martes, 29 de junio de 2010

A concesión de hipotecas para comprar vivenda repuntou un 2,32% en abril en Galicia, con 2.820 préstamos




A constitución de hipotecas volveu remontar en abril tras o baixón de marzo, posiblemente polo efecto de anticipación das compras motivado pola alza inminente do Iva. Así o revelan os datos publicados este luns polo Instituto Nacional de Estadística (Ine), que indican un repunte da contratación de préstamos para comprar vivenda dun 2,32% no cuarto mes do ano en Galicia, ao rexistrarse 2.820 créditos, fronte aos 2.756 do mesmo mes do 2009. No conxunto de España, a actividade retardouse, cunha taxa de crecemento de só un 0,2% e 50.342 hipotecas formalizadas.
Desta forma, mentres que no conxunto do país o mercado encadea a súa cuarta subida interanual consecutiva, o dato galego implica o primeiro incremento desde xaneiro, cando a concesión de créditos sobre vivenda aumentou un 32%, ao outorgarse 3.263 hipotecas.Se a comparativa se establece en relación co mes de marzo, apréciase un aumento dun 1,7% na comunidade, mentres que a nivel estatal deuse unha caída dun 5,9%.Por provincias, na Coruña as entidades financeiras facilitaron 1.413 préstamos sobre vivenda, un 12,7% máis que hai un ano; mentres que en Lugo foron 295, un 21,7% menos; Ourense sumou 169, un 30% menos, e en Pontevedra as entidades facilitaron 943 créditos, un 5,3% máis.En canto ao financiamento medio concedido polos establecementos financeiros, esta foi de 108.685 euros, o que se traduce nunha caída dun 6,62% nun ano. En total, o capital prestado en Galicia alcanzou os 306,4 millóns de euros.En conxunto, a constitución de hipotecas sobre leiras rústicas ou urbanas na comunidade aumentou un 13,5% en abril, ata situarse nas 5.241. Con todo, o capital total destinado a este fin descendeu un 16%, ao alcanzar os 473,7 millóns de euros.O tipo de interese medio ao que bancos, caixas e outras entidades financeiras prestaron o diñeiro foi do 3,92% en abril, o que implica un descenso dun 16,8% en taxa interanual e un repunte do 0,3% respecto de marzo. Mentres os bancos facilitaron financiamento a un tipo medio do 3,81% cun prazo de devolución duns 21 anos; as caixas prestaron a un 4,07% e cunha marxe de 23 anos.


NO CONXUNTO DO ESTADO ESTANCANSE EN ABRIL


O número de hipotecas sobre vivenda constituídas en abril foi de 50.342, o 0,2 por cento máis que no mesmo mes do ano anterior, o que supón un estancamento deste indicador logo de tres meses de subidas consecutivas superiores ao 2 por cento. Segundo os datos do Instituto Nacional de Estadística, o importe medio das hipotecas constituídas sobre vivendas en abril foi de 114.132 euros, o que significa unha baixada do 1,1% respecto dun ano antes e do 1,9% fronte a marzo.Polo que respecta ao capital prestado para este fin, en abril alcanzou os 5.745,6 millóns de euros, unha diminución do 1% respecto dun ano antes e o 1,9% menos que o mes anterior. Segundo a mesma fonte, o importe medio do total de hipotecas sobre leiras constituídas en abril situouse en 129.734 euros, cifra inferior nun 10,6% á dun ano antes e nun 8,7% á rexistrada en marzo.O número de leiras hipotecadas baixou o 4,3% en abril con respecto ao mesmo mes de 2009 e situáronse en 79.392. Este retroceso debeuse principalmente á caída 31,6% no segmento de leiras rústicas, ata 3.664, en tanto que no caso de leiras urbanas o descenso foi do 2,4%, ata 75.728.O valor das hipotecas constituídas sobre leiras urbanas foi de 9.593 millóns e o das rústicas de 706 millóns, o 10,4% e o 47,2% menos que un ano antes.Entidades de préstamoPor tipos de entidades, as caixas de aforros foron unha vez máis as que concederon un maior número de préstamos hipotecarios, o 50,4 por cento do total, seguidas dos bancos, co 38,4 por cento, e doutras entidades financeiras, que concederon o 11,2 por cento.Con todo, por importe prestado, os bancos situáronse en primeira posición co 45,3 por cento do total, mentres que as caixas prestaron o 42,8 por cento e o resto de entidades o 11,9 por cento.O tipo de interese medio para as hipotecas que se constituíron en abril situouse no 3,92%, o que implica un retroceso interanual do 16,8% e unha subida do 0,3% en comparación con marzo. As caixas de aforros ofreceron aos seus clientes un tipo de interese medio do 4,07% en abril para as hipotecas e un prazo medio de 23 anos, en tanto que nos bancos este prazo foi inferior, de 21 anos, e o interese medio, máis baixo, do 3,81%.Segundo o INE, o 95,4% dos préstamos hipotecarios constituídos no cuarto mes do ano se referenció a un tipo de interese variable, e o 4,6% restante fíxoo a tipo fixo. Así mesmo, o número de hipotecas nas que se modificou algunha das súas condicións situouse en abril en 37.844, cun descenso interanual do 7,7%.


lunes, 28 de junio de 2010

O gasto en iluminación lastra as contas de decenas de concellos en Galicia




Aos concellos galegos non lles queda máis remedio que reducir gastos por onde poden, e a iluminación pública é un apartado no que aínda hai marxe para o aforro. A extensísima rede de farois e luminarias distribuída por Galicia —con especial incidencia nas zonas rurais— supón un auténtico lastre para moitos concellos da comunidade. E é por iso que o municipalismo xa está a tomar medidas para reducir facturas e gañar en competitividade.
Segundo os datos do inventario de equipamentos que elabora o Ministerio de Política Territorial, Galicia conta actualmente cuns 633.000 puntos de luz. A proporción é dun farol por cada cinco habitantes, aínda que nalgúns concellos do interior contabilízase un punto de luz por cada dúas persoas. E coa tendencia demográfica actual, non resulta desatinado pensar que algún municipio terá tarde ou cedo máis postes de luz que veciños.
A canto ascende o gasto en iluminación? Un concello de tamaño medio como Sarria —pouco máis de 13.500 habitantes— destina cada ano uns 240.000 euros. A factura dispárase nas principais cidades, como Ourense, cuxo desembolso anual rolda o millón e medio de euros.
En todo caso, municipios de todo tipo puxéronse ao choio para levar a cabo medidas que lles permitan reducir o gasto. A través de axudas do Instituto Enerxético de Galicia (Inega) ou do Plan E, os concellos están a implantar sistemas telemáticos para controlar a potencia de luz e substituíndo lámpadas antigas por outras de maior eficiencia, como as de tecnoloxía LED.
O problema está en que estas medidas teñen un custo económico importante, e non todos os municipios poden acceder a elas. No plan de aforro enerxético que impulsou o Inega en 2008, a gran maioría dos concellos que pediron axudas non as chegaron a utilizar por non poder asumir a súa parte do gasto.
Á vangarda na posta en marcha de medidas de eficiencia están as principais cidades, que concentran un gran número de farois e luminarias. Só Vigo conta con 45.000 puntos de luz e 800 centros de mando. Urbes como Pontevedra, Lugo ou Ourense xa aplicaron medidas destas características, que permiten regular a intensidade da iluminación nas rúas ou ‘telexestionar' as avarías da rede.
As deputaciónsNesta tarefa tamén se puxeron as pilas as deputacións provinciais. Tanto a de Lugo como a de Pontevedra impulsaron senllos plans para contratar de forma conxunta a subministración de enerxía eléctrica, que permite acceder a descensos de ata o 30 por cento na factura a aqueles concellos que deciden adherirse.
Pola súa banda, a da Coruña financiou auditorías enerxéticas que desvelan a capacidade de aforro dos concellos da provincia. De aplicarse todas as medidas propostas —substitución de luminarias tipo globo, redución do fluxo de iluminación cando é menos necesario ou instalación de reloxos astronómicos, entre outras— o aforro chegaría ata o 21 por cento. Unhas rebaixas que poden supor un importante respiro para as maltreitas arcas municipais.
Un punto de luz por cada dous habitantesO concello lucense de Friol conta con 2.205 puntos de luz para alumar a vida dos seus 4.248 veciños. A proporción é dun farol por cada dous habitantes, o que demostra a enorme extensión da iluminación pública en Galicia motivada pola dispersión. O caso de Friol non é único. Na súa mesma situación están concellos como Paderne ou Valdoviño (A Coruña); Alfoz, Antas de Ulla ou Pantón (en Lugo); Padrenda, A Teixeira ou A Veiga (Ourense) e Cotobade, Forcarei ou Pazos de Borbén, na provincia de Pontevedra.
O concello de Vigo está á cabeza de Galicia, con 45.000 puntos de luz e 800 centros de mando. No lado oposto, os 124 puntos de luz de Negueira de Muñiz.

ESTUDIOS INTERESANTES SOBRE A AGRICULTURA GALEGA

CLICKEA

A INTEGRACION DA AGRICULTURA GALEGA NA UNION EUROPEA (F SINEIRO)
www.usc.es/econo/RGE/Vol17_ex/galego/art11g.pdf

TRANSFORMACIONS PRODUCTIVAS NA AGRICULTURA GALEGA CONTEMPORANEA (D. SOTO)
www.upo.es/export/portal/com/bin/portal/upo/profesores/dsotfer/Investigacion/1224500029374_david_soto_fernxndezx_tese_doutoral.pdf

domingo, 27 de junio de 2010

Baleira e A Fonsagrada recibirán as primeiras axudas do plan Leader





O proxecto de rehabilitación dunha palloza en Vilardoi (Baleira) e os de ampliación dunha empresa de carpintería e outra de servizos agroforestais da Fonsagrada serán os primeiros en recibir subvencións do plan Leader xestionado polo Grupo de Desenvolvemento Rural Montes e Vales.
A subvención destes proxectos está confirmada e supera os 50.000 euros. A rehabilitación da palloza, declarada ben de interese cultural, contará cunha axuda de 2.500 euros.
Os outros dous proxectos, de carácter produtivo, permitirán diversificar a oferta de sendas empresas. En concreto, trátase dunha carpintería na que se acometeu unha ampliación e investimento en modernización, e unha empresa de servizos agroforestal que pretende diversificar a súa oferta coa inclusión de maquinaria nova.
O GDR Montes e Vales ten nestes momentos 22 proxectos rexistrados, impulsados tanto por particulares como por administracións e que perseguen manter e crear emprego.

