miércoles, 17 de febrero de 2010

A FONTE SANTA DA FONSAGRADA

A orixe do topónimo e do comezo do poboamento do lugar da Fonsagrada, hoxe capital do concello do mesmo nome da provincia de Lugo, ten que ver coas virtudes desta fonte:»Antes a Virgen de Fonsagrada taba na Puebla de Burón. Alí taba o juzgado e o ayuntamiento, taba todo; era unha gran puebla. E despois o cura vía aí un bon sitio, aí pa riba, para donde ta A Fonsagrada, e había unha fonte milagrosa alí, que hoi non beben nin as vacas nela, e corre, pero parece que é ruín a auga. E [o cura] levaba a Virgen para alí.E veña, iban por ela para Puebla de Burón pero a Virgen volvía a marchar de noite pró Carballal, prá Fonsagrada. E dixeron:—Bueno, hai que lle facer unha ... . Entonces, a Virgen non quere parar aiquí.E dixo o cura:—Hai que lle facer unha capilla arriba onda a fonte.Que é onde ta. E levárona para alí e por eso ven hoi o nombre de Fonte Sagrada. Foi cuando había o Camín de Santiago por aí. E despois viñan os peregrinos peregrinar aí e foi cuando deu en correr o pueblo para alí. Traían os cuartos para onda a capilla e non os levaban para Puebla, e foi cando subiron todo para riba. Esa é outra leienda».

lunes, 15 de febrero de 2010

E Goya falou galego!







Esta vez, as quinielas non fallaron. Celda 211, o drama carcelario de Daniel Monzón, converteuse na gran triunfadora duns Goya que falaron galego. O filme protagonizado por Malamadre levou oito dos cabezóns do pintor zaragozano --actor revelación, actriz de repartición, actor, son, guión, montaxe, director, película--, arrasando na metade das categorías para as que estaba nomeado. Partía, xunto a Ágora e El secreto de sus ojos, como favorita. E empezou defraudando. Aos poucos minutos de comezar a gala, Raúl Arévalo daba a badalada e arrebataba o galardón ao mellor actor de repartición, impóndose a Carlos Bardem, Antonio Resines e Ricardo Darín. O motín carcelario perdía o primeiro asalto mentres vía como Ágora, a segunda superprodución máis cara do cine español, sumaba figuras, ata sete, a maioría técnicas. Celda 211 fíxose só co premio ao mellor son.A animación galega queda sen premioFoi a gala da euforia. E das risas. Con Andreu Buenafuente como mestre de cerimonias, tras recoñecer el mesmo que non gañara o concurso para presentar os premios, senón que o vencedor fora o boneco Pocoyó, o showman catalán afanouse en divertir a público e telespectadores seguindo un consello de Antonio Resines: ''Fagas o que fagas, vante poñer a parir".Pocoyó coouse nun evento que este ano prescindiu do falso directo para presentar o Goya á mellor película de animación, un mal grolo para o cine galego: Planet 51 deixou sen cabezón a Pérez 2, o retorno do famoso roedor da man das produtoras do país Castelao e Filmax.Tampouco veu para Galicia o cabezón pola mellor maquillaxe e perrruquería de Celda 211, ao que optaban a viguesa Inés Rodríguez e a coruñesa Raquel Fidalgo. Nin aquel que premiaría o tema central de Agallas, composto polo lucense Arturo Vaqueiro. Nin tampouco o recoñecemento ao guión do documental Últimos testigos: Fraga Iribarne-Carrillo, comunista, onde Manuel Millán puxera o seu gran de area. Aínda así, Goya falou galego.Goya non esconde o seu acento galego''Vou falar galego, que é unha lingua que se entende perfectamente, para dedicar este premio''. E Tosar dedicoullo ao seu pai, á súa nai, á súa irmá, e á súa parella, Marta Etura, que momentos antes recollía o Goya á mellor actriz de repartición polo seu papel en Celda 211, onde interpreta á muller do funcionario de prisións Alberto Ammann, quen tampouco defraudou e recolleu a súa cabezón de mellor actor revelación.Houbo máis galego na gala. Emma Lustres, a produtora de Vaca Films, responsable do claustrofóbico e sufocante filme que protagoniza Malamadre, tamén utilizou a súa lingua para expresar, visiblemente emocionada, o seu agradecemento polo éxito cultivado pola taquillera película. Outra das favoritas, El secreto de sus ojos, de Juan José Campanella, tívose que conformar co Goya á mellor película hispanoamericana e co de mellor actriz revelación para a máis que coñecida actriz arxentina Soidade Villamil.''Saben o incriblemente difícil que é sobrevivir unha semana en despacho de billetes?'', preguntou o director da Academia de Cine, Álex de la Iglesia, no seu elocuente discurso, no que recordou ás grandes favoritas que o éxito "non significa que sexamos mellores, senón que nos deron unha oportunidade". A tensión concentrouse ao final da gala, onde Pedro Almodóvar, o gran esquecido, buscou os seus minutos de gloria mentres presentaba ás candidatas á mellor película. Non houbo sorpresas. Un nome e un número: Celda 211.Sen cabezones que repartir, chegou a despedida. Un Buenafuente abatido 'a tiros' deixouse caer sobre o escenario mentres proclamaba a grandeza dos efectos especiais e pedía en matrimonio a Penélope Cruz, quen, por certo, tiña claro que non levaría o Goya e acertou: Lola Dueñas, polo seu papel en Yo también, quedou coa cabeza do pintor que premiaba á mellor interpretación feminina. E para pechar este repaso, unha frase con garra: ''No cine sabemos que nada pode parar un soño''. Díxoo Álex de la Iglesia.

miércoles, 10 de febrero de 2010

O castinglego

Tamara
Canosa


Entre Galicias bilingües, bífidas e redobres de tambor, entre as manifestacións e as xuntanzas de gravata e traxe a medida, entre a distracción do renting e o lising, entre baltaríns e baltarazos, entre política lingüística e complexo lingüístico... entre tanto ruído, penso: é posíbel que en San Caetano descoñezan que existen xeracións de mozos e mozas formados no 50/50 que non saben falar galego?
Rapaces e rapazas que non o fan por ningún tipo de prexuizo senón porque, sinxelamente, nun contorno no que todos os elementos socializadores están en castelán (videoxogos, radio, televisión, música, cine, revistas, publicidade, xornáis, etc...) un ten máis que garantido a aprendizaxe deste. Pero co galego o conto é outro.
Eu teño amigos que non saben falalo. De verdade, existen. Enténdeno, sí, pero non son capaces de falalo. Educados nun contorno castelanfalante, o contacto que tiveron co idioma na escola serviulles para comprendelo, pero as competencias verbais e escritas son moi deficientes. E falamos dunha educación 50/50. Imaxinemos as consecuencias dunha algarabía de consultas tendenciosas que trasladan competencias estratéxicas ao eido doméstico. Imaxinemos a xeración produto de retorcer a natureza das responsabilidades do Goberno en materia educativa. Imaxinemos, por un momento, qué falará unha xeración a que se lle di que para ser profesor non é imprescindíbel falar galego, pero para ser porteiro de discoteca si.
Unha xeración desconcertada e inconclusa lingüísticamente que no mellor dos casos non dominará nin unha nin outra, e no peor sepultará a propia. Carlos Sante e Xaquín Domínguez de San&San inventaron un idioma: o castinglego. Unha fusión entre castelán, inglés e galego ben traída que vén dicirnos, con humor, que isto de ir e vir fai que non vaiamos a bo sitio.
Iso de retroceder no consensuado, de remexer nas filias e fobias particulares só servirá para ter unha lexión de nenos e nenas inxustamente orientados ao descoñecemento do seu patrimonio cultural porque, sexamos claros, aquilo de David e Goliat non vale para a xeración Tuenti.

martes, 9 de febrero de 2010

Galicia perdió 76 aldeas en un solo año debido al abandono y a la crisis demográfica









M.VÁZQUEZ SANTIAGO La crisis demográfica continúa sembrando de abandono el medio rural gallego. La escasez de nacimientos unida a una población cada vez más envejecida condenan a la desaparición a cientos de pequeños núcleos diseminados por todo el territorio, un fenómeno que lejos de ralentizarse ha ido en aumento. A principios de 2009 la cifra de núcleos deshabitados en Galicia ascendía ya a 1.337, muy lejos de los 1.076 que tenía en el año 2002 y 76 más de los que se contabilizaban un año antes. Lo más preocupante es que cientos de poblaciones repartidas por toda la comunidad están a un solo paso de engrosar esa lista, ya que su supervivencia depende de un número muy reducido de vecinos.

Ninguna comarca gallega se salva del abandono y los pueblos fantasma se multiplican cada vez con mayor rapidez. Según los últimos datos del Instituto Nacional de Estadística, durante 2008 la comunidad perdió otros 76 núcleos de población y de los 315 ayuntamientos que hay en Galicia sólo 110 todavía no tienen ni una sola aldea abandonada.

El ritmo al que se vacían los pueblos se ha triplicado con respecto a principios de siglo, cuando se perdían menos de 30 aldeas cada año. Y el golpe se ha notado sobre todo en las provincias de A Coruña y Lugo, las dos más castigadas por este imparable abandono. Casi el 90% de las aldeas que se quedaron sin ningún vecino a lo largo de 2008 pertenecía a municipios de estas dos provincias que, de hecho, concentran también ocho de cada diez núcleos deshabitados de la comunidad.

En Lugo son 565 los pueblos que se han quedado completamente vacíos, un fenómeno tan extendido por esta provincia que sólo quedan seis ayuntamientos -Burela, Meira, Pedrafita do Cebreiro, Rábade, Riotorto y Triacastela- que tienen habitadas todas sus poblaciones.

