habitantes, e 1999, con 133.
- Vilasobroso (Mondariz),
constituída o 13 de setembro de 1924
- No antigo rexime o seu territorio foi Cabeza de Señorio de Sobroso xa que formaba parte da mesma xurisdición do seu nome, como Vila San Martini de Portela en subcastelo de Sobroso. Depois denominada San Martiño da Portela (polo que o seu primeiro nome foi o de Entidade Local Menor de Portela), pasa a toma-lo nome de San Martiño de Vilasobroso por Real Orde do Goberno de Alfonso XIII o día 22 de Maio de 1926 (publicado nesa data na Gaceta de Madrid). Nesta parroquia atópase o castelo de Vilasobroso, hoxe propiedade do concello de Ponteareas.
- San Martiño de Vilasobroso é unha parroquia do concello de Mondariz, na comarca do Condado. Segundo o padrón municipal tiña en 2008 367 habitantes (173 homes e 194 mulleres), distribuídos en 5 lugares, o que supón unha diminución continuada en relación ós anos 2004, cando contaba con 380 habitantes, e 1999, con 416. Hoxe é unha das nove entidades locais menores que existen en Galiza. Conserva o seus históricos símbolos identificadores, como o seu escudo de armas e a súa bandeira.
- En Vilasobroso atópase o outeiro de Landín, onde está situado o castelo de Sobroso. O territorio parroquial está cruzado polo antigo camiño real ou de postas a Castela, que serve de guía de peregrinos ao santuario cisterciense de Santa María da Franqueira. Dende mediados do século XIX Vilasobroso foi un nó de comunicacións comarcal, ao cruzar por ela a estrada N-120 que unía Vigo con Logroño e que aproveitaba parte do itinerario do antigo camiño real. Pasan tamén pola vila outras estradas provinciais, como a PO-262 de Vilasobroso a Mondariz, a PO-402 de Vilasobroso a Salvaterra e ás Neves, a PO 4402 de Vilasobroso a Mondariz-Balneario e tamén outras estradas locais menores, na sombra de todas estas estradas configurouse o núcleo actual.O territorio de Vilasobroso ten unha extensión de 5,18 km2. O río principal é o Xabriña, que en parte do seu curso serve de límite parroquial con Queimadelos e Mondariz.
Falsos mitos sobre alimentación que pueden encarecer tu cesta de la compra
Por Roberto Arnaz / Yahoo! Finanzas |
El gasto en alimentación es uno de los que más ha sufrido la crisis. Cuando ha tocado apretarse el cinturón, la cesta de la compra ha sido una de las primeras en sufrir los recortes. En 2011, las familias españolas gastaron una media de 400 euros menos en llenar su carrito, según los datos de la Organización de Consumidores y Usuarios (OCU), una tendencia que se viene repitiendo desde 2009.
Aun así, cada hogar de nuestro país gastó en comida aproximadamente 6.800 euros, lo que supone el mayor gasto para las familias después del de vivienda. La OCU afirma que sabiendo elegir el establecimiento en el que hacemos la compra podemos ahorrar hasta 1.000 euros al año. Finanzas queremos ayudarte a reducir aún más el ticket de la compra desmontando algunos mitos sobre la alimentación que hacen que gastemos más de lo necesario en algunos productos:
1.-Los huevos hay que conservarlos en el frigorífico
Los huevos no están sellados herméticamente. De hecho, su cáscara está formada por millones de pequeños agujeros, lo que significa que el huevo puede absorber olores de otros alimentos cercanos, como trozos de cebolla, queso fuerte,etc...
Si cocinas un huevo y sabe raro, probablemente tirarás todo el paquete (nadie quiere correr riesgos, y menos con los huevos). Así que déjalos fuera de la nevera y utilízalos antes de que cumpla su fecha de caducidad.
2.- La fruta enlatada no es saludable:
Da igual la forma en la que esté envasada, la fruta siempre es fruta. Fresca, congelada o enlatada, una pera o una manzana conservan intactas sus vitaminas y propiedades.
En general, la fruta congelada o en conserva suele ser más barata, con lo que, además de nutrir a tu familia, te pueden servir para ahorrar unos cuantos euros a final de mes.