Un afiliado por cada jubilado




LA SEGURIDAD SOCIAL GASTA EN PENSIONES en Lugo 425 millones de euros más de lo que ingresa. La situación empeorará en los próximos años, en los que se acentuará el envejecimiento y la caída demográfica. 120.000 lucenses reciben una paga mensual de la Seguridad Social, un 34,25% sobre la población total. El número de cotizantes es de 125.000 personas, un 35,65%. La ratio española es de 2,6 afiliados por jubilado y en Lugo es casi de un afiliado por jubilado. La evolución del sistema de pensiones y de la demografía en la provincia fue analizado en un foro organizado por El Progreso, que contó con la presencia de Juan Carlos González Santín, director provincial del Instituto Nacional de la Seguridad Social (INSS) en Lugo; Melchor Fernández, director del Idega (Instituto Demográfico de Galicia) y profesor de la universidad de Santiago; Miguel Selas, secretario de la Unión Democrática de Pensionistas (UDP) de Lugo; Aurora Carro, presidenta de la Asociación de Viudas de Lugo; y Xesús Castro, secretario provincial de Comisiones Obreras.EL DRAMA DEMOGRÁFICOLugo está sumido en una progresiva caída poblacional desde los años setenta frente al progresivo crecimiento experimentado en España, "lo que provoca que tenga menos peso demográfico en el conjunto del país", manifestó Melchor Fernández.Un 27% de los lucenses tienen 65 años o los superan. Las proyecciones de futuro arrojan datos negativos. "La provincia perderá un 5% más de población hasta el 2019 y se mantendrá el proceso de envejecimiento. La movilidad en Lugo es muy baja. No existe un atractivo económico que genere la incorporación de nuevos residentes, como ha pasado en las zonas más dinámicas", aseguró el investigador del Idega.La capital y el área costera tienen mayor densidad de población que el resto de la provincia, "donde muy pronto sobrepasará los 65 años la mitad de la población. Ya hay once ayuntamientos en los que el 40% de los vecinos superan esa edad".Galicia estaba más poblada hace un siglo y la estructura de los asentamientos recogía aquella densidad. Su distribución se mantiene, pero genera unos costes ante el abandono de los núcleos rurales y el proceso de concentración en las áreas urbanas, "que es más lento en Lugo. La zona sur. A Montaña y los municipios del interior que limitan con A Coruña tienden a la despoblación", agregó Melchor Fernández. La provincia vive una situación "dramática". Sólo hay dos que la superen en España en previsiones de bajada de habitantes. SOLIDARIDADLos pensiones pueden ser contributivas o no contributivas. Estas últimas son percibidas por aquellas personas que no se incorporaron al mercado laboral a lo largo de su vida, pese a lo cual el Estado les da una paga llegada la edad de jubilación a través de los impuestos. El método contributivo es el que se conoce como sistema público de pensiones y su sostenibilidad depende de los cotizantes a la Seguridad Social. "El afiliado aporta unas cantidades con la esperanza de que se las devuelvan en forma de pensión. Es un sistema solidario, que marca unos topes de cotización. Una pensión, aunque sea la máxima es inferior a la cantidad cotizada. Ese dinero se redistribuye dentro de este sistema para asegurar las prestaciones a a los tramos más bajos", explicó González Santín.Esta política de redistribución permite entender las peculiaridades existentes en Lugo, "que es donde más complementos a mínimos se cobran de España. Un 33,4% de las pensiones lucenses tienen este complemento para alcanzar la cuantía mínima", matizó Santín.Lugo es la segunda provincia con la pensión de jubilación más baja de España, que fue de 639,34 euros de media en el mes de mayo, una cantidad sólo superada por Ourense. Tiene también las percepciones de viudedad más bajas, con una media de 406,65 euros. Esta situación se debe a "que se cotizó menos, pues los baremos aplicables son los mismos en toda España", según el director provincial del INSS.La ratio de afiliados a la Seguridad social en Lugo es del 35,65% sobre el total de la población, porcentaje que en el conjunto de España se eleva al 37,3%, con 17 millones de cotizantes sobre casi 47 millones de personas. El porcentaje de pensionistas es del 34,25% , mientras que en España el ratio es del 18,35%. "Dependemos de la solidaridad de la caja única, de las aportaciones de las autonomías que más aportan a la Seguridad Social, como Madrid o Cataluña", subrayó Juan Carlos González Santín.PERÍODO DE CÁLCULOLa Unión Democrática de Pensionistas lucense augura un futuro "complicado". Su secretario, Miguel Selas, reconoció que se cotizó "por cantidades mínimas y las pensiones se cobran sobre la base cotizada". Si se cumple la previsible modificación del cálculo de las pensiones sobre la cotización de los últimos 25 o 30 años, y no de los 15 actuales. "Con el periodo cálculo actual se suele percibir como pensión el 75% de los ingresos del último año, pero si el plazo de cálculo es más largo se producirá una rebaja. Ya sucedió cuando se pasó de los 8 a los 15 años como periodo de cálculo". Esta caída en las percepciones podría situarse en torno al 5%", dijo Selas.La ampliación del periodo de cálculo de 8 a 15 años cayó un 3% la media de la pensión, pero se evitaron "situaciones injustas", según Melchor Fernández, ya que había gente que incrementaba su cotización en el tramo final de su vida laboral para percibir una paga de jubilación más alta. Xesús Castro precisó que cuánto más se abra el cómputo de cálculo "puede darse la circunstancia de que haya gente que no tendrá los 30 años cotizados, ante al situación de precariedad laboral. Habrá que defender la posibilidad de que se computen sólo los años trabajados, y no los que un cotizante estuvo en paro". Melchor Fernández matizó que "la Seguridad Social no puede responsabilizarse de los problemas laborales. Si la gente comienza a cotizar cerca de los 30 años y con contratos basura habrá que modificar el mercado laboral para mejorarlo".Melchor Fernández subrayó que "es una falacia" ver la prejubilación como un beneficio que facilita la incorporación de gente joven al mercado. "Es una experiencia que no funcionó, que simplemente se convirtió en una forma fácil de reestructurar empresas".Selas defendió la necesidad de suprimir "las prejubilaciones indiscriminadas antes de cualquier otra medida. Personas con poco más de 50 años se prejubilan con el 100% de sus ingresos y les sustituye gente joven, que percibe la mitad de su salario. Esta situación supone un grave perjuicio para la Seguridad Social".La unificación de pequeños ayuntamientos para "destinar más recursos a atender a gente envejecida y dependiente que vive dispersa" fue otra de las cuestiones planteadas por el secretario de la Unión Democrática de Pensionistas. "Los pequeños municipios tienen dificultades para dar unos servicios mínimos exigibles".Fernández destacó que en Europa la tendencia es "unificar", pero Galicia es una excepción, ya que se crearon dos nuevos ayuntamientos, Burela e Illa de Arousa, en los últimos veinte años. "Debemos plantearnos un sistema similar al finlandés para evitar la dispersión. El sistema de avisadores es barato y ofrece seguridad".LA INJUSTICIA CON LAS VIUDASAurora Carro denunció que muchas pensiones de viudedad de Lugo "están por debajo del umbral de la pobreza. Hay que adoptar medidas para corregir este tremendo problema". Miguel Selas apoyó esta reivindicación. "Es injusto que el porcentaje de viudedad sobre la base de cotización del marido sea del 52%. El único gasto que realmente se amortiza con el fallecimiento de uno de los integrantes de la pareja es la alimentación. El resto de los gastos es similar y la situación se agrava si hay hijos o si hay que darles estudios". La presidenta de la Asociación Provincial de Viudas abogó por la subida de la pensión de viudedad al 75% de la base reguladora y al 90% si hay cargas familiares. Confía en que se corrija con urgencia esta situación "discriminatoria" para las viudas.Al referirse a la posibilidad de contar con fondos complementarios, Aurora Carro subrayó que los pensiones privadas no tienen suficiente tirón, como aportación complementaria, "ante la imposiblidad de rescatarlos en caso de necesidad. Es un producto con grandes limitaciones y, aunque desgraven, se consideran rendimiento de capital cuando se cobran".Castro señaló que del mismo modo que persisten diferencias laborales entre hombres y mujeres, "esta injusticia se repite con la pensión de viudedad. El porcentaje sobre la base de cotización era del 45%, después se subió al 47% y ahora al 52%, pero es todavía muy bajo".González Santín manifestó que muchas pensiones de viudedad provienen de cotizantes de la rama agraria "a quienes les corresponden 60 euros de paga, por poner un ejemplo. Si cada cónyuge cobra 530 euros con el complemento de mínimos, el que quede viudo seguirá cobrando lo mismo, aunque se le sume una cantidad adicional, ya que sigue dependiendo del complemento para llegar a la pensión mínima. Es necesario que las viudas y los discapacitados tengan unas pagas decentes, aún a costa de recortar los topes máximos".Sí resulta curioso que las percepciones de las pensionistas de Lugo se sitúen en el 92% de la media nacional, mientras que la paga de jubilación masculina se sitúa en el 78%. "La situación de las mujeres pensionistas es mejor que en el resto de Galicia, a diferencia de lo que sucede con los varones", comentó el director provincial del INSS,EL FUTURO DEL SISTEMAXesús Castro destacó que la Seguridad Social goza de "una salud envidiable y con un fondo de reservas tremendo. Una cuestión distinta es el problema demográfico. El sistema público de pensiones no depender de la cotización individual de cada uno, sino que lo que nos traspasa la generación siguiente. Es un sistema de justicia intergeneracional, donde los activos financian la pensión de los pasivos".El sindicalista de Comisiones Obreras insistió en el papel del sistema de pensiones como "un mecanismo de protección pública y social ante el riesgo de la vejez para resolver las carencias de los sistemas individuales y familiares anteriores que no eran capaces de generar esa provisión social".La sostenibilidad a largo plazo del sistema de pensiones está en relación directa con "la relación de personas ocupadas con respecto a las ancianas y el nivel de crecimiento económico". A finales del 2000, en el momento de máxima ocupación, había una proporción de 2,4 ocupados por cada pensionista. A finales de 2009 esa relación bajó al 2,2. "Se considera que una relación de dos a uno puede permitir, sin otras modificaciones, asegurar el sistema público sólo con sus cotizaciones sociales", precisó Castro. Con una población ocupada en torno a los 20 millones se pueden financiar los 10 millones de pensionistas del año 2020 y con pequeñas modificaciones hasta los 12,5 millones del año 2030. El mayor impacto demográfico se producirá con la entrada y permanencia en el sistema de las personas nacidas en los años 60 y 70, por lo que el riesgo demográfico podría crear problemas de financiación a la Seguridad Social hacia el año 2035. "Hay un margen de actuación a medio plazo, que no deben pasar por el recorte del gasto, sino por ampliar los ingresos, con un incremento de las bases por las que se cotiza. El aumento de los salarios intermedios y bajos, junto con el incremento del salario mínimo, uno de los más bajos de la Europa de los 15, ayudaría a solventar esta situación".La crisis económica y de empleo redujo los ingresos de la Seguridad Social, "pero si se mejora la productividad se pueden generar nuevos recursos para financiar el gasto social. Con un aumento moderado del 1,5% de incremento anual acumulado, España tendría un 35% más de Producto Interior Bruto (PIB) en 2030 y, proporcionalmente, se podría dedicar al sistema de pensiones más de tres puntos adicionales sobre el PIB".La variable utilizada para medir la viabilidad del sistema de pensiones es su relación con el PIB. González Santín recordó que los estudios del Ecofin adelantan que el PIB de la Unión Europea se ralentizará en los próximos años, "Las pensiones suponen el 8,1% del PIB en la actualidad, porcentaje que subirá al 8,5% en 2012, al 11% en el 2050 y al 15,2% en el 2050. El director del INSS en Lugo apuntó que son necesarias reformas para "no dejarle una carga exagerada a nuestros hijos, ya que al pago de pensiones se añade el de otros servicios, como la asistencia sanitaria y la dependencia. Tenemos el mejor sistema del mundo, pero eso no significa que no haya que hacer reformas para mejorar el sistema y tenemos tiempo para ello".JUBILACIÓN A LOS 67 O MAYOR COTIZACIÓNEl fondo de reserva de la Seguridad Social asciende a 60 millones de euros, "lo que da seguridad a medio plazo, pero cuando se diseñó el sistema de jubilación la esperanza de vida era de 70 años. La jubilación media es de 63 años y los hombres viven hasta los 83 y las mujeres hasta los 84", aseguró Juan Carlos González Santín. El retraso gradual de la edad de jubilación hasta los 67 años aparece como una opción sólida ante el envejecimiento "y hay profesiones en las que es viable". Melchor Fernández afirmó que el fondo de reserva está para "atender cuestiones coyunturales, no estructurales. Para asegurar la viabilidad del sistema a medio y largo plazo hay que aumentar la edad o el porcentaje de cotización, si no se quiere depender de las aportaciones del Estado".