Ortigueira y As Pontes

El segundo lugar del ranking gallego lo ocupa A Coruña, que pese a ser la provincia más poblada de Galicia ha visto desaparecer poco a poco 533 núcleos de población repartidos por 70 de sus 93 concellos. Es en A Coruña, precisamente, donde están los dos municipios más castigados por el abandono de toda la comunidad: Ortigueira, con 95 pueblos fantasma (tres más que el año anterior) y As Pontes, con 74. Son, pese a todo, dos casos excepcionales ya que la mayoría de estos municipios (169) tienen menos de diez aldeas abandonadas y 50 de ellos, sólo una.

A pesar de que la mayor parte de los núcleos deshabitados se concentran en estas dos provincias, el fenómeno se ha extendido al resto de la comunidad. Incluso Pontevedra, con la excepción de algunos ayuntamientos de la costa, ha sucumbido poco a poco a un abandono que logró esquivar durante décadas gracias a la población que absorbía del interior. Tras siete años durante los que el número de aldeas abandonadas se mantuvo estable e incluso se logró la recuperación de algún núcleo que había quedado deshabitado en O Grove o Baiona, 2008 marcó un punto de inflexión en Pontevedra, que en un año perdió de golpe 7 pueblos.

En Ourense, pese al carácter eminentemente rural de gran parte de la provincia, el grado de abandono es menor. Con 112 núcleos vacíos, la cifra más baja de Galicia, la despoblación está en este caso concreto mucho más concentrada ya que las aldeas deshabitadas se reparten entre 42 de sus 93 ayuntamientos. De hecho, es en el sur y en la franja más oriental de esta provincia donde están localizados prácticamente la mitad de los concellos gallegos que, de momento, permanecen inmunes al fenómeno del abandono.

No obstante y a pesar de que la despoblación en Galicia afecta incluso a las ciudades -Ferrol es la única urbe gallega que no ha perdido ningún núcleo por el abandono- lo cierto es que son los municipios de la franja atlántica los que han demostrado un plus de resistencia a lo largo de los últimos años. Las Rías Baixas o municipios como Ponteceso, Vimianzo o Cee permanecen a salvo gracias a la población que emigró durante años del rural en busca de mejores oportunidades laborales y económicas.

En cuanto al futuro, y aunque los 1.337 pueblos abandonados que hay en Galicia pueden parecer una cifra insignificante si se compara con las 31.000 entidades que tiene la comunidad, los demógrafos son pesimistas. El número de aldeas deshabitadas seguirá creciendo durante los próximos años como una consecuencia inevitable de una población cada vez más envejecida y un número de nacimientos inferior al de las defunciones. Y es que siete de cada diez concellos gallegos perdieron habitantes a lo largo de 2009, un dato que tiene consecuencias visibles también desde el punto de vista territorial.

La fuerte dispersión demográfica que caracteriza a Galicia, una comunidad que concentra más de la mitad de las 55.000 entidades de población de toda España, también ha propiciado inevitablemente las dinámicas de abandono, ya que muchos de estos núcleos estaban compuestos originalmente por dos o tres casas y en algunos casos, ni siquiera agrupadas. Eso explica por qué cuatro de cada diez poblaciones vacías en España están en Galicia.

A pesar de que demógrafos y políticos coinciden en que revertir las tendencias demográficas y frenar la despoblación en Galicia llevará décadas, la crisis económica ha tenido un efecto inesperado en algunas comarcas de la comunidad. Y es que cada vez son más las familias que asfixiadas por el paro y la pérdida de ingresos ven en las aldeas una alternativa mucho más barata para vivir que las ciudades o villas de tamaño medio.

En la comarca coruñesa de Ortigueira, la que tiene un mayor número de núcleos abandonados (95), este fenómeno ya empieza a ser visible y en pueblos como San Claudio, Loiba o Landoi, con varias casas vacías pero habitables y a menos de 10 minutos de Ortigueira, cada vez hay más gente buscando a sus propietarios para hacerles una oferta de alquiler.

La paradoja es que pese a esta creciente demanda de casas en pequeños pueblos y aldeas próximos a las cabeceras de comarca, la oferta inmobiliaria es mucho más reducida de lo que pudiera parecer, en parte por el miedo de algunos propietarios a afrontar unos gastos de acondicionamiento que sobrepasen los ingresos y en parte por la falta de medidas institucionales que fomenten y apoyen este tipo de arrendamientos en el rural. La bolsa de aluguer de la Xunta, por ejemplo, que subvenciona un porcentaje del alquiler y ofrece una serie de garantías a los propietarios además de ayudas para arreglos en la vivienda, no tiene casas de estas características. Desde el IGVS se justifican en que no hay un mínimo de solicitudes para alquilar en estas zonas y el grueso de la demanda se sigue concentrando en las ciudades y sus alrededores.

lunes, 8 de febrero de 2010

Moi poucas pezas quedaron sen vender na Feira do Butelo da Fonsagrada










Cansos, pero satisfeitos polo éxito de vendas e público. Así se mostraban a última hora de onte os produtores de butelo da Fonsagrada, unha vez finalizada a décimo terceira edición da feira de exaltación deste produto.
Logo de dous días de intenso traballo e de moitas horas atendendo aos asistentes, os butelos non chegaron a esgotarse nos sete expositores deste produto que había na feira, pero foron moi poucos os que quedaron sen vender. En calquera caso, desde as industrias cárnicas do municipio recoñecen que en conxunto, entre butelos e demais embutidos e derivados do porco, venderon máis que o ano pasado, algo ao que contribuíu sen dúbida a gran cantidade de xente que onte e o sábado desprazouse ata A Fonsagrada.
En Nadela
Tamén foron moitos os que onte acudiron á Feria de Entroido de Nadela para encher a despensa de face á celebración do entroido.

A provincia de Lugo ten tanto monte coma Navarra e máis que Asturias






O director xeral de Montes, Tomás Fernández Couto, destacou este venres que a provincia de Lugo representa máis masa forestal que toda a do Principado de Asturias ao é igual ao a existente na Comunidade Foral de Navarra.

Fernández Couto respondeu este venres, na comisión de Agricultura do Parlamento galego, a unha pregunta formulada polo deputado do PP de Lugo Daniel Varela Suanzes-Carpegna.

Na súa contestación, o director xeral especificou que a provincia reúne o 33 por cento da superficie arborada de toda Galicia. Durante a súa intervención, avanzou que "pronto haberá datos" da masa forestal de Galicia en virtude do cuarto inventario forestal estatal, se ben constatou que, en Lugo, crece ao ano en 4 millóns de metros cúbicos e se tira proveito a uns 3 millóns de metros cúbicos.

domingo, 7 de febrero de 2010

Animadas vendas na primeira xornada da Feira do butelo







Numeroso público se achegou onte ata A Fonsagrada para participar na primeira xornada da Feira do butelo. Nas horas centrais do día a gran carpa instalada na explanada do museo estivo practicamente chea de xente, moita da cal non se foi para a súa casa sen mercar o produto estrela, que ofertaban ata sete industrias cárnicas do municipio. Nos seus postos non faltaban tampouco o resto de derivados do porco, como lacóns, chourizos e cachuchas.
Entre os expositores, ata superar os sesenta, había ademais panadería e repostería, viños, mel, artesanía e ata un chegado de Pontevedra no que se elaboraban filloas á pedra.
A grande afluencia de xente axudou a animar as vendas, co cal é previsible que se superen os dez mil quilos de butelo vendidos o pasado ano. Igualmente, tamén foron moitos os asistentes que aproveitaron a súa estancia na Fonsagrada para degustar nos restaurantes da vila o típico

Sólo el 27% de los concellos gallegos ganaron población en la última década


De las siete grandes ciudades, Ferrol y Ourense perdieron habitantes . A Coruña y Pontevedra concentran el 78% de los ayuntamientos que no sufrieron los efectos de la crisis demográfica

R. PRIETO A CORUÑA La población gallega engorda a cuentagotas. Desde 1999, el padrón en Galicia ha ganado 65.752 habitantes, un balance que apenas supone 6.600 nuevos inscritos al año. Los 2.796.089 habitantes censados en la comunidad autónoma tan solo han supuesto un aumento de un 2,4% en los últimos diez años, 11 puntos por debajo de la medida nacional, que ha pasado de 40,2 millones censados en 1999 a más de 46,7 millones el año pasado.

La crisis demográfica ha pasado factura al 73% de los concellos gallegos. En la última década, un total de 232 municipios perdieron población, 62 de ellos en la provincia de A Coruña, 59 en Lugo, 79 en Ourense y 24 en Pontevedra. En los 91 restantes donde el padrón ha aumentado, lo ha hecho fundamentalmente en los municipios costeros de A Coruña (un total de 32) y de Pontevedra (39). Un dato que pone de manifiesto el éxodo que sufren las provincias de Ourense y Lugo, que en la última década han perdido población en más del 85% de sus municipios.

En el extremo opuesto se sitúa Pontevedra, con el mejor balance de los últimos diez años: sólo cuatro de cada diez municipios perdieron población. En el caso de A Coruña son más los municipios con caída demográfica que los que suman nuevos inscritos en el padrón: el 66% de los ayuntamientos coruñeses han sufrido los efectos de la despoblación.

Sangría en el interior

Frente a la sangría poblacional en el interior -con una caída en el padrón de más de 20.000 habitantes en los últimos diez años-, en el litoral el aumento ha sido en casi 76.000 nuevos censados, más de 50.000 en la provincia de Pontevedra y cerca de 37.000 en A Coruña.