Los productos enlatados generan desconfianza en los consumidores, ya que creen que los alimentos pierden su valor nutritivo. Sin embargo, esta fruta es tan nutritiva como la natural, y generalmente mucho más económica.
3.- El agua embotellada es mejor que el agua del grifo:
Todos sabemos las bondades del agua. El agua corriente, el agua del grifo, es la mejor opción, de buena calidad y más económica, según la OCU. Pero las aguas minerales envasadas se han hecho un hueco entre los consumidores por su comodidad y el falso mito de que el agua del grifo puede dañar nuestra salud o que sabe peor. Algo que se ha demostrado que es mentira.
En diciembre de 2007, una revista de bebidas británica realizó un test a ciegas de 23 marcas de agua entre 20 profesionales y periodistas de la restauración. Entre las aguas probadas se encontraba Thames Water, el agua del grifo de Londres. El agua consumida por todos los londinenses acabó en tercera posición y la marca más cara, 420 Volcanic, que cuesta más de 60 euros por botella, quedó en el puesto 18.
4.-Los huevos no se pueden congelar
Los huevos no deben estar en la nevera, pero sí puedes utilizar el congelador para su conservación. Puedes congelar el huevo completo o separar las yemas y las claras antes de hacerlo.Esto es muy útil para recetas que necesiten utilizar solo una de las partes del huevo, así podrás aprovechar la otra en el futuro y no tendrás que tirarla.
Eso sí, ten en cuenta apuntar o marcar los huevos congelados con la fecha de congelación para que no se pasen meses en la nevera.
5.- Las marcas blancas son siempre más baratas:
Aunque las marcas blancas pueden resultar hasta un 40% más baratas que algunas marcas conocidas, no siempre son la mejor opción para rebajar el gasto en alimentación.
El 'boom' de estas líneas de producto creadas por los grandes distribuidores ha obligado a los fabricantes tradicionales a competir con las mismas armas: rebajas de precios y ofertas 2x1 que hacen que al final algunos productos de marcas 'de toda la vida' acaben resultando más económicos.
6.- Los cereales, mejores cuanto más caros:
En alimentación, no siempre lo más caro es lo más saludable o el producto con mayor calidad. Esta máxima se cumple con los cereales.
Las marcas con los productos más baratos suelen ser las que guardan una mejor relación calidad precio, y sus cereales tienden a ser los más saludables.
El cereal es cereal, y cuantos menos azúcares, colorantes y conservantes tengan, costarán menos y serán más saludables.
7.- Los supermercados tienen las verduras más económicas:
Solemos pensar que las grandes cadenas de alimentación tienen los mejores precios porque suelen conseguir mejores ofertas de los productores, y es cierto, pero solo a medias.
Aunque en la mayoría de los alimentos procesados consiguen grandes ofertas, la fruta y las verduras todavía se les resisten. Los estudios sobre los niveles de precios de la distribución alimentaria elaborados por el Ministerio de Industria aseguran que las latas y demás productos envasados salen bastante más baratos en los hipermercados, mientras que la fruta, la verdura o la carne cuestan menos en los establecimientos especializados.
martes, 20 de marzo de 2012
Los 'posthippies' gestionan el monte
La comuna de Negueira subsiste al margen del capitalismo gracias al campo
ALBERTO LEYENDA Vigo 8 OCT 2011
 |
| Agapito, de la Mancomunidad de Montes de Foxo y Vilar, en Negueira de Muñiz, con su rebaño de cabras. / XOSÉ MARRA |
Mientras buena parte de la población de Occidente vive en permanente zozobra por las turbulencias financieras, por los ataques especulativos de los mercados, por los índices de paro desbocados, en un rincón perdido de la montaña lucense, en el límite con Asturias, una veintena de personas practica un modo de vida ajeno al capitalismo y a sus crisis cíclicas. Son los herederos de la comuna hippie que se instaló en Negueira de Muñiz a finales de los setenta y subsisten gracias a una gestión eficaz de los recursos que ofrece el monte.