jueves, 24 de junio de 2010

Cómo se diseña el recibo de la luz (publicado en EL MUNDO)

Madrid.- El Gobierno sigue teniendo la potestad de fijar el precio de la luz, aunque tras la llegada de la liberalización el pasado 1 de julio, algunas cosas han cambiado.
¿Cuál es el proceso que se sigue ahora para fijar el precio de la electricidad?
El Ministerio de Industria manda un borrador a la Comisión Nacional de la Energía (CNE) con la propuesta de subida de los costes fijos del sistema. Es lo que se llama tarifa de acceso, que recoge el coste de transporte y distribución de la luz. Este factor pesa en torno al 50% en el recibo final. Desde la llegada de la liberalización, la otra mitad del recibo la compone el precio de la luz que se obtenga en una subasta pública el próximo 15 de diciembre.
¿Recogerá el recibo la bajada de los precios del petróleo y el gas?
Así será, gracias a la subasta. Los precios competitivos que Industria espera que salgan de esta subasta compensarán la subida del 14,23% prevista en las tarifas de acceso, de forma que el alza definitiva se sitúe entre el 5% y el 7%.
¿A quién afectará el incremento?
Aunque en puridad, cualquier cliente puede irse al mercado a buscar el mejor precio de la luz, más de 22 millones de hogares siguen acogidos a la Tarifa de Último Recurso (TUR), que sigue fijando el Gobierno. Todos ellos tendrán que aceptar la subida que se fije por orden ministerial.
¿Pero es necesario subir la luz en momentos tan duros para las economías familiares?
La subida que estudia Industria es bastante superior a la de enero de 2009 (3,4%). Existe consenso entre los expertos del sector, que es compartido por el Gobierno, sobre la necesidad de ir equiparando el precio de la luz al coste de producirla, para recortar así el déficit de tarifa que acumula el sistema. Y el Gobierno se ha comprometido a impulsar este proceso.
¿Y ya no es el IPC referencia para fijar el precio de la luz?
Lo ha sido tradicionalmente. Los gobiernos de Aznar no se atrevieron nunca a subir las tarifas por encima del IPC, lo que fue engordando el déficit. Zapatero mantuvo esta tradición en los primeros años de su primer mandato, pero en 2008 y 2009, el recibo se ha incrementado por encima del IPC. Ahora, con la liberalización, la intención de Industria es que la competencia entre las compañías haga bajar la luz en términos reales.
¿En qué medida afectan las primas renovables y las ayudas al carbón al precio de la luz?
La Comisión Nacional de Competencia (CNC) ha avisado de que las ayudas al carbón podrían costar hasta 1.200 millones generará "graves distorsiones" y afectará al consumidor final. También las primas a las energías renovables, que son una apuesta de presente y futuro que ahora tienen un alto coste para el recibo. Estos factores, además del coste de las materias primas y las mejoras de las redes, impactan en el recibo.

As pensións aumentaron en Galicia un 0,9% no último ano




O número de pensións en Galicia situouse en 720.259 en xuño, o que representa un incremento do 0,9% con respecto ao mesmo mes do ano anterior, segundo datos do Instituto Nacional da Seguridade Social.A pensión media en Galicia (xubilación, incapacidade permanente, viuvez, orfandade e a favor de familiares) queda fixada en 651,58 euros, cun crecemento do 3,4% en relación con xuño do 2009, aínda que segue por baixo da media nacional, que é de 779,23 euros ao mes.En termos globais, o número de pensións contributivas da Seguridade Social alcanzou en toda España a cifra de 8.662.633, o que representa un crecemento interanual do 1,6%.Máis da metade son por xubilaciónMáis da metade das pensións son por xubilación, 5.133.694; 2.288.112 son por viuvez; 934.320 por incapacidade permanente; 268.754 por orfandade e 37.753 a favor de familiares.A nómina mensual de pensións contributivas da Seguridade Social superou o pasado 1 de xuño os 6.750 millóns de euros, un 5,1% máis que no mesmo mes de 2009, segundo a estatística feita pública polo Ministerio de Traballo e Inmigración.A pensión media de xubilación do Sistema da Seguridade Social alcanzou este mes a contía de 883,68 euros ao mes, o que supón un 3,5% de incremento con respecto ao mesmo mes do pasado ano.

XA SOMOS...

Desde o día 1 de maio de 2010, no que puxemos en marcha o contador de visitas ata o día de hoxe xa somos 1140.
Debemos descontar as 96 entradas do administrador para xestionar o blog
¡Que non decaiga o ánimo¡
SAUDOS E GRACIAS