En el aumento del padrón en Galicia durante la última década contribuyeron de forma especial las grandes ciudades. Pero no todas. La excepción fue Ferrol, con una caída próxima a los 8.000 habitantes y Ourense, con 1.400 menos. El mayor aumento poblacional lo registró la ciudad de Vigo, con 13.662 censados más que en 1999, seguida de Lugo, con 9.198 nuevos inscritos, Pontevedra con 7.437, mientras que las urbes de A Coruña y Santiago fueron las que registraron el menor aumento: 2.654 coruñeses más que hace diez años y 1.347 vecinos de Compostela.

Las localidades próximas a las grandes ciudades han sido las que experimentaron un mayor crecimiento desde 1999. En A Coruña, municipios como Cambre, Carballo, Culleredo o Ames engordaron su padrón. En De los 62 concellos pontevedreses, tan sólo 24 sufrieron la crisis demográfica. En Lugo, la población sólo creció en 8 de los 67 concellos -la ciudad de Lugo, Foz, Outeiro de Rei, Ribadeo, Rábade, Sarria, Viveiro y Burela- y en Ourense únicamente en trece de 92 ayuntamientos -Allariz, Amoeiro, Baltar, Barbadás, O Barco, O Carballiño, Celanova, Coles, Cualedro, Xinzo, San Cibrao das Viñas, San Cristovo de Cea, Toén y Verín-.

315 municipios, cerca de 30.000 núcleos de población y 2,7 millones de habitantes. Esta radiografía de Galicia deja entrever el poco peso poblacional de sus municipios. En la actualidad, 92 concellos tienen menos de 2.000 habitantes; y de ellos 18 no superan el millar. Cada vez son más los ayuntamientos que no rebasan la línea de los 2.000 censados. En la última década, el número de municipios con este volumen de población ha aumentado un 27% al pasar de los 72 contabilizados en 1999 a los 92 de 2009. En el caso de los concellos que no llegan a los mil habitantes, la cifra se ha disparado un 38% al pasar de 13 a 18. En los últimos diez años, los concellos de Santiso (A Coruña), Bóveda, Cervantes, Navia de Suarna, Pol, Portomarín y Samos (Lugo), Baños de Molgas, Carballeda, Castrelo de Miño, Irixo, Xunqueira de Ambía, Laza, Leiro, Muíños, Oímbra, Riós y Vilar de Barrio (Ourense) y Dozón y Fornelo de Montes (Pontevedra) superaron la barrera de los 2.000 habitantes.

viernes, 5 de febrero de 2010

FEIRA DO BUTELO 2003 A sexta Feira do Butelo bate marcas de público e postos na Fonsagrada












As vendas no mercado, que será clausurado na xornada de hoxe, foron elevadas

A sexta edición da Feira do Butelo, que comezou onte na Fonsagrada, bate todas as marcas en canto a asistencia de público e tamén no que respecta á presenza de postos de venda deste tradicional embutido do porco. Fuentes da Fundación Comarcal, organizadora do feiral, destacaron a gran concorrencia que houbo na primeira xornada e preven para hoxe un novo abarrote na localidade.
Este ano están presenta corenta produtores de butelos. Na alameda foi instalada unha carpa para acoller aos distintos postos entre os que figuran os de artesanía diversa. O espazo habilitado tivo que ser aumentado este ano en 200 metros cadrados máis en relación coa edición anterior. En total o recinto ten 800 metros.As vendas foron moi elevadas e algúns vendedores poderían esgotar hoxe as existencias. O prezo medio do quilo foi de 11 euros.



Centenares de persoas esgotaron os 3.000 quilos de butelo na Fonsagrada
Notable éxito de público e venda na terceira edición da Mostra de Aceite de QuirogaA sexta edición da Feira do Butelo da Fonsagrada foi a máis concorrida de todas as celebradas ata a data. O xerente da Fundación Comarcal, Francisco Pérez Novo, indicou que ás cinco da tarde esgotáronse os tres mil quilos que se puxeron á venda deste embutido nos catro postos de produtores da comarca fonsagradina.




Pérez subliñou que unha das razóns argumentadas para este éxito foron os centenares de persoas que acudiron ata a localidade procedentes maioritariamente de toda a xeografía galega, de Asturias, de León e doutras localidades do noroeste peninsular. Durante boa parte da xornada brillou o sol, o cal colaborou nesa notable asistencia de público.Baixo a carpa de 800 metros cadrados, que estivo aberta ata as oito da tarde, tamén había outros 36 expositores con diferentes produtos de artesanía e de alimentación, entre os que destacaban as filloas, sidra e viño. As vendas de todos eles tamén foron moi importantes, pero os vendedores indicaron que o mellor non foran as transaccións senón o labor promocional para futuras compras.Os oito restaurantes da localidade da Fonsagrada, que ofrecían menús nos que o butelo era o principal ingrediente, rexistraron unha gran actividade durante toda a xornada. A Fundación Comarcal comprometeuse a seguir apoiando aos restaurantes locais e aos produtores deste embutido nas próximas edicións desta feira.A xornada estivo amenizada pola música tradicional do grupo de gaitas local Antaruxas e Sorteiros. Á unha da tarde tivo lugar a visita oficial á feira, coa o asistencia do director xeral de Planificación e Desenvolvemento Comarcal, os delegados de Presidencia, Educación e Xustiza, así como os alcaldes da Fonsagrada, Baleira e Navia de Suarna.

FEIRA DO BUTELO 2006 Os festas de entroido da provincia celebráronse con éxito de público











As feiras do butelo e do cocido reuniron por centos de persoas na Fonsagrada e SarriaO mal tempo non desanimó aos asistentes ás citas carnavalescas de Nadela e Chantada






Os festexos de carácter carnavalesco e gastronómico organizados en diversos puntos da provincia celebráronse onte con normalidade a pesar das adversas condicións meteorolóxicas. Tanto a Feira do Butelo da Fonsagrada como a Feira do Cocido de Goimil, a Feira do Entroido de Nadela e o entroido ribeirao chantadino reuniron a numerosas persoas
O tradicional entroido ribeirao de Chantada celebrouse no pobo de Nogueira de Miño con choiva, vento e frío. Entre ballón e ballón saíron a danzar os volantes e campanilleiros e representáronse as farsas coñecidas como oficios . Cando foi necesario, os danzantes e o público puxéronse a cuberto e esperaron a que acabasen os chuvascos para proseguir a festa.
Na parroquia de Goimil, en Sarria, a primeira Festa do Cocido reuniu a máis de trescentas persoas. Os organizadores consideran que a resposta do público foi un éxito e exponse dar continuidade na esta nova convocatoria.
En Nadela, ao mediodía, a carpa instalada no campo da feira estaba chea de xente que percorreu os sete postos de venda de produtos de entroido. Aínda que había bastante oscilación nos prezos, o quilo de cachucha vendíase a cinco euros e o de touciño, a seis, o mesmo que o de carne de dente; había xamón do país a sete euros o quilo; chicharrones a seis e lacón a cinco. Un posto tiña abundancia de sobremesas caseiras, con canas a 10 euros a ducia, orellas a seis, rosquillas a cinco euros a ducia e torta de queixo a 12 euros. O certame estivo organizado pola Asociación de Amigos do Campo dá Feira.
Na Fonsagrada houbo menos xente que o sábado, pero o alcalde, Ricardo Parada, mostrouse satisfeito co balance final. Onte estiveron a conselleira de Sanidade, os delegados de Sanidade Política Territorial e Agricultura e o director xeral de Desenvolvemento Rural, do Ministerio de Agricultura.

FEIRA DO BUTELO 2005 A bo tempo, moita carne






Nin as noticias sobre o frío impediron que centos de persoas fosen á Fonsagrada, en Nadela déronse cita os políticos e en Foz se desgustaron os callos por San Blas




Na xornada do domingo foi asollada. Nada que ver cos días de choiva, frío e nevadas que se sucederon na provincia durante a semana. Por iso, moitos lucenses animáronse a acudir ás feiras e festas con produtos típicos da tempada.
A principal cita viviuse na Fonsagrada , coa Feira do Butelo, que congregou na vila por centos de persoas procedentes de toda Galicia e de Asturias. Un total de 47 expositores venderon máis de 10.000 quilos do produto estrela do cocido da montaña. Os comerciantes mostraron o seu pesar polas noticias difundidas en días pasados sobre as inclemencias do tempo, algo que puido restar a afluencia de público desexada. Ata se chegaron a suspender excursións previstas, cando o tempo acompañou durante o fin de semana.
O butelo, que tivo prezos que oscilaron entre 8 e 9 euros, foi protagonista nos menús de todos os restaurantes da vila, onde houbo numerosas colas para degustar o produto. Ademais, destacou a abudante afluencia de visitantes que acudiron ao museo fonsagradino.
Carballeira
Tamén produtos típicos do porco e outros -como pan, filloas ou rosquillas- puxéronse á venda na Feira do Entroido celebrada onte en Nadela (Lugo). A Asociación dá Carballeira foi a encargada de organizar unha cita na que houbo 40 postos de venda, charangas e unha comida. Os comerciantes recibiron como regalo un lote con viño da Ribeira Sacra, bombones, café e camisetas.
O pregón da feira leuno o director da Radio Galega, Luis Pérez, natural de Nadela. O xornalista recordou os seus anos de infancia e resaltou a importancia das carballeiras e dos produtos da comarca. Á cita asistiron o edís dos tres grupos da corporación, entre eles o alcalde, José López Orozco, e o presidente da Deputación, Francisco Cacharro.
En Vilaxoane (Foz) manda estes días San Blas, un santo avogado dos males de garganta que goza de devoción na Mariña. A data é o xoves, pero a comisión, formada por cinco mulleres do barrio coas que colaboran dous homes, adiantaron as celebracións.
Abriron con verbenas, pero onte tocoulle a quenda á gastronomía. A degustación de callos que ofrecían -250 racións cociñou para a ocasión o mindoniense Higinio-, esgotáronse rapidamente e é que uns bandullos ben cociñados nun día de frío convencen tanto como calquera boa centola. E para alegría dos presentes, serviron tamén torta de Santiago e café; á sobremesa apuntouse o alcalde focense que, a pesar de ser as festas do barrio onde se criou, non tivera tempo de chegar aos callos. E todo a tres euros.
O día do patrón (xoves) a capela de San Blas estará aberta toda a xornada, a partir das 11.00 horas, para que os devotos poidan cumprir o ritual de pasar o pano polo pescozo da imaxe venerada, para participar así do poder curativo que lle atribúen a San Blas. É tradición pór á venda pans doces que se cocen especialmente para a ocasión; este ano encargaron 2.700.