"Vivimos de manera auto-suficiente, de lo que la tierra nos da", resume Dora Cabaleiro. Tienen cabras y ovejas, plantan hortalizas, hacen artesanía de cuero y de cerámica, reparan con sus propias manos y materiales locales las casas abandonadas en las que se acomodaron, gestionan la brigada contra incendios. Todo ello sin ser dueños de un solo metro cuadrado de suelo, simplemente por estar asentados en un terreno considerado monte comunal, lo que les da derecho a explotarlo. Los recursos obtenidos se reparten de forma igualitaria entre los comuneros, que lo son mientras habitan la zona, y no hay posibilidad de herencia. Se trata de un modelo único de Galicia y del norte de Portugal, ni público ni privado, que casa a la perfección con los principios libertarios de los moradores de las aldeas de Vilar y Vilaxuín.
Este equilibrio se vio amenazado en 2003, cuando un grupo que se decían propietarios de las viviendas ocupadas, deshabitadas desde que estos poblados quedaron incomunicados en los cincuenta por la construcción de un embalse, presentaron una denuncia. Reivindicaban la propiedad del monte, y pretendían hacer una plantación extensiva de pinos y montar un coto de caza mayor. Los comuneros contactaron con la Organización Galega de Montes Veciñais en Man Común, que les asesoró y buscó abogados. El bufete de Calixto Escariz, que llevó el caso, explica que los demandantes no pudieron demostrar ser los dueños de las casas ni que el monte fuese una propiedad privada. El statu quo permaneció intacto.
Desde entonces, los comuneros -de entre 30 y 60 años, algunos de ellos supervivientes de la primera comuna- siguen practicando un modo de vida alternativo, vinculado estrechamente al rural. Cuentan con un pequeño local de transformación, en el que elaboran mermeladas y conservas de las hortalizas y hornean su propio pan. Para vender los excedentes recorren una vez a la semana las dos horas por carretera que les separan de Lugo, y se establecen en el mercado que organiza O Bandullo Ecolóxico, una asociación de consumidores de productos ecológicos y artesanales.
Todos los meses hacen un mercadillo de trueque en el centro de Negueira -diez minutos cruzando el embalse en barca, 50 si van en coche por unas pistas que existen desde hace un década-. Allí, intercambian con los paisanos, como los llama Dora Cabaleiro, desde frutas, vino o ropa hasta tiempo: una sesión de cortar leña a cambio de unos kilos de manzanas, por ejemplo. Esta pequeña feria funciona como un punto de encuentro social para los habitantes de las 17 aldeas de este ayuntamiento, separadas unas de otras por más de una hora de camino.
Esta es la localidad gallega menos poblada, con poco más de 200 habitantes, y en el que la mayoría sobrepasa los 65 años. La escuela acaba de cerrar, puesto que todos los niños en edad escolar, unos ocho, son hijos de los comuneros, y por tanto viven a casi una hora en automóvil. Este curso se matricularán en un centro del otro lado de la frontera, ya en Asturias, que está más próximo. Dora critica el escaso interés del Ayuntamiento -el único en Galicia elegido mediante listas abiertas- por mantener el pueblo vivo. Reprocha que ni siquiera exista una línea de autobuses, lo que obliga a la población oriunda "a gastarse la pensión agraria en taxis" para ir al médico a A Fonsagrada, que está a una hora de viaje.
Pese a la carencia de servicios básicos, esta comunera asentada en Vilar, "el paraíso", según su definición, desde hace una década, defiende que en el rural y al margen del sistema capitalista "se puede vivir bien". "Aquí tocamos casi a un kilómetro cuadrado (de terreno) por persona, está muy bien", bromea. Así, reivindica su modo de vida y remarca que cualquiera puede optar por él a través del sistema de montes en man común. "La gente tiene que saber que hay otras posibilidades", enfatiza.
El presidente de la organización de montes vecinales, Xosé Alfredo Pereira, que avala el modelo "eficiente" de los comuneros de Vilar y Vilaxuín, apunta que de las 3.000 comunidades gallegas solo unas 300 o 400 apuesta por esta fórmula sostenible. No obstante, destaca que poco a poco se va "cambiando para bien" una mentalidad que en muchos casos permanece anclada al beneficio rápido de las plantaciones de eucaliptos o de la instalación de parques eólicos.