Cae a natalidade en Galicia por primeira vez desde 2002




Galicia é incapaz de afrontar a grave crise vexetativa que afecta á comunidade desde hai anos, e o balance de 2009 eleva aínda máis o pesimismo. E é que a comunidade galega rexistrou o ano pasado un dobre dato negativo: reduciuse a natalidade (a primeira vez que cae desde 2002) e aumentaron as defuncións.Segundo os datos publicados este martes polo Instituto Nacional de Estadística (INE), Galicia contabilizou o ano pasado 22.646 nacementos e 30.226 falecementos, o que arroxa un saldo vexetativo de -7.580 persoas. Só dúas comunidades están nunha situación similar, Asturias (-4.467) e Castela e León (-6.312), ambas cos mesmos problemas de envellecemento.O primeiro dato preocupante é a cifra absoluta de natalidade. Galicia contabilizou 22.646 nacementos, 529 menos que en 2008. Esta caída racha cunha tendencia positiva que viña rexistrando desde 2002, alentada polo incremento poboacional derivado da inmigración.Os datos do INE indican tamén que o problema vexetativo non se limita ás provincias do interior. A cifra de nacementos reduciuse na Coruña (-186), Ourense (-78) e Pontevedra (-300), e só aumentou lixeiramente na provincia de Lugo, que rexistrou 35 alumeamentos máis.En cifras relativas, a situación de Galicia no conxunto de España segue sendo altamente preocupante. A taxa bruta de natalidade apenas chega aos 8,27 nacementos por cada 1.000 habitantes, só por diante de Asturias e Castela e León. A media en España supera os 10,7 alumeamentos, aínda que este indicador pasa de 12 en comunidades como Madrid ou Murcia.Marca de defunciónsPero á caída da natalidade únese un segundo problema, o incremento das defuncións derivado do progresivo envellecemento que afecta á comunidade galega. Esta situación si afecta en maior medida ás dúas provincias do interior, que están entre as provincias de España coa idade media máis elevada.Galicia contabilizou 30.226 defuncións o pasado ano, a cifra máis elevada da democracia. A diferenza do indicador de natalidade, os datos de falecementos crecen progresivamente e sen freo desde a década dos oitenta. E o panorama demográfico de Galicia indica que esta tendencia non se freará nos próximos anos.Con todo, os datos indican sorprendentemente que as defuncións só aumentaron na provincia da Coruña (case un milleiro máis), mentres que se reduciron en Lugo, Ourense e Pontevedra.A diferenza entre nacementos e defuncións permite obter o saldo vexetativo. En Galicia, Pontevedra é a única provincia que mantén este indicador positivo (325), xa que a cifra de alumeamentos é superior á de falecementos. No lado contrario, as provincias da Coruña (-3.059), Lugo (2.511) e Ourense (-2.335).Natalidade en EspañaNo conxunto de España rexistráronse o ano pasado 492.931 nacementos, mentres que a cifra de defuncións situouse en 383.486, o que arroxa un saldo vexetativo positivo de 109.445 persoas.Con todo, o comportamento varía en función das comunidades autónomas. Seis delas (Galicia, Castela e León, Asturias, Aragón, Cantabria e Estremadura) tiveron crecementos negativos, fronte aos importantes incrementos de Madrid, Cataluña ou Andalucía.

miércoles, 23 de junio de 2010

El partido judicial de A Fonsagrada es el que tramita menos divorcios de España.




El partido judicial de A Fonsagrada es el que menos divorcios contabilizó en todo el territorio nacional en el transcurso del pasado año, de acuerdo con la estadística dada a conocer por el Consejo del Poder Judicial. Junto con el zamorano de Puebla de Sanabria fue el único que tuvo un único divorcio por consenso mientras que contabilizó dos sin acuerdo previo, de acuerdo con lo recogido en la estadística.El partido fonsagradino lo integran, además del municipio que figura como cabecera, los de Negueira de Muñiz, Baleira, Ribeira de Piquín y Navia de Suarna. Es uno de los que tiene menos población de todo el territorio nacional. En la comarca no se tramitó ningún tipo de separación.Otra de las demarcaciones judiciales de la provincia con escaso movimiento en cuanto a separaciones es el de Becerreá. Sin embargo el juzgado tramitó tres divorcios consensuados y cinco sin que se hubiera producido acuerdo entre la pareja. El partido judicial de Chantada ocupa el tercer puesto por la cola con 15 separaciones consensuadas, 24 sin acuerdo previo y tres separaciones con acuerdo. A la cabeza de separaciones figura el partido judicial de Lugo.

MUNICIPIOS CON MAYORIA MASCULINA EN GALICIA

  • En A Coruña: Arteixo, Boimorto, Cedeira, Fisterra, Mesía, Monfero y Vilarmaior.
  • En Lugo: Baleira, Becerreá, Baralla, Burela, Castroverde, Cervantes, Cervo, O Corgo, Courel, A Fonsagrada, Guntín, Láncara, Monterroso, Muras, Navia de Suarna, Negueira de Muñiz, As Nogais, Outeiro de Rei, O Páramo, Pedrafita, Pol, Portomarín, Ribeira de Piquín, Samos, Rábade.
  • En Ourense: Beade, Os Blancos, Calvos de Randín, Castrelo do Val, Coles, Cualedro, Chandrexa de Queixa, Esgos, Xunqueira de Ambía, A Mezquita, Montederramo, Muíños, Oímbra, Pereiro de Aguiar, Petín, Piñor, A Pobra de Trives, San Cibrao das Viñas, Taboadela, Toén, A Veiga, Vilamartín, Vilardevós y Vilariño de Conso.
  • En Pontevedra:Mondariz Balneario, Oia, Rodeiro, Salceda de Caselas y Tomiño.

En Galicia murieron en el 2009 7.580 personas más de las que nacieron

Los nacimientos en Galicia durante 2009 fueron inferiores a las defunciones en 7.580 personas, según los datos del Movimiento Natural de la Población del Instituto Nacional de Estadística (INE).
La natalidad se frenó en España en este ejercicio, después de un periodo de incremento continuo durante los 10 años anteriores y la tasa se redujo en todas las comunidades autónomas, salvo en el Principado de Asturias, donde aumentó en una décima con respecto a 2008.
No obstante, Asturias sigue siendo la de más baja natalidad de España, con 7,9 nacidos por 1.000 habitantes, junto con Castilla y León, con el 8,2, y Galicia, que tuvo una tasa de 8,3 nacimientos por mil habitantes.
En 2009 se registraron en Galicia 10.658 matrimonios, 22.646 nacimientos y 30.226 defunciones, por lo que el crecimiento vegetativo fue de -7.580 personas, como también fue negativo en Castilla y León (-6.312), Asturias (-4.467), Aragón (-157), Cantabria (-99) y Extremadura (-24), mientras que en el conjunto del Estado la población de incrementó en 109.445 personas.
La tasa bruta de nupcialidad fue similar en Galicia y la media española, 3,89 y 3,83, mientras que la de natalidad fue en Galicia del 8,27, inferior a la media del conjunto de las autonomías, que fue del 10,73, y la de mortalidad, del 11,04, superior a la de 8,35 de la media.

A poboación creceu a case a metade de ritmo que en Europa




A única vantaxe do desastre demográfico na que Galicia vive inmersa desde hai decenios é que permite aos seus habitantes manter a ilusión de que cada vez están máis preto de Europa. Aínda que o trampantojo esconde unha incómoda evidencia: a converxencia baséase moito máis na desaceleración allea que no despegamento propio.
Entre o 2000 e o 2008, a poboación galega creceu a case a metade de ritmo que a europea, un 1,9% fronte ao 3,5% en todo o período. Nese tempo, a de España aumentou un 13%, empuxada sobre todo por unha serie de ondas inmigratorias sen apenas entidade en Galicia. Ademais, se para España o proceso tivo como efecto atenuar o envellecemento da poboación coa chegada de persoas novas, en Galicia sucedeu case ao contrario, porque gran parte da inmigración que recibiu eses anos estivo relacionada co retorno de emigrantes, que deixaron o país en plena mocidade e que volveron a el tras haberse gañado unha merecida xubilación.
Segundo un estudo do economista Manuel Blanco Desar publicado pola revista do Instituto Galego de Análise e Documentación Internacional, o índice de envellecemento, que mide a proporción de persoas maiores de 65 anos por cada cen mozos menores de quince, creceu trece puntos en España entre 1998 e o 2007, e 14,5 puntos no total da UE. En Galicia, o incremento superou os 40 puntos, e situou esa taxa no 135,2% (a de España está no 85,5% e a da UE no 77,3%).
A perda e o envellecemento de poboación supoñen a ameaza máis real á converxencia de Galicia, que, de xeito progresivo, irá aumentando a porcentaxe de poboación que non participa na creación de riqueza. «Non 2051, por este camiño, Galicia tería un millón menos de habitantes e un millón folgado de pensionistas. De feito, xa hoxe, se tivera unha Seguridade Social propia, con pouco máis dun millón de persoas a cotizar e unhas 700.000 pensionistas, estaría en quebra, polo seu galopante déficit de 1.300 millóns de euros, que en vinte anos subiría a 3.500 millóns por exercicio», relata o citado informe.

Todas as rexións perderon fondos ao superar o 75% da media europea




Varias autonomías españolas perderon máis da metade dos fondos estruturais que tiñan asignados no programa orzamentario 2000-2006 cando se negociaron hai tres anos as contas do novo período. E iso a pesar de que a moitas delas, que superaban o 75% da renda media, a Unión Europea concedeulles unha prórroga para non privalas de golpe do seu dereito a seguir obtendo apoio financeiro con carácter preferente.
Dous desas rexións, Asturias e Murcia, xunto ás cidades autónomas de Ceuta e Melilla, pasaron a barreira do 75% polo efecto estatístico da adhesión dos oito socios do Leste, ademais de Malta e de Chipre. Para Asturias, o cambio supuxo un recorte radical nos seus fondos: segundo a Dirección Xeral de Política Rexional da Comisión Europea, pasou de recibir 2.164 millóns de euros dos fondos estruturais no período 2000-2006, incluída a participación estatal, a apenas 554 millóns no seguinte septenio, é dicir un 75% menos. Murcia perdeu o 61%, Ceuta o 40% e Melilla o 26%.
Europa dos Quince
Outras tres rexións superarían o 75% da media aínda que esta calculouse sobre a Europa dos Quince. E aínda que para elas tamén se aprobou unha prórroga, perderon boa parte dos seus fondos. O maior recorte levoullo Castela e León (de 5.032 millóns no septenio 2000-2006 a 1.175 millóns no 2007-2013, un 76,6% menos), aínda que a súa renda por habitante xa se equiparou ao 100% da europea. Valencia, que está ao 92%, perdeu máis da metade dos seus fondos estruturais, mentres que Canarias, co 90% da renda, quedou sen o 43%.
Baixo a media
Tamén as rexións que estaban baixo o 75% da media (Galicia, Estremadura, Castela-A Mancha e Andalucía) viron notablemente rebaixada a súa participación nos instrumentos financeiros da política europea de cohesión, que tivo que ampliar a súa carteira de beneficiarios ás rexións pobres dos novos Estados membros. Galicia perdeu un 40% dos fondos estruturais, aínda que logo compensouno en parte co Fondo de Cohesión. Castela- A Mancha perdeu o 35%, e Andalucía e Estremadura, case o 30%.