Éxito de público no primeiro día da Feira do Butelo


A localidade da Fonsagrada reuniu onte a varios centos de persoas que se achegaron a comprar butelo na oitava edición dunha feira, xa tradicional e coñecida en toda Galicia. Máis de 15.000 quilos deste embutido típico desta zona da montaña lucense puxéronse á venda, a un prezo medio de oito euros. O público que acudiu á Fonsagrada non desaproveitou o tempo e, houbo quen decidiu quedar nos locais de hostalería da zona para degustar o produto. A pesar da suspensión das xornadas sobre embutidos galegos, asturianos e leoneses, para hoxe espérase unha maior afluencia de público.

FEIRA DO BUTELO 2002 Máis de 8.000 persoas acudiron á cita do butelo da Fonsagrada






Miles de quilos de butelo partiron onte da feira fonsagradina cara a distintos puntos de Galicia, Asturias e León. Os produtores non se amedrentaban ante a demanda, xa que este ano non quixeron quedar curtos na produción e aseguráronse importantes partidas de butelo para a xornada de hoxe. O xerente da Fundación Comarcal da Fonsagrada, Francisco Javier Pérez, confirmaba onte pola tarde o éxito do primeiro día da quinta Feira do Butelo.
Pérez asegurou que máis de 8.000 persoas visitaron onte o recinto e puideron comprar miles de quilos de produto posto á venda, cuxo prezo oscilou entre os 9 e os 12 euros (1.997 pesetas), dependendo da súa elaboración e da tripa empregada.
As transaccións foron superiores ás rexistradas o ano pasado, e nesta ocasión, a oferta doutro tipo de produtos de artesanía, fotografía, viño, mel e outros, foi tamén superior. Nun dos postos celebrouse unha degustación.
Programa
A feira volverá abrir hoxe as súas portas, a partir das 10.00 horas, para pechar os postos sobre as oito da tarde. Manterase unha carpa de 600 metros cadrados onde se atopan 19 casetas con produtos.
Os visitantes terán ocasión de coñecer outros recursos gastronómicos e paisaxísticos da comarca

FEIRA DO BUTELO 2008 Satisfacción entre produtores e hostaleiros polo éxito da Feira do butelo da Fonsagrada
















Os restaurantes víronse desbordados e os vendedores case esgotaron as pezas



Éxito rotundo. Con estas dúas palabras podería resumirse a edición número once da Feira de exaltación do butelo dá comarca fonsagradina . Co bo tempo como principal aliado, tanto os produtores e artesáns que acudiron á feira como os hostaleiros da zona mostraban a última hora da tarde de onte a súa satisfacción polo gran número de persoas que se desprazaron ata A Fonsagrada durante todo o fin de semana, contribuíndo así a que se rexistrasen moitas vendas na feira e a que os restaurantes estivesen repletos de comensais.
Do mesmo xeito que ocorrera o sábado, a carpa instalada na chaira do museo comarcal volveu ser onte un continuo ir e vir de xente. Nela, os sete expositores de embutidos e produtos cárnicos propios desta época practicamente esgotaron as súas existencias, sobre todo as de butelo. Minutos antes das sete da tarde, hora do peche da feira, xa case non quedaba ningún á venda e soamente as persoas que foron previsoras e madrugaron para compralos puideron irse a casa con ata media ducia de butelos. Un produto que se cotizaba a entre 15 e 20 euros, dependendo de se era de tripa ou de estómago.
Ao final, as previsións do rexedor fonsagradino, Argelio Fernández, relativas á presenza duns 20.000 visitantes durante todo o fin de semana no municipio parece que se cumpriron, a xulgar pola multitude de xente que rexistrou o recinto feiral ao longo dos dous días. Tamén entre os visitantes facíase patente a satisfacción porque as boas temperaturas estaban a deixarlles gozar da oferta desta feira, que se completaba cunha ampla variedade en artesanía. Igualmente, algunhas industrias e establecementos fonsagradinos aproveitaron esta cita para promocionar os seus produtos e servizos, como foi o caso de Porco Celta, Porco Real, o hotel spa Fonte Sacra, e ata, o propio Concello, que tamén tiña a súa caseta na feira.
Ademais de adquirir un par de butelos, ou máis, a feira tamén ofrecía a posibilidade de degustar un bo cocido da Fonsagrada, no que devandito produto é o ingrediente estrela. As opcións que tiñan os visitantes era facelo no carpa habilitada para tal fin no propio recinto ou elixir un dos restaurantes da zona. Nestes houbo tal avalancha de xente, que algúns non foron capaces de atendelos a todos, como recoñecía o propietario do restaurante Cantábrico. «Moita xente foise sen comer. Ou comedor estivo cheo desde as doce e media ata as seis e media dá tarde e nós non puidemos comer ata esa hora. Calculo que chegamos a servir entre 600 e 700 comidas». Algo parecido sucedeu noutros restaurantes, onde recoñecían que o bo tempo axudou, a pesar da costa de xaneiro. O dono de Casa Manolo aseguraba: «Eu asinaba por ter todos vos anos esta resposta dá xente».

FEIRA DO BUTELO 2004








Nunca tanta xente acudira á Feira do Butelo dá Comarca dá Fonsagrada como na sétima edición que se celebrou este fin de semana. Ás 3 da tarde de onte xa se venderon os 6.000 quilos de butelo que se puxeron á venda. «A clave estivo na forte campaña publicitaria que fixemos, e coa que conseguimos traer a xente de fóra de Lugo», sinalaba o tenente de alcalde, Carlos López.
E é que estamos en febreiro, tempo de Entroido, cos seus produtos máis típicos como protagonistas de feiras, mercados, restaurantes e vivendas particulares. Os comedores da hostalería da Fonsagrada viviron unhas xornadas de cheos absolutos, con numerosas persoas facendo cola para degustar butelo e cocido. «Para ou próximo ano queremos xuntar a hosteleiros e industrias cárnicas con fin de ampliar a feira e ofrecer máis atractivos aos visitantes», explicou Carlos López.
No recinto feiral, xunto ao Museo Comarcal que estes días recorda ao Caballero de París , déronse cita 45 postos de venda de todo tipo de produtos. Os prezos tamén invitaban á compra do alimento máis famoso da comarca. O quilo medio do butelo foi de 8 euros.
Aínda que foi unha mañá fría, a ausencia de choiva tamén animou que a numerosos lucenses acudisen á Feira de Nadela. Unha vintena de postos puxeron á venda os produtos do porco e de tempada, como as filloas. ¿Os prezos? A ducia de chourizos estaba a 10 euros, o touciño e os chicharrones ou roxós , a cinco o quilo e o butelo a 10 euros.
A feira, organizada pola Asociación de Amigos do Campo dá Feira de Nadela, e que contou coa colaboración de institucións e empresas privadas, tivo como pregoeiro ao avogado e presidente de Prescolar na casa, Alejandro Fernández Pumariño, quen fixo unha defensa sen concesións da carballeira da parroquia. «Vos carballos gardan as conversas de moitas amizades e de noivos», sinalou.
Pumariño recordou as boas perspectivas de futuro de Nadela, coa apertura dunha urbanización de vivendas e a máis que previsible conversión da actual N-VIN nunha rúa do pobo.
Pola súa banda, o alcalde de Lugo, José López Orozco, quen visitou o feiral para comprar produtos do campo, recordou no seu discurso a todos os membros da corporación que acudiron á feira (habíaos dos tres grupos políticos) e comprometeuse a preservar e conservar a carballeira de Nadela.
A festa terminou cunha degustación gratuíta de produtos de Entroido e cos ritmos musicais de orquéstraa Almirantes, que actuou na sesión vermú e pola noite.
Coas feiras de onte dáse a saída aos numerosos mercados de Entroido deste mes, como o que se celebrará o vindeiro domingo en Navia de Suarna, coa androlla.

FEIRA DO BUTELO 2001









Cuatro fueron los productores que acudieron a la Feira do Butelo de A Fonsagrada. Todos señalaron que la edición de este año fue la de mayor éxito de público y de ventas. Cada puesto vendió una media de 1.500 butelos en las dos jornadas que duró la feria. Además, los visitantes, que acudieron de diversos puntos de Galicia y de zonas limítrofes de Asturias, compraron lomo -a 2.500 el kilo- y chorizo y salchichón, a 1.500. Los butelos se vendía a 1.350 el kilo.
Los organizadores, la Fundación para o Desenvolvemento Comarcal da Fonsagrada, entregó a los cuatro productores unas placas bajo el título de Premio á calidade. Los seiscientos metros cuadrados de la carpa se quedaron pequeños para acoger a los visitantes, por lo que los vendedores solicitan más espacio para el próximo año. Además de butelo, se podían comprar, entre otros, licores, tartas, quesos, objetos artesanos e incluso cuadros.
Entroido
Por su parte, cientos de lucenses acudieron al mediodía a Nadela para disfrutar de la feria que organiza la asociación de San Mamede dos Anxos y el Concello. Una oportunidad para adquirir productos del país, como grelos, chorizos, lacones, cabezas de cerdo, butelos, pan, miel, o quesos. Acuedieron el alcalde de Lugo y miembros de la corporación. A los productores, la mayoría asiduos del mercado de la Praza de Abastos, se les hizo entrega de un obsequio.