OS CONCELLOS GALEGOS
FONTE: CORREO GALLEGO
En Galicia
hai 315 concellos, que é a administración básica máis
próxima ao cidadán. Deles 94 pertencen á provincia da Coruña, 67 á de Lugo, 92 á de Ourense, e 62 concellos están en Pontevedra.
Con respecto aos demais concellos do estado, os galegos son grandes
en extensión e especialmente en poboación, pois só 14 (o 4,4%) teñen
menos de 1.000 habitantes (conforme o censo de 2002). Consecuentemente, a
densidade de poboación de Galicia é
maior cá media de España, máis especialmente na costa occidental. (Fonte: Galipedia)
LEI DE BASES DE REXIME LOCAL
noticias.juridicas.com/base_datos/Admin/l7-1985.html
LEI DE ADMINISTRACION LOCAL DE GALICIA
www.parlamentodegalicia.es/sites/ParlamentoGalicia/BibliotecaLeisdeGalicia/Lei5_1997.pdf
DEMOGRAFIA E FUSIONS
estratexiaplus.wordpress.com/2012/01/03/evolucion-demografica-de-galicia-repercusion-sobre-a-viabilidade-do-actual-modelo-territorial-a-nivel-local/
www.elcorreogallego.es/galicia/ecg/poblacion-17-municipios-es-similar-un-bloque-ciudad/idEdicion-2009-07-22/idNoticia-450722/
www.lavozdegalicia.es/noticia/lugo/2012/02/03/plan-1960-proponia-fusionar-suprimir-13-concellos-lucenses/0003_201202L3C6991.htm
www.lavozdegalicia.es/noticia/coruna/2012/03/13/oza-dos-rios-cesuras-sumaran-poblacion-5000-personas/00031331641554100772744.htm
ESTUDIOS E INFORMES (AS ENTIDADES LOCALES GALEGAS)
www.seap.minhap.gob.es/dms/es/areas/politica_local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/banco_de_datos/registro_eell/estudios/estudios_ccaa/parrafo/04/LASENTIDADESLOCALESENGALICIA.pdf
LEI DE BASES DE REXIME LOCAL
noticias.juridicas.com/base_datos/Admin/l7-1985.html
LEI DE ADMINISTRACION LOCAL DE GALICIA
www.parlamentodegalicia.es/sites/ParlamentoGalicia/BibliotecaLeisdeGalicia/Lei5_1997.pdf
DEMOGRAFIA E FUSIONS
estratexiaplus.wordpress.com/2012/01/03/evolucion-demografica-de-galicia-repercusion-sobre-a-viabilidade-do-actual-modelo-territorial-a-nivel-local/
www.elcorreogallego.es/galicia/ecg/poblacion-17-municipios-es-similar-un-bloque-ciudad/idEdicion-2009-07-22/idNoticia-450722/
www.lavozdegalicia.es/noticia/lugo/2012/02/03/plan-1960-proponia-fusionar-suprimir-13-concellos-lucenses/0003_201202L3C6991.htm
www.lavozdegalicia.es/noticia/coruna/2012/03/13/oza-dos-rios-cesuras-sumaran-poblacion-5000-personas/00031331641554100772744.htm
ESTUDIOS E INFORMES (AS ENTIDADES LOCALES GALEGAS)
www.seap.minhap.gob.es/dms/es/areas/politica_local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/banco_de_datos/registro_eell/estudios/estudios_ccaa/parrafo/04/LASENTIDADESLOCALESENGALICIA.pdf
Os concellos máis novos son:
- Cariño na provincia da Coruña, converteuse no número 313 en 1988 ó segregarse de Ortigueira.
- Burela na provincia de Lugo, converteuse no número 314 en 1995 ó segregarse de Cervo.
- A Illa de Arousa na provincia de Pontevedra, converteuse no número 315 en 1997 ó segregarse de Vilanova de Arousa.