A crise reforza a ficción da converxencia de Galicia coa UE





Se Galicia logrou salvar boa parte da distancia que a separaba hai vinte e cinco anos da media europea de renda por habitante, foi en gran medida polo efecto perverso do seu declive demográfico: a súa economía crecía levemente máis que o resto, pero a súa poboación mantíñase practicamente estancada. Non é que se crease moita máis riqueza, senón que o número de habitantes entre os que repartila apenas aumentaba.
A esa enganosa evolución engadíronse as secuelas da crise económica, que reforzarán a ficción da converxencia porque, a pesar da súa virulencia, a recesión está a ser menos severa en Galicia que no resto de Europa. O PIB galego contraeuse no 2009 un 3%, por baixo do -4,1% da UE e do -3,7% de España. O paradoxo está servida: os galegos son máis pobres, pero están máis preto de Europa porque a súa renda compórtase como un vehículo a piques de embestir a outro nun semáforo: se o alcanza non é porque circule máis rápido, senón porque frea máis tarde.
Fondos estruturais
Achegarse ás medias de riqueza e benestar de Europa non é só unha cuestión de ego colectivo, senón tamén de recursos. Porque a disposición da UE a apoiar a Galicia depende precisamente do grao de converxencia: segundo os últimos datos do Instituto Nacional de Estatística (INE), no 2008 a renda media de Galicia situouse no 88% da media europea, trece puntos máis que o 75% que limita o acceso preferente aos fondos estruturais septenales. O último orzamento 2007-2013 entregou a Galicia 3.172 millóns de euros, unha cantidade que se reducirá notablemente para o período 2014-2020. O recorte será maior canto máis cerca estea Galicia da UE. Como menor será a disposición dos grandes aportadores da Unión, como Alemaña ou o Reino Unido, que afrontarán o debate orzamentario nunha situación nada boiante.
Para medir a distancia entre ricos e pobres, Bruxelas emprega unha divisa ficticia, a paridade de poder adquisitivo (PPA), que elimina as diferenzas de prezos entre países outorgando a cada un un índice de paridade polo que se divide a súa renda rexional real. Nun país máis caro que a media ese factor é sempre superior a un, co que a súa riqueza en PPA baixa ao facer a división. Ao contrario, se o custo da vida é menor que a media, a renda medida na moeda artificial de paridade sobe. Como en Galicia: o seu PIB por habitante real foi de 20.572 euros no 2008, pero en euros-PPA alcanzou os 22.174.
Inflación
Bruxelas fai eses cálculos cada ano a nivel nacional. E como os prezos evolucionaron nos últimos tempos en España moi por encima da media comunitaria (un diferencial de entre 0,4 e 1,6 puntos sobre a inflación europea en todos os exercicios do período 1998-2008), o índice español foise tamén elevando sostenidamente nese tempo.
Ata agora, porque a crise cambiou radicalmente a tendencia: a inflación española caeu un 0,3% no 2009, mentres a europea subía un 1%. O que significa que o factor español de paridade reducirase para ese exercicio, inflando así a media de riqueza en PPA. E reforzando, de novo, o artificio da converxencia.

martes, 22 de junio de 2010

O comité que coordina as axudas ao desenvolvemento rural visita A Fonsagrada




O comité de seguimento do Programa de Desenvolvemento Rural (PDR) reuniuse este venres na Fonsagrada para analizar a evolución do plan e estudar as actuacións futuras. Representantes da Xunta, o Goberno central, a Unión Europea, sindicatos agrarios e Fegamp tiveron ocasión de comprobar o destino das axudas que coordinan, coa visita a unha explotación agraria de Xestoso.
A Xunta decidiu celebrar o encontro na Fonsagrada para achegar aos técnicos das distintas administracións ao medio rural, ámbito de referencia das axudas que xestionan.
O Programa de Desenvolvemento Rural canaliza os fondos que destinan a este fin todas as administracións, co obxectivo de optimizar os investimentos. O obxectivo é fomentar a actividade agraria e pór en valor os recursos de cada zona.
Así, tanto se subvenciona a renovación xeracional nas explotacións como o turismo ou a artesanía local.
Esta mesma semana, publicouse no Diario Oficial de Galicia unha nova convocatoria de subvencións para mellorar as explotacións agrogandeiras e a incorporación de xente nova ao sector.
Precisamente dunha convocatoria anterior desta liña de axudas beneficiáronse os propietarios da explotación gandeira que este venres visitaron os membros do comité.
Trátase dunha granxa de Xestoso, xestionada por dous mozos que recibiron axudas para a súa incorporación a esta actividade. Dispón de 50 hectáreas de terreo e 70 cabezas de gando vacún. Produce carne amparada pola Indicación Xeográfica Protexida Tenreira Galega.
Os membros do comité puideron comprobar in situ o resultado das axudas ao desenvolvemento rural, tomaron contacto cos receptores dos fondos, coas súas necesidades e escoitaron as súas opinións.
A reunión técnica do comité celebrouse no hotel Fontesacra. Estivo presidida polo secretario xeral da Consellería do Medio Rural e Autoridade de Xestión do PDR, Jorge Atán Castro.
Por parte da Xunta, asistiron, ademais, o director xeral de Produción Agropecuaria, José Álvarez Robledo; o director xeral de Desenvolvemento Rural, Antonio Crespo Iglesias, e a directora xeral de Innovación e Industrias Agrarias e Forestais, Alejandra Álvarez de Mon.
Na reunión estiveron presentes tamén representantes do Ministerio de Medio Ambiente e Medio Rural e Mariño, da Comisión Europea, dos sindicatos agrarios e da Fegamp. á visita posterior á granxa uniuse o xefe territorial de Medio Rural, Ramón Carballo.

viernes, 18 de junio de 2010

MEDIO RURAL EN GALICIA (PINCHA NO ENLACE)

www.mapa.es/desarrollo/pags/programacion/programas/Galicia/PDR_GALICIA_v2_11dic09.pdf

A Xunta destina 300.000 euros a selar o vertedoiro da Fonsagrada





O Consello da Xunta autorizou este xoves o investimento de 300.000 euros por parte da Consellería de Medio Ambiente para selar o vertedoiro de lixos da Fonsagrada.
Información relacionada
A Administración galega comprométese a financiar esta actuación en dúas anualidades. A deste ano ascende a 85.000 euros e completarase con outra de 182.136 o ano que vén.
O Concello da Fonsagrada, pola súa banda, porá a disposición da Consellería de Medio Ambiente os terreos libres de cargas, así como os correspondentes permisos para levar a cabo as obras de selado e clausura do vertedoiro. Unha vez terminados os traballos, o goberno local asumirá tamén os labores de mantemento e conservación.
O vertedoiro da Fonsagrada está na parroquia de Vieiro e ocupa unha superficie de 5.000 metros cadrados, onde se concentran 9.000 metros cúbicos de residuos sólidos urbanos.ActuaciónsAs obras comezarán pola delimitación da zona a actuar, o control de accesos e a sinalización. Instalarase un depósito de 20 metros cúbicos e unha rede de canalización de 300 metros para a recollida de lixiviados. Os gases eliminaranse mediante campás extractoras subterráneas, instaladas a tres metros de profundidade.
Unha vez saneada a zona, impermeabilizarase o terreo e selarase o vertedoiro cunha lámina geotextil, outra de drenaxe de augas, unha terceira de cubrición e a última de vexetación. Todo este tratamento realizarase nunha extensión de 6.000 metros de terreo.
Para habilitar o acceso a esta zona e conseguir a súa integración paisaxística será necesario revegetar 11.000 metros cadrados de superficie..

jueves, 17 de junio de 2010

A antiga residencia da presa de Grandas de Salime convértese en hotel




A casa construída para acoller aos enxeñeiros que traballaron na construción do encoro de Grandas de Salime converteuse en hotel. A súa localización, a beiras do encoro e nun punto elevado, proporciónalle unhas vistas privilexiadas que, xunto a unha cociña de calidade apoiada por anos de experiencia, convértense nos maiores atractivos do establecemento.
O hotel As Grandas, de dúas estrelas, conta con quince habitacións. Está ao pé do Camiño Primitivo e desde a súa apertura xa recibiu a visita de numerosos peregrinos.ComedorO servizo de restaurante completa a oferta do negocio. O seu propietario, José Lombardía, rexenta tamén o restaurante Cantábrico, da Fonsagrada, que se gañou ao longo dos anos unha merecida fama de boa cociña. Pretende continuar con esta liña culinaria no novo establecemento.
O restaurante do hotel As Grandas ofrecerá un menú baseado na cociña típica da zona limítrofe entre Galicia e Asturias. José Lombardía explica que a cociña tradicional primará, do mesmo xeito que os produtos propios da comarca, aínda que tamén haberá pratos innovadores. Como exemplo, cita a ensalada de polbo con 'fabas', que combina alimentos tradicionais de Galicia e Asturias.
O hotel está situado no parque histórico do Navia, na cabeceira dun encoro con 30 quilómetros de cola. Trátase dun lugar con gran valor paisaxístico, natural e patrimonial. Lombardía indica que é o enclave ideal para senderistas, amantes da natureza e da boa cociña.

miércoles, 16 de junio de 2010

A HERBA DE SAN XOAN




A Herba de San Xoán tamén se chama pericón, hiperico e herba das feridas.
Pode acadar ata 1 metro de altura.
Trátase dunha planta que crece preferentemente en areais, pasteiros, toxais, uceiras e bordos de bosques.
Ten propiedades cicatrizantes e tamén se usa como antiséptico e astrinxente

É unha planta herbácea vivaz, da cepa nacen talos estériles febles e talos floríferos máis robustos. Follas ovais translúcidas e marxen enteira. A corola é amarela. Está chea de granos de esencia de aroma similar o incienso.
Florece a finais da primavera e no verán.
Dase en barrancos, pero tamén en lameiros a carón dos ríos.
Chámase tamén Abeluria.
O aceite da Abeluria como antiséptico, astrinxente e cicatrizante é coñecido debido ó tanino que contén.
Por vía oral a infusión é antiespasmódica e diurética.
De tódolos xeitos debe emplearse con cautela xa que pode orixinar eritemas e queimaduras na pel.