FEIRA DO BUTELO 2009





O alcalde de A Fonsagrada, Argelio Fernández, asegura que está moi satisfeito polo éxito acadado na última edición da Feira do Butelo, celebrada na vila a pasada fin de semana. Para o futuro di que o Concello ten dúas metas relacionadas coa garantía da calidade do embutido e coa súa promoción.
-¿Como resultou a feira con respecto ás previsións que tiñan?


-Os datos están aí e o balance é totalmente positivo. Case todos os postos desta zona acabaron as existencias; houbo moita xente e ademais tivemos a axuda do tempo. Todo elo fixo que a xente que nos acompañou pasara unha fin de semana estupenda e creo que os visitantes e os veciños puidemos disfrutar moito con espectáculos como as actuacións musicais.


-¿Hai algo que destaque por enriba de todo?


-Por exemplo, que á media tarde xa se esgotaran os butelos postos á venta, e en algún caso ao mediodía xa non os tiñan, a pesares de que que como a feira vai a máis, cada ano os produtores tamén aumentan a cantidade de quilos que poñen á venda.


-¿Que farán agora para impedir o estancamento da feira?


-A feira está totalmente consolidada e Medio Rural acaba de publicar a orde para certificar a orixe do noso butelo, que ten que ter unha salvagarda. Esta fin de semana xa estivemos falando diso co director de Industrias Agroalimentarias, Xosé Mouriño. Ao longo do ano tamén buscaremos a forma e intentaremos presentar o butelo nos grandes mercados, como Madrid e Barcelona, pero os recursos do Concello so

O CASTIÑEIRO













¿Cándo e ónde naceu o primeiro castiñeiro? ¿Cómo se chamaba o home que o prantou? ¿De ónde sacou a castaña? ¿Qué foi primeiro a castaña ou o castiñeiro?
Estas preguntas son absurdas, pero poden servir para despertar a nosa curiosidade.
Hai quen pensa que o castiñeiro é unha árbore propia, típica e exclusiva da Galicia dos séculos XIX e XX. Hai quen pensa que o castiñeiro foi "inventado" en Galicia fai varios centos de anos. .... E hai quen mira para un castiñeiro ... e non pensa nada.
Para que teñamos moitas cousas que pensar cando nos sentemos á sombra dun castiñeiro, vouvos a contar aquí algunhas cousas curiosas desta árbore.







I.- O castiñeiro no mundo


- O castiñeiro é moito mais vello que o home. Fai máis de 40 millóns de anos xa había castiñeiros na Terra. Cando apareceu por este Planeta o primeiro home (fai arredor de 2 millóns de anos) xa os castiñeiros levaban millóns de anos dando follas, sombra e castañas. O castiñeiro foi aparecendo no noso planeta como foron aparecendo as outras plantas, pouco a pouco, e por evolución de outras especies. Supoño que no principio había castiñeiro "bravos". E que o home primeiro lle aproveitou o froito tal como o daban, e logo foi descubrindo que uns castiñeiros daban millor froito que outros, e aprendeu a sementar castañas dos castiñeiros bos.

- Hai castiñeiros en Galicia. Hai castiñeiros en gran parte de Europa. E hai castiñeiros nas zonas templadas do Hemisferio Norte, nos continentes de Europa, Asia e América.

- Nun principio o castiñeiro vivía en áreas mais septentrionales das que hoxe habita, pero cando chegaron as glaciaciacións enfriou o clima e o castiñeiro retrocedeu, e en Europa refuxiouse na zona mediterránea. Máis tarde, cando o clima volveu a cacer un pouco, o castiñeiro volveu a extenderse pouco a pouco por outras zonas, pero moi lentamente debido a que a castaña pesa moito e non pode ser transportada polo vento, senon que para viaxar dun lugar a outro ten que ser levada por homes ou animais.

- No mundo enteiro, os países que máis castañas producen son: A China, Corea, Tuquía, Xapón, Italia, Francia, .... A China é o país do mundo que mais castañas produce. Na China o castiñeiro é unha árbore sagrada, e nese país as castañas teñen gran importancia na alimentación humana dende fai máis de 6.000 anos.

- O castiñeiro foi considerado en Norteamérica como a "árbore nacional" ou como "arbore de tódolos americanos". Pero en 1904 uns árbores procedentes de Asia levaron a América a enfermedade do "cancro" do castiñeiro, a cal ocasionou en poucas décadas a morte de máis de 40 millóns de castiñeiros, producindo a maior catástrofe forestal e ecolóxica que se recorda, e provocando a desaparición case que total do castiñeiro de Norteamérica. Eso deu lugar a que o castiñeiro fose sustituido polo "roble" como árbore emblemática de Norteamérica.

II.- O castiñeiro en Galicia

- Non se sabe con certeza cándo apareceron os primeiros castiñeiros en Galicia.


- Polo de agora aínda non se atoparon probas de que as castañas se usasen como alimento humano en Galicia antes do século I. Nos traballos arqueolóxicos levados a cabo nos castros galegos non se atoparon sinais de que os seus moradores comesen castañas.



- Os Romanos coñecían ben as virtudes do castiñeiro e o valor alimenticio da castaña, e foron espallando polos países que conquistaban as clases froiteiras de castiñeiros e as técnicas de cultivo que se empregaban en Oriente.



- Pode ser que en Galcia houbese castiñeiros espontáneos e non cultivados dende moi antiguo, pero que as variedades que dan boas castañas fosen introducidas polos romanos.



- En calquera caso, parece certo que o cultivo do castiñeiro procede de Oriente Próximo, de Transcaucasia, e que os gregos primeiro e os romanos despois contribuiron grandemente á difusión do cultivo do castiñeiro polos pobos que ían consquistando.



- En Galicia, a partires da romanización, o cultivo do castiñeiro foise extendendo hasta ocupar casi toda a rexión, convertíndose a castaña nun alimento básico. Pero no século XVIII foise extendendo o cultivo da patata e do millo, ocupando terras que antes tiñan castiñeiros, e dando lugar a un cambio de hábitos alimenticios: A castaña empezou a quedar en un lugar secundario, pasando a ter mais importancia na alimentación humana as patatas e os cereais. Esta sustitución da castaña pola patata explica que en algúns sitios ás patatas se lles camase "castañas da terra", e que aínda hoxe a unha leira de patatas se lle chame "castanal".



- A medida que se extendían os cultivos das patatas e dos cereais, o castiñeiro iba retrocedendo, refuxiándose no interior de Galicia. E no final do século XIX e no século XX este retroceso acentuouse como consecuencia da aparición da enfermedade da tinta.



- A enfermedade da tinta ocasionou a morte de moitos castiñeiros en Europa; en Galicia a súa incidencia foi especialmente forte arredor do ano 1.920, pero hoxendía a súa presencia é moito menor, tanto debido a que o axente que produce a enfermedade xa non é tan virulento como a que se desarrollou a prantación de castiñeiros resistentes á tinta.



- Hoxendía a rexión de España na que hai mais castiñeiros é Asturias. Pero tamén hai moitos en Galicia, Cantabria, Navarra e Cataluña. No Pais Vasco había moitos pero nos derradeiros setenta anos case que desapareceron. No resto de España hai poucos.



- En Galicia as maiores masas de Castiñeiros atópanse actualmente nas montañas dos Ancares e do Caurel. Pero tamén podemos atopar soutos moi fermosos na provincia de Ourense, por exemplo na zona de Trives-Manzaneda (en Soutipedre e outros lugares), ou na zona de Laza (en Cerdedelo, en Correchouso ...).




- En Galicia é moi frecuente atopar castiñeiros demoucados, deboucados ou desmouchados. Son castiñeiros que se cortan a unha altura de unos dous metros dende o chau, para aproveitarlle a madeira, e que logo voltaron a botar novos paus, que de novo se van cortando periódicamente, ... Así formase un castiñeiro con un pé moi gordo e vello, de dous a catro metros de altura, e logo con uns cantos paus mais novos que medran por enriba deste pé.




III.- A lonxevidade do castiñeiro. Castiñeiros famosos.



- De tódalas árbores que hai en Europa o castiñeiro é a que mais anos pode chegar a vivir. O castiñeiro máis famoso do mundo está en Italia, na provincia de Catania, e dise que ten uns 3.000 anos. É a árbore viva mais vella de Europa. E cóntase que, estando por alí de visita Juana de Aragón, desatouse unha tormenta e a dita señora e todo o seu séquito formado por cen cabaleiros cos seus respectivos cabalos refuxiaronse debaixo da copa deste castiñeiro, que por eso se conoce como O CASTIÑEIRO DOS CEN CABALOS.




- En Galicia dise que o castiñeiro máis vello é o de os POMBARIÑOS, que está no lugar de Pombariños, moi próximo a aldea de Rozavales, na parroquia de San Martiño de Manzaneda, no concello de Manzaneda (Ourense). Para chegar a él vaise pola carretera que vai de Pobra de Tives a Manzaneda (pola Encomenda), tendo que percorrer ó final un pequeno treito a pe por bo camiño. Calcúlase que ten arredor de 1.000 anos. O seu pé ten unha circunferencia de 13,85 metros. Precísanse dez persoas adultas collidas das mans, cos brazos extendidos, para abrancar todo o seu contorno. É un castiñeiro sin terra (a propiedade do terreno onde está pertenece a unha persoa e a propiedade da árbore a outra, tendo ésta última un dereito de aproveitamento integral de todo o que dá o castiñeiro: castañas e madeira). Nos anos 90 do século XX a propiedade do Castiñeiro de Pomariños foi cedida á Xunta de Galicia.