LISTADO DE CONCELLOS PROVINCIA DA CORUÑA
| Concello | Superficie km² | Habitantes 2007 [1] | Comarca | Parroquias e lugares | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Abegondo | 83,9 | 5.808 | A Coruña | 19 parroquias | ||
| Ames | 80 | 24.553 | Santiago | 11 parroquias | ||
| Aranga | 119,6 | 2.219 | Betanzos | 6 parroquias | ||
| Ares | 18,3 | 5.598 | Ferrol | 3 parroquias | ||
| Arteixo | 93,4 | 27.713 | A Coruña | 13 parroquias | ||
| Arzúa | 155,4 | 6.529 | Arzúa | 22 parroquias | ||
| A Baña | 98 | 4.673 | A Barcala | 15 parroquias | ||
| Bergondo | 32,7 | 6.540 | A Coruña | 9 parroquias | ||
| Betanzos | 24,2 | 13.328 | Betanzos | 7 parroquias | ||
| Boimorto | 82,4 | 2.370 | Arzúa | 13 parroquias | ||
| Boiro | 86,6 | 18.547 | O Barbanza | 8 parroquias | ||
| Boqueixón | 73,2 | 4.437 | Santiago | 14 parroquias | ||
| Brión | 74,9 | 7.087 | Santiago | 9 parroquias | ||
| Cabana de Bergantiños | 100,3 | 5.091 | Bergantiños | 10 parroquias | ||
| Cabanas | 30,3 | 3.272 | O Eume | 7 parroquias | ||
| Camariñas | 51,9 | 6.275 | A Terra de Soneira | 4 parroquias | ||
| Cambre | 40,7 | 22.513 | A Coruña | 12 parroquias | ||
| A Capela | 58 | 1.471 | O Eume | 3 parroquias | ||
| Carballo | 186,8 | 30.091 | Bergantiños | 18 parroquias | ||
| Cariño | 46,8 | 4.680 | O Ortegal | 5 parroquias | ||
| Carnota | 70,9 | 5.017 | Muros | 5 parroquias | ||
| Carral | 48 | 5.647 | A Coruña | 8 parroquias | ||
| Cedeira | 85,4 | 7.482 | Ferrol | 8 parroquias | ||
| Cee | 57,5 | 7.555 | Fisterra | 6 parroquias | ||
| Cerceda | 110,9 | 5.587 | Ordes | 6 parroquias | ||
| Cerdido | 52,7 | 1.439 | O Ortegal | 3 parroquias | ||
| Cesuras | 79,7 | 2.323 | Betanzos | 13 parroquias | ||
| Coirós | 33,9 | 1.660 | Betanzos | 6 parroquias | ||
| Corcubión | 6,5 | 1.887 | Fisterra | 2 parroquias | ||
| Coristanco | 141,1 | 7.528 | Bergantiños | 15 parroquias | ||
| A Coruña | 37,6 | 244.388 | A Coruña | 5 parroquias | ||
| Culleredo | 62,3 | 26.707 | A Coruña | 11 parroquias | ||
| Curtis | 116,6 | 4.244 | Betanzos | 4 parroquias | ||
| Dodro | 36,1 | 3.053 | O Sar | 3 parroquias | ||
| Dumbría | 124,7 | 3.890 | Fisterra | 7 parroquias | ||
| Fene | 26,3 | 14.222 | Ferrol | 8 parroquias | ||
| Ferrol | 82,6 | 75.181 | Ferrol | 13 parroquias | ||
| Fisterra | 29,4 | 4.971 | Fisterra | 4 parroquias | ||
| Frades | 81,7 | 2.817 | Ordes | 12 parroquias | ||
| Irixoa | 68,6 | 1.562 | Betanzos | 7 parroquias | ||
| A Laracha | 125,8 | 10.871 | Bergantiños | 13 parroquias | ||
| Laxe | 36,9 | 3.453 | Bergantiños | 6 parroquias | ||
| Lousame | 93,6 | 3.756 | Noia | 7 parroquias | ||
| Malpica de Bergantiños | 61,4 | 6.432 | Bergantiños | 8 parroquias | ||
| Mañón | 82,2 | 1.693 | O Ortegal | 5 parroquias | ||
| Mazaricos | 187,3 | 5.179 | O Xallas | 12 parroquias | ||
| Melide | 101,3 | 7.916 | A Terra de Melide | 26 parroquias | ||