Ten outros nomes como corazoncillo, espantadiablos.
En galego tamén se chama milfurada, abelouro, pericón, etc.
É unha das herbas que se recollen dentro das sete herbas da Noite de Xan Xoán en Galicia.
Utilízase entre outras cousas para as queimaduras, feridas en xeral e para o catarro.
Ten moitos usos medicinais.

A NOITE DE SAN XOAN




A noite de San Xoán, o 24 de xuño, é hoxe unha das festas máis ricas en lendas, supersticións e costumes que acocha o noso folclore, a nosa cultura. Antes de ser cristianízada, era unha relixión popular na que os espíritus do mal actuaban na escuridade con obxectivos malévolos na percura dalgunha victima.Pretender sabe-la oríxe desta liturxia sería perderse nos estadios máis ancestrais da vida mesma. Quizáis poderíase remontar ás civilizacións prehistóricas e sobre todo dende que o home se decata do movemento de translación ó redor do sol que anualmente recorre o noso planeta. Dita observacián puido ser consolidada cando a humanidade logrou "domesticar" o lume.
0 dia no que o sol atinxe o maior tempo de esplendor dase o 21 de xuño , fenômeno natural coñecido como "solsticio vernal ou de verán". A partir de entón, o tempo da claridade solar vai diminuindo paseniñamente ate o solsticio "hienal ou invernal" no día de San Silvestre. De seguido, a luz diurna vai "increscendo" ata repeti-lo ciclo .
Segundo a definía don Eladio Rodríguez Gónzalez no seu Breviario enciclopédico: "Na noite de San Xoán parecen realizarse tódalas marabillas. Acéndense nas cidades, vilas e aldeas as tradicionais lumeiradas, arredor dascales canta a mocidade, baila e brica por riba das chamas; pasan logo os gandos para que reciban o orballo de San Xoán, cando xa as fogueiras esmoreceron, facendo que as redes reciban o remol aínda fumegante; póñense ó relento herbas e plantas recendentes, mergulladas en auga, e nesta auga sandadora lávase á mañá seguinte toda a familia, na crenza de ver curadas as erupcións do cute que padecen; tómanse ás doce da noite as nove ondas do mar polos que viven preto; non poucas persoas acoden á praia máis cercana, malia teren que percorrer unha distancia de dúas a tres légoas para recibi-las salutíferas ondas; chimpándose nove veces ó río os ribeiráns do Miño ó dálas doce da noite, cren que esas ablucións lles serán beneficiosas.
As mozas solteiras botan a clara e a xema dun ovo nun vaso con auga, que poñen ó relento para observar ó saí-lo sol as formas caprichosas que adoptou o contido e deducir diso a profesión ou oficio que terá o desexado noivo ou o futuro esposo; hai quen cre que as meigas aproveitan a noite de San Xoán para dirixirse polos aires ós seus conciliábulos de Sevilla ou do noso areal de Coiro; e tales virtudes salutíferas e purificadoras teñen as augas nesta noite única, que tamén posúen facultades prolíficas para a moza que acade coller a chamada Flor da auga fría. En non poucas aldeas galegas moitas persoas adoitaban madrugar para ver por un cristal afumado como o sol nace bailando na madrugada dese día vizoso en prodixios. A mocidade das aldeas, aproveitando as sombras, dedícase a cambiar de sitio e saca-las cancelas dos seus gonzos, os carros, os apeiros de labranza e tódolos enseres que poden levar duns sitios a outros máis ou menos afastados; deste xeito aparecen pola mañá na eira dun veciño o que estaba recollido no alpendre doutro; e así trasladaban á Veiga vella os efectos dun veciño da Veiga nova; e aínda atrancan as portas de moitas casas para que os moradores non poidan saír doadamente delas. Nas poesías dos trobadores medievais fanse referencias adoito a estes costumes que xa entón eran propios de noite e de día tan sinalados".


De non perderse unha grande parte da tradición, os elementos esotéricos utilizados para transmiti-las propiedades, atribuidas ós espíritus desta relixión, serían innumerables. De tódolos xeitos, habería que agrupalos, ben por unha casuística común ou dentro dunha simboloxía moi significativa.

Destes, os principáis serían:
  • A AUGA Elemento de gran limpeza que segundo o seu estado pódenos liberar das enfermidades cutáneas (orballos); dos malos espíritus (auga bendita), e incluso posúe poderes fecundativos (auga mariña).
    Só hai un tipo de auga refuxada e que o saber popular soubo refranar perfectamente ó dicir:
    "A chuva de San Xoán, tolle o viño e non colle pan".

  • O LUME
    E outro dos elementos purificadores que queima as impurezas e as malas herbas. 0 resplandor das labaradas no seo da noite, descobre os diaños ocultos na escuridade. A calor desprendida das lumaradas semella recualos ate facelos fuxir.

  • AS HERBASPopularmente ben coñecidas polas súas propiedades curativas, mediciñais, purgativas e mesmamente perigosas. A ciencia popular soubo identificar moi ben aquelas nas que as divinídades transmitían os atributos milagreiros, otorgándolle a cada pranta ou herba unha finalidade concreta e diferente. Hoxe as investigacións no laboratorio relegaron o uso das prantas ó consumo de productos dietécticos; pero será a propia investigación quen logrará, nun futuro non moi lonxano, o verdadeiro valor centífico e medicinal das mesmas.

  • OS PENEDOS, ENCRUCILLADAS, LAGOAS, CASTROS E OUTEIROS
    Non son máis que lugares de culto, que a cristianización transformou en altares e cruceiros. Nestes sítios manífestábanse fisicamente os mutados en fadas, bruxas, diaños, cobras, santa compaha etc. etc. Aparecian en días tan sínalados como o San Xoán ou Noiteboa para face-los conxuros e feitizos. 0 mortal que conseguira miralos arriscábase a todo. Desde enriquecerse, na maioria dos casos, de acadar co desfeitizo, ata desaparecer ou morrer se non o lograba.

A ETNOGRAFIA

O descoñecemento, nas culturas pasadas, da mecánica do sistema solar, fixo imaxinar unha mitoloxía "anímica" para propio convencemento. Nela, as divinidades expresaban a súa vontade por medo de seres e accidentes xeográficos, tales como animais,fontes, lagoas, árbores, penedos, outeiros etc. Restos desa creación animada ainda peduran entre nós e pódense atopar nas festas, supersticións, lendas, contos e demáis folclore. Sen embargo, estes vestixios perderon toda a connotación ancestral, e os máxicos poderes de fecundación, sexuais, curativos e espirituais fican relegados a escasos sectores do pobo.
Galicia conta cunha riqueza de lendas que falan de mouras, vellas ou fadas que saen na noite de San Xoán ás beiras das pozas e rios. Pousan enriba dos penedos ou perto das ermidas. Mentres esperan a alguén que poda desencantalas alisan os longos cabelos dourados cun pente de ouro. Estes míticos persoaxes adoitaban relucir mantas cheas de ouro, moedas e xoias ben espalladas a fin de seren asolladas coa chegada do mencer. Hai outras que falan de desfeitizos : aquel que lograra desencantar a unha moura xeralmente sería gratificado con importantes cantidades de ouro. Estas connotacións de deusa "Fortuna" podían aparecer en diferentes formas, tales como: Coller a galiña dos pitos de ouro; atopar o tesouro que gardaban as fadas ; ou mirar un piñeiro convertido en ouro.
Amáis destes legados orais, cabe suliñar un referenciadó no monte de Os Remedios (en Moaña) que está directamente vencellado á noite que nos ocupa, e di así: "Cando aparece a cobra na noite de San Xoán, deseguido saen as bruxas que brincan ó redor da ermida, para desaparecer coa chegada do mencer". Evidénciase neste relato todo un aquelarre coa única variante de sustitui-lo macho cabrón pola cobra. Lembrar que a serpe é un animal telúrico, enteiramente ligado à muller e todo o feminino: sensualidade, fertilidade etc. Goza da peculiar dualidade de poder ser un becho tanto beneficioso como perigoso.

CARREXAR A BROZA

A preparación da fogueira faise con antelación de varios días e ás veces ata un mes. Realmente a animosidade empeza cos primeiros dias calurosos do maio "tolo" e é cando os máis cativos desprazanse ós montes, carreiros, tomadas, beiradas e testeiras das veigas. Van provistos de cordas, fouces, gallas e outros úteis para roza-las silveiras,toxos, herbas e, cortar leña de ponlas e arbustos. A broza amontóase enriba dos ramalios de castiñeiros, alcolitos ou xestas previamente cortadas. Cando se xunta un bo feixe, parte dos rapaces e rapazas fan a viaxe acarrexando a broza ó lugar onde se fará a fogueira.Mentres uns portaban por adiante facendo firme nas cordas e troncos outros, coas gallas, axudaban por atrás. Máis que empurrar, impedían que a maleza se ciscara. A medida que se achegaban as vísperas, entraban en xogo a mocedade e mailos maiores. A estas alturas a broza acumulada requeria unha vixianza estricta por temor a que os rivais doutras fogueiras lle prenderan lume antes do dia sinalado. Sen dúbida era unha reminiscencia das rivalidades tribais. ¡E probe daquel que cacharan intentando prenderlle lume!. ¡Menuda tunda levaba!