- Tamén son sonados en Galicia os Castiñeiros de Quintela, que están na parroquia de Catasós, a tres km. de Lalín, na marxen esquerda da carretera N-551 que vai de Santiago a Ourense, dentro dun fermoso bosque formado por carballo e castiñeiros. Estes castiñeiros de Quintela ten arredor de 200 anos e destacan pola súa altura que nalgún caso sobrepasa os 30 metros.



- E tamén no concello de Laza (Ourense), na parroquia de Cerdedelo, hai un fermoso souto, no que hai varios castiñeiros centenarios, entre os que se atopa o castiñeiro das Millaras, que se pode ver na seguinte foto. É un castiñeiro deboucado, que ten varios centos de anos, que leva dado moita madeira, e que ainda da moitas e boas castañas.



IV.- Os froitos do castiñeiro: ecoloxía, madeira e castaña.



- O castiñeiro ten hoxe un doble valor: - ecolóxico e económico.




Valor ecolóxico: As follas do castiñeiro caen, pudren, e fan solo, aumentando a capa de humus. Arredor do castiñeiro desenrólanse moitas especies vexetais. A castaña sirve de alimento a moitos animais salvaxes. A sombra dun castiñeiro é boa e fresca. E os soutos de castiñeiros dan lugar a paisaxes fermosas que enriquecen o patrimonio natural de Galicia. ¿Canto vale unha paisaxe?.





Valor económico: a madeira e as castañas.




A madeira de castiñeiro é unha madeira noble, de indiscutible calidade: é boa, fermosa, e moi duradeira. En Galicia foi usada tradicionalmente para as vigas ou traves da casa, para pontós e táboas do piso, para facer armarios, chineros, cadeiras, escanos, mesas e bancos, para facer arcas e arcaces, .... Sempre foi unha madeira moi valorada pola súa longa duración, e por eso "os vellos" decían: "o castiñeiro é eterno". E a sua lonxevidade en bó estado refléxase no feito de que pode durar centos de anos sin podrecer e tamén no feito de que non a entra a polilla. É frecuente toparse con un mueble feito en parte de castiñeiro e en parte de outras madeiras e observar como as táboas que son de vidueiro ou pino están totalmente apolilladas e as que son de castiñeiro están intactas e non teñen nin un soio burato de polilla.
A madeira de castiñeiro foi tamén moi usada para traballos artísticos: esculturas, portas de eirexas, retablos, ... O baldaquino da nave central da catedral de Santiago e a sillería do coro están feitos con madeira de castiñeiro.

.A castaña sigue tendo importancia na alimentación: é certo que retrocedeu o consumo da castaña ó modo tradiccional; pero tamén é certo que a industria da castaña está cada día mais desenrolada, e que están aparecendo novas formas de consumo e comercialización da castaña: marron glacé, tartas de castañas, ...... A industria da castaña está tamén desenrolando formas novas de recollida da castaña (por medios mecanizados) e de conservación e manipulación da castaña (tratamento por inmersión en auga, desecación, fumigación, pelado por medios automatizados, conxelación das castañas peladas, ....).


- Para que a castaña se conserve e non se pudra débense seguir as seguintes pautas: 1) Unha vez que cae da árbore débese recoller o máis pronto posible. Non debería pasar no chau máis de 48 horas. 2) Débese ter o menor tempo posible encerrada en sacos, e non se debe ter amontonada en montóns grandes. 3) Débese poñer o mais pronto posible a unha temperatura de 0º Centígrados, pois a 2ºC xa empeza a xerminar. 4) Débese ter en sitios refrixerados.



- Italia é o país europeo que máis castañas produce. Francia, ademáis de ser un importante productor, é o país europeo que máis castañas importa. En Europa hai máis de trescentas variedades ou clases de castañas.



- A castaña é alimento para moitos animais. Pero tamén é alimento para o home dende o Paleolítico; é un alimento básico para os pobos máis pobres, por eso en Francia se lle chamaba ás castañas "o pan dos pobres". Nos tempos en que non había patatas e os cereais andaban escasos, a castaña tiña moita importancia. (Lembremos que a patata procede de América e foi introducida en Europa por primeira vez -en Sevilla- no ano 1.557).

- Na China, na literatura de fai 6.000 anos hai constantes referencia á castaña, como alimento popular, e ainda hoxe se poden topar centos de recetas para preparar as castañas.



- O castiñeiro é unha especie monoica, e por iso un mesmo castiñeiro bota flores masculinas (candeas) e flores femeninas (que están agochadas na base das candeas). A fecundación das femeninas polo polen das masculin




V.- O futuro do castiñeiro.


- En Europa, o abandono do cultivo agrícola en moitas terras pode dar lugar a que nelas se pranten castiñeiros. O castiñeiro podería ter moito futuro.


- Moitos din que o castiñeiro é unha árbore de crecemento lento, pero non é certo. É de crecemento rápido, e con trinta anos pode chegar a ter medrio metro de diámetro. E si se quere aproveitar para madeira a millor idade para cortalo é cando ten entre 70 e 90 anos, pois a partir dos 90 medra máis lentamente e ademáis pode que se estropee por dentro e non sirva a madeira.

- A tendencia ó esgotamento das madeiras nobres procedentes dos paises tropicais pode dar lugar a que cada vez teña máis importancia a madeira do castiñeiro.

- Hoxendía prantar un souto de castiñeiros pode que non sexa unha actuación puramente romántica dun ecoloxista soñador e visionario; poñer un souto hoxe é tamén unha boa inversión dende o punto de vista económico.
- O castiñeiro leva 40 millóns de anos vivindo niste Planeta e, seguramente, "mentras haxa Terra haberá castiñeiros".as da orixe ós urizos e ás castañas. E das flores dos castiñeiros tamén obteñen as avellas moito polen e nectar para facer mel.




REFRANEIRO DAS CASTAÑAS




  • A castaña e o besugo, en febreiro están en zugo.
  • A castaña e o besugo, no febreiro non ten zugo.
  • A castaña no agosto quer beber e no setembro comer.
  • A castaña no agosto quere arder, e no setembro beber.
  • A castaña no agosto quere beber e no setembro comer.
  • A castaña no nadal, sabe ben e parte mal.
  • A castaña que está no camiño é do veciño.
  • A castaña quere en agosto arder e en setembro beber.
  • Ano de moitos ourizos desfai os canizos.
  • As castañas do castiñeiro hai que asalas no asadeiro.
  • As castañas do castiñeiro hainas que asar no asadeiro.
  • As castañas están caendo e estanse facendo.
  • Candea aberta, seitura certa
  • Cando vire-la candea no castiñeiro, leva a ovella ó carneiro.
  • Castañas no Nadal, saben ben e pártense mal.
  • Castañas, noces e viño fan a ledicia de san Martiño.
  • Con castañas asadas e sardiñas salgadas non hai ruín viño.
  • En agosto, as castañas arder e en setembro beber.
  • En ano de ourizo non fagas canizo.
  • En xaneiro, mellor carballo que castiñeiro.
  • Fíate nas castañas asadas, que se estoupan sairánche á cara.
  • Furtando unha castaña e outra castaña, faise mala maña.
  • Habendo neboeira o día de San Pedro Fiel, castañas furadas e nabos ruís.
  • Néboa no san Pedro Cid, castañas furadas e nabos ruíns.
  • Non hai ruín viño con castañas asadas e sardiñas salgadas.
  • Non quero pereira, quero castiñeiros para ter castañas o ano enteiro.
  • O castiñeiro, na man no burato, e o carballo no carro.
  • O que non sabe a maña, non come castaña.
  • O que non sabe de mañas, non come castañas.
  • O que non ten mañas, non come castañas.
  • Para o ruín porco sempre hai unha boa castaña.
  • Polo san Martiño, castañas e viño.
  • Por Pascuas de Resurrección tres cousas teñen sazón: sardiñas salgadas, castañas asadas e predicación.
  • Por san Martiño faise o magosto con castañas asadas e mosto.
  • Por san Martiño faise o magosto con castañas asadas e viño ou mosto.
  • Temperá é a castaña que por setembro regaña.
  • Por san Quintín castañas ó rolín.
  • ¿Quen vos trouxo os meus odres? Castañas asadas e sardiñas podres.
  • Se chove o día de San Pedro Fiz, castañas furadas e nabos ruís.
  • Se chove o día de San Pedro Fiz, castañas malas e bolecos ruís.
  • Se hai neboeiro día de San Pedro Fiz, castañas furadas e nabos ruíns.
  • Se o mes de agosto vén claro, bo magosto e bo nabo e se vén nubrado, poucas castañas e nabos furados.
  • Sempre o porco ruín ha topar cunha boa castaña.
  • Sempre un porco ruín ha topar cunha boa castaña.
  • Tan honrado é o caldo coma as castañas.
  • Temperá é a castaña que por setembro regaña.
















martes, 2 de febrero de 2010

A Fonsagrada, no límite asturiano




A sección As Comarcas de Galiza continúa o seu percorrido pola xeografía galega sacando á luz recunchos destacados polo seu valor natural, paisaxístico e etnográfico. Desta vez achegámonos ao patrimonio da Fonsagrada, unha comarca formada polos concello de Baleira, A Fonsagrada e Negueira de Muñíz, e poboada dende a antigüidade como testemuñan as moreas de restos arqueolóxicos topados na zona.