| Mesía | 106,8 | 3.080 | Ordes | 12 parroquias | ||
| Miño | 33 | 5.256 | Betanzos | 8 parroquias | ||
| Moeche | 48,5 | 1.441 | Ferrol | 5 parroquias | ||
| Monfero | 171,7 | 2.400 | O Eume | 7 parroquias | ||
| Mugardos | 12,8 | 5.636 | Ferrol | 4 parroquias | ||
| Muros | 72,9 | 9.931 | Muros | 8 parroquias | ||
| Muxía | 121,3 | 5.663 | Fisterra | 14 parroquias | ||
| Narón | 67 | 36.245 | Ferrol | 8 parroquias | ||
| Neda | 23,8 | 5.649 | Ferrol | 4 parroquias | ||
| Negreira | 115,1 | 6.453 | A Barcala | 18 parroquias | ||
| Noia | 37,2 | 14.808 | Noia | 6 parroquias | ||
| Oleiros | 43,8 | 31.694 | A Coruña | 9 parroquias | ||
| Ordes | 157,3 | 12.359 | Ordes | 13 parroquias | ||
| Oroso | 72,1 | 6.554 | Ordes | 11 parroquias | ||
| Ortigueira | 210 | 7.406 | O Ortegal | 22 parroquias | ||
| Outes | 99,7 | 7.681 | Noia | 11 parroquias | ||
| Oza dos Ríos | 72,1 | 3.203 | Betanzos | 12 parroquias | ||
| Paderne | 39,8 | 2.710 | Betanzos | 9 parroquias | ||
| Padrón | 48,4 | 9.030 | O Sar | 5 parroquias | ||
| O Pino | 131,9 | 4.832 | Arzúa | 13 parroquias | ||
| A Pobra do Caramiñal | 32,4 | 9.923 | O Barbanza | 5 parroquias | ||
| Ponteceso | 91,9 | 6.494 | Bergantiños | 14 parroquias | ||
| Pontedeume | 29,3 | 8.635 | O Eume | 8 parroquias | ||
| As Pontes de García Rodríguez | 249,4 | 11.531 | O Eume | 13 parroquias | ||
| Porto do Son | 94,6 | 9.899 | Noia | 10 parroquias | ||
| Rianxo | 58,8 | 11.554 | O Barbanza | 6 parroquias | ||
| Ribeira | 69 | 27.181 | O Barbanza | 9 parroquias | ||
| Rois | 92,8 | 5.034 | O Sar | 12 parroquias | ||
| Sada | 27,4 | 13.606 | A Coruña | 8 parroquias | ||
| San Sadurniño | 99,7 | 3.123 | Ferrol | 7 parroquias | ||
| Santa Comba | 203,7 | 10.588 | O Xallas | 17 parroquias | ||
| Santiago de Compostela | 220,6 | 93.712 | Santiago | 29 parroquias | ||
| Santiso | 67,4 | 2.102 | A Terra de Melide | 17 parroquias | ||
| Sobrado | 120,6 | 2.244 | A Terra de Melide | 10 parroquias | ||
| As Somozas | 70,9 | 1.374 | Ferrol | 4 parroquias | ||
| Teo | 79,3 | 17.441 | Santiago | 12 parroquias | ||
| Toques | 77,9 | 1.447 | A Terra de Melide | 10 parroquias | ||
| Tordoia | 124,5 | 4.467 | Ordes | 10 parroquias | ||
| Touro | 115,3 | 4.353 | Arzúa | 19 parroquias | ||
| Trazo | 101,4 | 3.548 | Ordes | 11 parroquias | ||
| Val do Dubra | 108,7 | 4.515 | Santiago | 12 parroquias | ||
| Valdoviño | 88,2 | 6.978 | Ferrol | 8 parroquias | ||
| Vedra | 52,8 | 5.088 | Santiago | 12 parroquias | ||
| Vilarmaior | 30,3 | 1.287 | Betanzos | 6 parroquias | ||
| Vilasantar | 59,2 | 1.469 | Betanzos | 7 parroquias | ||
| Vimianzo | 187,4 | 8.364 | A Terra de Soneira | 14 parroquias | ||
| Zas | 133,2 | 5.549 | A Terra de Soneira | 16 parroquias |
LISTA DE CONCELLOS PROVINCIA DE LUGO
LISTA DE CONCELLOS PROVINCIA OURENSE
Suscribirse a:
Entradas (Atom)