A Fonsagrada abrangue un espazo amplo nas serras orientais, ao leste da provincia de Lugo, entre A Terra Cha e a fronteira con Asturias. Ocupa case 700 quilómetros cadrados pero, o seu relevo irregular, con fortes pendentes e bastante altitude, dificulta a súa explotación agrícola e, en consecuencia, non contou nunca cunha ocupación masiva do territorio (na actualidade só habitan a comarca ao redor de 8.600 persoas).

Malia todo, dende o punto de vista natural “é unha comarca de gran interese”, segundo Adela Leiro, porque “conserva grandes espazos de bosque autóctono protexido, impresionantes paisaxes de val e montaña e considerábeis valores etnográficos, históricos e artísticos”.

Non é probábel que esa fose a razón que levou ás xentes do Neolítico a estabelecerse nesta zona, pero o certo é que estas terras foron ocupadas dende antigo. Para algúns autores, a historia da comarca remóntase ao século IV, cando adquiriu importancia como estación dun itinerario entre Asturias e Lugo, aínda que se conservan castros e algún dolmen anterior a estas datas.

A devoción e peregrinaxe a Compostela tamén deixaría pouso na comarca. Por ela pasaba un dos itinerarios do camiño de Santiago e foi tal a importancia que adquiriu que foi mudando mesmo a súa historia. No camiño, era obrigada a visita da capela de Santa María de Fonsagrada, onde había un albergue e unha fonte, de nome Fontem Sacra, que algún apunta que podería ser a orixe do topónimo.

Pero ademais de lugar de paso para a fe cristiá europea, a Fonsagrada foi tamén testemuña dalgunhas loitas das potencias do vello continente. Durante o primeiro terzo do século XIX, no ano 1809, pola zona libráronse escaramuzas entre franceses e galegos. As tropas francesas pasaron por alí capitaneadas por Soult en persecución do xeneral Sir John Moore e incendiaron o lugar da Fontaneira. Como reacción, os veciños de Baleira, dirixidos por Xosé María Páramo e Montenegro, xunto cos dos actuais concellos de Baralla e Castroverde, opuxéronse aos franceses.

Lecer verde

A actividade turística baseada na natureza comeza a explotarse como recurso, sumándose así ás ocupacións principais de gandería, aproveitamento forestal, pequenas industrias e do sector servizos.

Ao redor do encoro de Grandas de Salime pode realizarse unha ruta duns 20 quilómetros. Comeza en Escanlar, no concello de Negueira de Muñíz, no límite con Asturias, continúa por Ernes, Foxos, Vilaseca, Ouviñao até Chao de Arquela.

Destaca polo seu interese paisaxístico o Monte da Marronda, no concello de Baleira, que se presenta como o enclave máis occidental de Europa no que se atopan faias. No mesmo concello, tópase tamén a Fraga de Estornín, onde nace o Eo, onde se dá unha grande variedade de flora e fauna.

Etnografía entre catro paredes

Na Fonsagrada inaugurouse en 1985 o Museo Etnográfico, que ocupa tres plantas do Centro cultural da vila, dedicado a etnografía e a arqueoloxía. No seu interior poden verse unha representación dunha cociña típica galega, cos seus elementos fundamentais, unha fragua e obxectos relacionados cos oficios tradicionais do lugar, como era o caso dos zoqueiros, castañeiros, cesteiros ou tecedoras.

Fóra da museo, consérvanse exemplos de todo ese patrimonio espallado pola comarca. Un deses elementos característicos da comarca, xunto cos canastros, son as pallozas, que durante séculos se usaron na alta montaña dentro da economía gandeira. Este tipo de construcións aínda se poden ver en lugares como Paradavella, Pedrouzos, Ervelás e Liñares de Maderne.

Tamén quedan restos de ouriceiras no interior dos soutos, que serviron no pasado, coa súa planta circular realizada en cachotería, para secar e conservar as castañas dentro do seu propio ourizo, o que favorecía a súa conservación durante todo o ano.

A comarca conta no seu haber con dúas marcas dentro dos rexistros galegos. Dunha banda, dentro dos seus límites sitúase o concello máis extenso do país, A Fonsagrada, con máis de 29 parroquias e 278 entidades menores de poboación. Doutra, contar cun dos concellos menos poboados, Negueira de Muñíz. De feito, este factor contribuíu a construción do encoro de Grandas de Salime, que anegou en 1956 unha grande parte do territorio, no val do río Navia e provocou o traslado de parte da súa poboación ás zonas desecadas da Terra Cha.


Teixo de Córneas, 400 anos de historia


No concello de Baleiras resiste un dos teixos máis antigos de Galiza, o teixo de Córneas. Mentres seguían a chegar a Sevilla os metais preciosos de América vía marítima, ao redor do 1600, na parroquia de Córneas plantábase no adro da igrexa o que está considerado o teixo máis vello do país. Actualmente mide máis de 7,4 metros de perímetro troncal e 14 metros de altura.

Pero non é o único da comarca. Na Fonsagrada, ao carón da igrexa, poden contemplarse dous exemplares, os teixos de Carballido, que miden 14 e 11 metros de altura e 4,50 e 4 metros respectivamente. Ambos teñen ao redor de 150 anos.

Destaca tamén o teixo da Pasada, na casa de Riba, na Parroquia de Fontaneira (Baleira), con 9 metros de contorno e 20 metros de altura.



Unha ducia de fervenzas



Pola súa orografía, a comarca conta cun elevado numero de fervenzas e pequenos saltos de auga, ás que en moitas ocasións se pode acceder a través de rutas de sendeirismo sinalizadas. Unha delas é a seimeira de Vilagocende, na parroquia de Martiño de Suarna (A Fonsagrada), cunha caída de máis de 50 metros sobre un val de lousas con paredes de cuarcita. A zona está acondicionada cunha senda e pontes de madeira.

Menos espectacular é a fervenza de San Paio, na parroquia de Cubilledo. O salto ten unha altura de 10 metros pero está un pouco modificado pola presa do muíño. Está rodeado por bosque de ribeira, nas proximidades da fraga da Marronda.

Outra ruta posíbel conduce ás Seimeiras do Queixoiro, na parroquia da Bastida (A Fonsagrada). O rego do Queixoiro discorre por un terreo de lousas e forma numerosos rápidos e fervenzas. A primeira mide ao redor de 15 metros e a segunda 12. A ruta discorre por bosques vellos de castiñeiros onde se conservan restos de ouriceiras.

historicamente os habitantes fixeron aproveitamento dos recursos do lugar. Neste sentido, paramos nos muíños, ferrerías e mazos que se esparexen polos ríos da Fonsagrada e que serviron para moer secularmente cereais e para traballar os metais.

Antón Santamarina: ‘De 37.297 topónimos só se discute A Coruña'

















Desde 1979 forma parte da Comisión de Toponimia, o organismo encargado de ditaminar cales son as formas oficiais dos topónimos galegos que están a disposición pública na web da Xunta. En trinta anos só se mantén viva a polémica do topónimo da cidade da Coruña. Unha única disensión entre 37.297 topónimos resoltos. Antón Santamarina (A Fonsagrada, 1942) é lexicógrafo, membro da Academia Galega e catedrático de filoloxía na Universidade de Santiago.


Vostede pertence á comisión de estudos que ditamina sobre os topónimos galegos desde 1979, nunha etapa preautonómica. A recuperación da toponimia era unha reivindicación moi sentida.

Tamén por parte das autoridades daquela. Lembro que ía haber unha viaxe oficial e querían mudar ao galego de inmediato os carteis dos lugares por onde ía pasar. Recibimos unha listaxe do goberno civil de Lugo coa ruta desde a que entraba o coche oficial en Galicia até Compostela. En todo caso o organismo argallouse con presas. Estaban Filgueira, Xosé Luís Pensado e varios filólogos. Publicamos dez cadernos por concellos e cando chegou a etapa autonómica impulsouse máis decididamente, porque no período de nacemento houbera paradas por falta de cartos. Impulsábase ocasionalmente, como cando o Instituto Xeográfico estaba preparando os mapas 1:25.000 e solicitaban á Xunta os novos topónimos oficiais, incluídos ríos e accidentes xeográficos. Con Xosé Luís Barreiro e Cotarelo en Presidencia foi cando se produciu o pulo definitivo e a revisión do nomenclátor.

A deturpación dos topónimos ten raíces históricas na castelanización?

Desde que coñecemos documentación en galego rexístrase a deturpación e a castelanización. Xa en documentos do século XVI aparece Santa Marta de Ortiguera e tamén documentamos o caprichoso das mudanzas. Hai documentos notariais onde a Boiro chamábanlle Buero e por Palmeira escribían Palmera, nomes que non chegaron despois a ningunha oficialidade no nomenclátor do franquismo.

Nos trinta anos de autonomía as polémicas por nomes de concello só foron as actuais Pobra (do Caramiñal, do Brollón, de Trives) e o da Coruña.

Practicamente foron os únicos, entre 37.297 resoltos. No caso das Probas o ditame estivo retido sen darlle oficialidade na Xunta, porque unha maioría absoluta dependía do que foi alcalde da Pobra do Caramiñal, o finado Segundo Durán Casais. En todo caso nós reunímonos cos tres alcaldes relacionados con esa denominación para explicarllo documentalmente. O da Coruña é un problema de autoodio, sen máis, e por suposto sen base científica. Que estea nas cartas de navegación non é relevante porque iso responde á castelanización.

A Lei de Normalización Lingüística, aprobada por unanimidade, establece que o topónimo ten unha única denominación oficial que é a galega. Calquera intento de mudanza obriga a intervir na Lei?

O artigo forma parte do topónimo e é indiscutíbel que en galego é A Coruña. O topónimo é unha marca de identidade e a xente sente orgullo da forma galega do seu nome. Téñensenos dado casos de pequenas protestas por topónimos escritos con “b” ou con “v”, pero son simples anécdotas.

O nomenclátor (concellos, parroquias e lugares) está disponíbel na páxina web xunta.es/nomenclator/busca.jsp. Queda traballo pendente?

Nesa materia está rematado e accesíbel. Agora estamos traballando nun Proxecto de Toponimia de Galicia, na que procuramos recoller toda a toponimia, en colaboración co SITGA (Servizo de Información Territorial de Galicia), que ten a cartografía. Sobre a fotografía aérea nós imos documentando in situ cada nome de lugar. Se o nomenclátor de entidades de poboación son máis de 25.000 nomes nesta nova fase temos xa documentados 300.000 topónimos.

Unha vez aprobados pola Xunta pasaron a todos os organismos do estado?

Esa competencia de designación é da Xunta. O Instituto Nacional de Estadística ten que usar o nome estudado na Comisión de Toponimia e aprobado no Consello da Xunta. E o Instituto Xeográfico tamén o adopta, obrigatoriamente. De feito durante anos conviviu a denominación deturpada porque o troco do nome das provincias teno que facer o Congreso dos Deputados.

Galego no ensino


En 1979 vostede estivo no organismo que levou por primeira vez a materia de galego ao sistema escolar.

Xa daquela foi bastante penosa a introdución. O que agora se quere facer, por máis que teña lexitimidade dun programa electoral, sería un paso atrás considerábel. O galego está nunha situación moito máis dramática que a prevista por Alonso Montero en 1973. Os galego falantes iniciais caen en picado e tamén a transmisión do galego como lingua inicial, que é o momento central de adquisición da linguaxe. A escola podía ser un medio para reparar a perda, incluídas as galescolas, porque o sistema de inmersión lingüística foi, por exemplo, o que lle valeu a Israel para recuperar o hebreo, que a finais do XIX estaba case perdido. Non sei porque se lle ten medo á inmersión, porque tal como é a sociedade sempre saberán falar castelán.

Dicía que no caso to topónimo coruñés ten que ver co autoodio, a escola non acabou con eses prexuízos?

Lendo textos de Ramón Piñeiro sobre estas cuestións sociolóxicas, el era dos que pensaba que en canto se recuperase o prestixio do galego o uso estenderíase rapidamente. O prestixio cultural recuperouse e hoxe ninguén sente complexo de inferioridade por falar galego, pero pasar aos feitos é máis complicado. Se tomamos os inquéritos sobre actitudes nunha lingua como o occitano, todo o mundo o quere unha barbaridade pero ninguén o fala. Semella que poñer en práctica o amor á lingua falándoa é complicado e cando se alcanza determinado punto crítico, e se troca a cadea de transmisión, xa é moi difícil volver atrás. E se ben hai fenómenos de sempre (pais galego falantes que se dirixen aos nenos en castelán), tamén hai moita militancia e mesmo parellas que son castelán falantes pero deciden transmitirlle aos fillos o galego.

A que respondería o revival dos tópicos sobre o galego e a inversión da realidade sobre que lingua está en risco?

Hai unha mistura de antagonismos políticos e o desexo de enfrontar que a defensa do galego sexa bandeira do nacionalismo. Daquela vale todo e fálase de imposición do galego. Pero hai dirixentes do propio PP que defenden o galego e a proba é que aprobaron o Plano de Normalización na época de Fraga. Aquel plano consensuado poñía o listón do uso do galego bastante alto. Como o goberno bipartito quixo ir nesa dirección había que desfacelo.

E ao bipartito houbo quen o acusou de timorato en materia lingüística.

Esa crítica depende da parroquia, e aínda que os avances non se pode dicir que fosen relevantes o evidente é que xeraron no PP unha contrapolítica. O galego, tamén para os que agora gobernan, é considerado un patrimonio cultural e ninguén se vai atrever a unha política de supresión xeneralizada. Ramón Piñeiro, cando entrou na Academia, falou do complexo ideolóxico que sostiña que a multiplicidade de linguas é un atraso. En moitas ideoloxías progresistas esta idea era ben recibida, pero iso hoxe está superado. O que nos liga coas raíces do pasado, do teu pobo e da túa comunidade, é a lingua. Ir contra isto é suicida e penso que ningunha das ideoloxías presentes en Galicia o defendería. Pero isto non pode levar a admitir a lei da selva, de que o peixe grande come o cativo. Se non favorecemos a lingua en peor situación con medidas de discriminación positiva é imposíbel sustentala.

O bilingüismo dos galegos é unha vantaxe comparativa en canto nos conecta con máis xente vía Brasil e Portugal.

Non son reintegracionista pero recoñezo que estaríamos nunha ponte óptima para entendernos con eses dous mundos, tamén en termos económicos. Pero a supervivencia da lingua non pode medirse só en termos de tamaño. Hai linguas pequenas que os falantes manteñen cunha tenacidade e un orgullo dignos de admiración, como é o caso do romanche na Suíza.

O problema é de orgullo de país?

No caso do hebreo que citei era unha razón de patriotismo pero tamén de necesidade de entenderse cunha poboación que chegaba de moitos países con linguas diferentes. Temos o país que temos e a vontade non podemos inventala porque temos que rachar con inercias de xeracións. En Cataluña tiveron a vantaxe de que a burguesía foi catalanista desde a época do rexurdimento. Non son tampouco pesimista porque todo o que está vinculado ao espírito e a memoria histórica abala, e pode haber un novo rexurdimento e o galego volver florecer outros mil anos.

Na procura do paté de porco celta





Con todo, unha das iniciativas máis interesantes é a da firma “Porco Celta Fonsagrada”. Empregando esta raza autóctona galega en perigo de extinción, a empresa investigará como elaborar paté. Ademais tratará de estandarizar a elaboración de chanfaina, ou chourizo de cebola.

Destaca tamén a proposta de “Calfensa Proxectos”, que busca a obtención dun híbrido mellorado de millo a partir de variedades locais, para o seu uso como forraxe. O proxecto será de especial utilidade para os agricultores interesados en producir en ecolóxico, canto que as variedades locais están mellor adaptadas ás condicións propias de Galiza e son máis resistentes, explica a Xunta.

Obter un produto de calidade diferenciada tamén é o obxectivo da empresas “Augardentes de Galicia”, que desenvolverá un licor destilado de uva Albariña. A entidade beneficiaria tamén tentará, no mesmo estudo, elaborar augardente a partir de pexegos cultivados no val do Ulla. Pola súa banda, o Consello Regulador da Denominación de Orixe Valdeorras traballará na elaboración de viños tostados e doces a partir do uso de diferentes variedades desta denominación.

En canto á produción de horta, o Consello Reguladar da IXP Pataca de Galicia estudará o desenvolvemento de produtos derivados envasados ao baleiro, en atmosfera modificada e esterilizados, a partir de pataca galega de calidade. Por outra banda, a “Cooperativa Postoiro” desenvolverá un proxecto de selección de ecotipos de cebolas galegas, acompañado da procura de melloras na tecnoloxía do cultivo e das condicións de conservación dos bulbos tras a colleita.

Queixos sen lactosa

Ademais, varias das iniciativas de investigación aprobadas tentarán acomodarse ás novas tendencias do mercado coa obtención de produtos funcionais. Tal é o caso do proxecto de “Innaves S.A.” para a consecución de produtos lácteos antihipertensivos ou o estudo, que propón outro dos proxectos beneficiados, para o desenvolvemento dunha tecnoloxía para a elaboración de queixos con baixo contido en lactosa ou mesmo sen lactosa, e que poidan ser consumidos por persoas con intolerancia a esta substancia.

Alimentarán as vacas con aceites mariños

Ademais, a cooperativa láctea “Feiraco” pretende reforzar a súa aposta pola obtención dun leite enriquecido de forma natural en Omega 3 a partir dunha alimentación diferenciada das vacas. Neste caso, experimentan diversas estratexias para a incorporación á ración do gando de sementes de liño e aceites mariños. Outro proxecto da mesma cooperativa estudará a viabilidade da implantación en Galiza do cultivo de variedades de liño oleaxinoso ricas en Omega-3.

Diversos proxectos incidirán, así mesmo, en aplicar a innovación a produtos cárnicos obtidos a partir de razas de gando autóctono galego. Así acontece co estudo de BOAGA (Federación de Razas Autóctonas de Galicia) que analizará a calidade da canal e da carne dos cordeiros de ovella galega, caracterizados por ser de pequeno tamaño e contar cunha carne moi nutritiva e moi valorada no mercado.

Pola súa banda, “Torre de Núñez de Conturiz” estudará a estandarización do proceso de elaboración do "Xamón de Galiza" co obxecto de colaborar na obtención dun selo de calidade para este produto.

Pastoreo ecolóxico

Outra das iniciativas apoiadas fará seguimento das prácticas de pastoreo de varias explotacións ecolóxicas co fin de obter ferramentas de xestión para conseguir un pastoreo máis rendible. Por outra banda, conseguir mellores garantías alimentarias e, de paso, un maior respecto polo medio é o fin do proxecto presentado pola unión de cooperativas AGACA, que pretende o desenvolvemento de alimentos de orixe animal baseado nun control máis racional no emprego das medicinas de uso veterinario e da súa presenza no ambiente.

Xa no ámbito da silvicultura, a empresa Boibel Forestal tentará avanzar cara á unha nova maneira de cultivar o castiñeiro, que procurará un aproveitamento máis intensivo, rendíbel e diversificado desta árbore autóctona. O obxectivo é reducir as quendas de corta, que se adoitan situar nos corenta ou cincuenta anos, aos 8 ou 10 anos, e estudar os posíbeis aproveitamentos desta forma de cultivo para obtención de madeira, biomasa e castaña.