A fogueira de San Xoán, e por extensión a de San Pedro, costume esta última cáseque extinguida, simbolizan o astro solar. Os curros de nonos e nonas cantando e choutando ó seu redor, semellan unha inmolación.
O último día era obrigatorio carrexar loureiro para enterralo, afincalo e ir estribándolle a broza por todas partes . Logo de quedar firme pendurábanselle cartuchos de papel cheos de xofre.
A hora de prenderlle lume era todo un ritual. Nunha pequena fogueira a parte concéntranse tódolos rapaces que traballaron. Dictan normas xerarquizadas chegando incluso a acaloradas discusións para elixir o "xefe" . Unhas veces era escollido por méritos de participación, e as máis porque era un verdadeiro líder.
Chegado o momento prendían os fachos e o "xefe" era o primeiro en lle plantar, logo, o resto da rapazada secundao respectando a escala xerárquica e outras veces facíanno de forma desordeada. Cando o lume toma corpo os loureiros comezan a fumegar e a soar no ar un agradable e continuo desacorde de estralazos, como se procuraran facer fuxi-los seres agoreiros.
As labaradas alcanzan e queiman os cartuchos de xofre deixando cair raioliñas de múltiples cores.!Qué espectáculo!. Nenos e nenas, mozos e mozas, cantaban e brincaban o redor bébedos pola delicia do resplandor da fogueira e desafiando a calor que dela se despedia, e que fai recuar aos maiores. Habíaquen se sentaba a carón da fogueira para formular un desexo. A medida que o lume da cacharela vai minguando, avívase con broza da reservada. No caso de ser moita, sempre se deixaba algunha para a de San Pedro.
Actualmente o loureiro é sustituido por un pau alto ó que se lle pendura un moneco e vaise a pedir polas casas leña, móveis vellos, caixas de frutas e cartos para gasolina e petardos. A madeira recollida apíñase ó pau como si fora un palleiro.
Xa esmorecida a fogueira, os valentes tentaban cruza-los braseiros en carreiras, chimpos, ou utilizando os taboleiros para non queimarse. Antigamente facíase o mesmo, pero co propósito de cura-las aireadas, fuxi-las bruxas, saca-lo diaño do corpo, curar mal de ollo e como se dicía "Sálvame lume de San xoan, para que non me trabe cadela nin can".
Tamén había quen queimaba unha peza de roupa persoal para evitar que non fora poseída pola bruxas. Hoxe, o salta-lo braseiro non deixa de ser un acto de valentia e temeridade. Xeralmente estas normas estaban arraigadas en expresións espirituais e curativas.
Tampouco é descartable darlle algún contido gastrónomico. Estamos na época da recolleita da pataca e había quen as botaba, sen pelar, nun recuncho da fogueira. Sen deixarse queimar, os cachelos comíanse quentes. E tampouco debe esquecerse o refrán popular que di "Polo San Xoán a sardiña pinga no pan", de millo por suposto, e se ían acompañadas dunhas fechas do viñoo de a rente a parede, !mellor que mellor.! Logo os cantos, bailes, pandeiretas, gaitas e acordeóns. A festa estaba servida.Agora estendeuse o senso gastronómico e é fácil contemplar ós veciños asar mexilóns, chinchos, sardiñas, chourizos, e inclusive facer unha churrascada. Para rematar unha queimada.
LUMERADA
Son tradicionais en Galicia na noite que para o pobo galego é a noite dos misterios:a noite de San Xoán. Encol delas brincan os nenos, mozos e persoas maiores, porque cren que, deste xeito, curan as doenzas da pel, afastan os maleficios e evitan certos padecementos, sempre que o número de saltos sexa impar. Nunhas comarcas cren as doncelas que casarán durante o ano se ó saltaren non tocan a chama, e se esta lles toca, non atoparán home de contado.
Noutras partes teñen a certeza de que precisan saltar nove veces unha mesma lumerada para que acaden os seus desexos. Ós nenos pásanos espidos dun a outro lado, envolvéndoos logo nunha saba de liño sen mollar. Xeralmente o padriño dá a criatura á madriña e esta vólvello dar ó padriño, e así sucesivamente; de faltaren estes, chaman a tres Marías que os substitúan dicindo cada vez: doente cho entrego, devólvemo sano.
Cando xa só quedan as cinzas da fogueira fan pasar encol dos rescaldo os gandos maiores para preservalos de meigallos. Nos séculos XV ó XVIII facían en Santiago de Compostela pequenas lumeradas nas portas dalgunhas vivendas ó paso das procesións de Semana Santa, que entón se verificaban a altas horas da noite. A finais do mesmo século XVIII o cabido compostelán alumeaba a praza do Hospital con varias lumeradas durante a noite anterior ó día do Apóstolo, para o que mercaban por carros os billardos que habían queimarse.

AS BROMAS
A medida que a fogueira se vai extinguindo, a mocedade forma pandillas que saen a "atracar as calles, para que non pase naide". Recorren barrios e parroquias entre cantos e berros acompañados polo ruido de tarteiras vellas e outros cacharros.
0 propio da noite era "andar ás cancelas". Pero tampouco quedaban atrás os carros, xugos, chalanas, arados, e mesmamente se metían co gando recollido na corte. Pola maña seguinte era doado ir à adro da parroquia a busca-la cancela que faltaba do seu sitio.Non obstante, había gracias con máis retranca e de morbo sospeitoso, que en nada lle gostaban a aqueles veciños que entre sí non se levaban ben. Pois xa ten acontecido en Meira de lle troca-los burros das cortes durante a noite.
¿Quén non ten mirado as chalanas atravesadas para non deixar lavar, atravesar paus nas carreteras, nos camiños, cambiar as placas do veterinario polas dos médicos e practicantes, colocar carteis con títulos de películas alusivas a persoaxes populares ou a entidades locais, cagarlle nos cachos das mozas, petar nas portas, intercambia-los portais dos noivos que ían casar, esconde-las macetas, ir á froita madura deste tempo como as ameixas, nísperos e peras de San Xoan, e un sinfin de falcatruadas máis. Esa noite todo estaba perdoado e isto xa ven de moi atrás, pois consideran os etnógrafos que se facía como un ritual dos ataques do mal para fomentar o caos e o desorde.Hoxe en día, hai bromas que se escapan do senso lúdico e humorístico e tórnanse en gamberradas de mal gusto, perigosas e costosas que poden provocar accidentes, incendios e ata causar mortes a animais maltratados.
Quizais falle algo de imaxinación como cando amarraban un burro á cadea do campanario e lle puñan as hortalizas fora do seu alcance para que ó intentar comelas fixera repica-las campás durante toda a noite.
Farto é sabido da importancia da auga no aseo e limpeza persoal, como xa quedou refrexado no capitulo do animismo. Pois ben, nesta lúa nova estaban moi difundidos os baños a partir das doce da noite na auga do mar que, ademáis de "purgar", ten propiedades preventivas (rica en iodo) e está impregnada por un senso libidoso de especial influencia nas parellas de noivos, quenes, ceremoniosamente, acochaban o seu anónimo amorío na escuridade nocturnal coa complicidade do leve luar.Non é descartable que os vínculos sexuais incidiran na crencia de que certas ondas do mar teñan propiedades fecundativas.
Outro dos métodos para cumplir un desexo era saltar doce maretas ás doce da noite. Costume moi respetada polas mulleres estériles. Por outra parte, téñense recollido testemuñas referidas a mulleres que para purificar o sangue tirábanse ispidas, a volear, sobre comareiros humedecidos polo rocio da noite. Hai crencias de que o orballo sanxoaneiro serve para preservar da polilla a roupa de inverno, sempre que se pasara previamente polas herbas húmidas.
As tradicións populares non asumidas polo cristianismo foron combatidas por Martiño Dumiense, obispo de Braga no s. VI, máis non puido impedir que herdáramos costumes como a de ir a por auga emanada de sete fontes para face-lo cacho.0 cacho consiste en recolier herbas e plantas de eficacia mediciñal e aromáticas, o seu agradable cheiro e repudiado polos espíritus maléficos. A tradición oral insiste en que o cacho sirve para quitarnos o demo do corpo, alonxa as bruxas e cura a envexa.
Hai varias clases de herbas que se utilizan para isto, sendo as máis recoñecidas as seguintes: Tromentelo, folla de cana, choupo (ollo de prata), ruda, herba luisa, manzanilla, ortelán, mildrastes, fiunchos (anises), herba de san Xoán, espadaina, puenso, herba lemona, lirio, romeo, ourego, loureiro, allo, rosas, follas de nogueira con tres noces, fento rizado (peineta), herba do Carme, silveira, folla de figueira, folla de olmo, folla de laranxeira, malva-rosa, hortensia,folla de viña blanca e outras.
Seleccionadas as herbas, amárranse nun feixe ou mollo e colócanse nunha tina, caldeiro ou palangana cheas de auga. Déixanse fora pola noite, segundo crencias cristianas, para que San Xoán os bendiga, pero iso non é óbice para colocar uns cardos ou silveiras enriba do cacho e así evitar que o demo cague nel. Tamén hai quen lle votaba chavos.Na parroquia de Domaio tamén se puñan nas fiestras, portas, tellados e chimeneas para impedi-la entrada das bruxas. Tradicións parecidas falan de colocar toxos nas portas, cruces de madeira ou pintadas de negro para rexeita-la Santa Compaña.Ó erguerse pda mañá, sácase un pouco de auga verde e de bo cheiro. Lávase a cara, pés ou todo corpo, purificando a pel, e a veces protexe das enfermidades pulmonares.
A herba sécase durante varios dias ó sol para ser utilizada logo en múltiples remedios caseiros. Deses remedios seleccionamos a seguinte mostra ilustrativa: a ruda, herba luisa e manzanilla, contra os dores de barriga. A hortelán e mildrastes contra os picores das estrugas.
As follas de nogueira con tres noces, cura as chagas do corpo. 0 romeo cocido con viño curaba as dores de gorxa, barriga e tamén as dores do gando, e sin o viño era boa para o reuma, nervos e resfriados. Loureiro e allo tríllanse para limpa-las aireadas e contra o reuma.
Contra as aireadas tamén se usaba o fume das hebas do cacho. A herba de San Xoán limpa a cara de grans. 0 tromentelo era bo antídoto para evitar a caída do pelo.Respecto a esta última, recolleuse na parroquia de Domaio a seguinte estrofa:

"Dime rapaza bonita
¿Con que te lavas o pelo?
Cunhas herbas do monte
Qué fío chaman tromentelo!.
Son frases feitas, en prosa ou verso, baseadas na observación dos fenômenos naturais e que a sabiduría humana proverbia, dun xeito categórico a filosofia popular.
Os principais refráns sanxoaneiros recollidos din:

En san Xoán, as bruxas fuxirán.
Sálvame lume de san Xoán, para que non me trabe, nin cadela nin can.-
Na fogueira de San Xoán, todos caen ó chan.-
A noite de san Xoán, pasaralo ben, e o día seguinte, mal.-
Na noite de san Xoán, non te deites ata a mañá.-
No san Xoán, na palangana cagarán.
Se queres roubar un portal polo san Xoán, come moito e sobre todo pan
Na noite de san Xoán rapaz, rouba portais si eres capaz.
En san Xoán, cardos dan.
No san Xoán, peras na man.
No san Xoán, as peras caen ó chan.
A auga de san Xoán, tolle o viño e non da pan.
No san Xoán, fouciña na man
.Os allos postos no san Xoán, son dentes de can.
Cebolas en san Xoán, cagallas de can.
Na noite de san Xoán, bebe viño e come pan.
Polo san Xoán, a sardiña pinga no pan
0 coeño polo san Xoán, e o pavo polo Nadal.
Quen auna (xexuna) polo san Xoán, é tolo ou non ten pan.
Mañás de san Xoán unhas corren e outras van.
En maio, déitome e caio.
En san Xoán, déitome no chan.
Na noite de san Xoán, fai o que todos fan.
Polo san Xoán, as nove co día darán.
Polo san Xoán, a vella preguntará, cando virá o verán.
0 dia de san Xoán, ó o día máis longo do verán.
Polo san Xoán, calquera burro gaña o pan.
- Textos de Xosé C. Víllaverde Román, Xuño 1991
AS CANCELAS
As "cancelas" Na noite de San Xoán, nas máis das aldeas de Galicia, os mozos "andan ás cancelas". Consiste en ir uns cantos xuntos, ou todos, polas casas dos veciños, entrar nos curros, nos pendellos e nas cortes, coller os carros, os xugos, os arados, grades, escadas e trebellos de toda caste, sin que os donos se enteren, e levalos. O que fan coíles varía asegún os lugares ou asegún a idea que se lles veña á cabeza: o máis común é polos todos xuntos nun sitio onde toda a xente os vexa á mañá, sexa no adro da eirexa, sexa na praza ou no campo da festa, sexa nun camiño por onde pase moita xente; ás veces, póñenos atrancando o camiño principal, pra que ninguén poda pasar, ou mesmo atrancan os camiños con árbores caídos, trabes, leña ou calquer impedimento. Ou meten os carros e os trebellos nun río; ou levan os dunha casa pra outra é o contrario. O caso é facer rír á xente e que os donos leven ben traballo pra recoller as cousas e volvelas traguer pró seu sitio. Dende logo, que ninguén se pode encabuxar por esta broma, sinon levala a ben e celebrala moito.

AS FOGUEIRAS

Chámanse lumes, lumeiradas, fogueiras, cachelas ou cacharelas. Alcéndense xa nas primeiras horas da noite, despóis da cea. En moitos lados alcenden iste lume con leña e ramallosa canto máis verde millor, de modo que dea moito fume, pois iste é bó pra afuxentar as bruxas e os espíritus ruís e pra purificar á xente. En torno ás grandes fogueiras danza e canta a multitude, indicando o seu carácter pruficador o salto dos mozos e mozas por riba do lume. As fogueiras, como as cancións, respóstanse unhas ás outras.Así pasan a noite cantando e dando voltas arredor do lume, ou brincando por riba da fogueira uns atrás dos outro, sin medo de se queimaren, facendo invocacións como "Salto por enribado lume de San Xoánpra que non me trabenin cobra nin can"Nalgúns sitios, as moza que brinquen por riba da fogueira, sin tocar nas flamas, din que se casan dentro dun ano. Pra ben ser, compre saltar varias veces, sempre en número impar, recitando a fórmula e saltando unha vez pra un lado i outra vez pra outro. O acto de saltar chámanlle en moitos lados salvar. O millor, sobre todo prós que están enfermos, principalmente de pel, é brincar en pelico, ou sexa encoiro, pró cual os demáis que están alí, retíranse. Tamén pasan ós nenos por riba do lume, entre o padriño e a madriña, ou ben as consabidas tres Marías, empregando a coñecida fórmula: "Enfermo cho dou, devólvemo sano"; logo envólveno nunha saba de liño que non fora mollada.
ENFEITAR AS CASAS

É tamén costume poñer espetadas nas xuntas das pedras na parede das casas, penduradas nos corredores ou sinxelamente pousadas no peitoril das fiestras, herbas e frores do tempo, que aparecen alí á mañá cedo, semellando adornos. Nalgúns lugares esto é un obsequio que lle fan os mozos ás mozas quenes, unha vez cumprida esta obriga, xúntanse entre eles e van cantarlle as copras que a inspiración do momento lles fai saír das gorxas. Tamén se fai o mesmo coa intención máxica de escorrentar diaños e meigas.

O BAÑO DA MEDIA NOITE
Na noite de San Xoán envivécese e colle maores virtudes que nunca a auga das fontes santas e milagreiras. Polo tanto, esa auga vólvese como un remedio universal que compre aproveitar meténdose nela ou, sinxelamente, lavándose ás doce en punto da noite.
O peor é que tamén as bruxas fan usanza da auga destas fontes. Miden e reparten a auga de cada veciño, mais si queren mal a algún bótanlle a auga polo lombo. Outras veces lévana pra prepararen os seus meigallos.
Tamén din que si, ó romper o día, tocan na auga, descobren os seus segredos e quedan limpas da bruxería.
Non son somentes as bruxas das que din que andan soltas nesta noite milagreira sinón tamén os encantos, moitos dos cuales non se deixan ver máis que na amañecida de San Xoán .
Por esta causa, o doente que vai tomar os baños nestas fontes tén que ter coidado de non se deixar levar do medo que lle poñan os aparecidos que pode atopar no camiño.

A FROL DA AUGA

É un dos misterios máis extranos e máis poéticos da noite de San Xoán.
A fror da auga é a que se colle ó raiar o sol a ras da fonte, como si fora a tona en que viñeran á superficie tódalas virtudes e maravillas.
De certas expresións que aparecen en ditos e coplas deducen algúns como se esta fror da auga fora traída por un páxaro no bico. Pode haber aiquí un trabucamento co acreencia de que a pinga de auga e de orballo que na amañecida de San Xoán trai un paxaro no peteiro e deita nunha fror ten as mesmas virtudes que a fror da auga.
Tocantes a calquera das dúas cítase a seguinte fórmula:
Día de San Xoán, alegre,
meniña, vaite lavar,
pillarás auga do páxaro
antes do que o sol raiar
Irás o abrente do díaa
auga fresca catar
da auga do paxariñoque s
aúde che ha de dar.
Corre, meniña
,vaite lavar
alá na fonte
te has de lavar,
e a fresca auga
desta amañecida
cor da cereixa
che tén que dar
Se arraiar,
se arraiará
tódalas meigas levará,
se arraióu,
xa arraióu,
tódalas meigas levou
Peladas era
peladas serán
todalas meigas
que andan polo chan.
Peladas son,
peladas eran
tódalas meigas
que andan pola terra.
AS NOVE ONDAS

O caracter purificador - e tamén fecundador - das augas ponse de manifesto na tradición do baño das nove ondas, de forte tradición na praia de Lanzada, en Noalla - Sanxenxo. Ademais de ser un rito manciñeiro e curativo do meigallo, é tamén un rito de fecundidade que fai concebir ás mulleres estériles.
Hanse bañar compretamente en coiro (segundo outros, en camisón) e as ondas que en realidade teñen valor, asegún dín, non son nove sinón sete.
Cóntanas de dúas a nove, contando as nove pra colleren a ola grande, mais, en realidade, son sete as que toman.
Nun romance popular que data sen dúbida do século XVI, a sabia, que denencanta ás que eran víctimas do sortilexio das meigas, ordénalles a purificación con estas palabras.
Ide tomar nove ondas
antes de que saia o día
e levarédes con vosco
as nove follas da oliva.
Na xurisprudencia irlandesa, a distancia de nove ondas foi a que se estableceu entre inimigos, coma se creesen que estas foran bastantes para purificalos dos seus mutuos odios. E, cousa singular, o primeiro que pronunciou esta sentencia foi o bardo Amergin, que as lendas fan ir de Galicia a Irlanda.

AS HERBAS DE SAN XOAN

Nunha gran tina de auga bótanse rosas de tódolos tipos e certas herbas recendentes, e deixase toda a noite ao descuberto -prefrible sobre o tellado- pra que adequira o poder do Santo. Ao día seguinte pola mañán tódolos membros da familia, en especial os nenos, teñen que lavarse con esta auga milagreira, que, por certo, arrecende maravillosamente (ule a rosas, xa se ve)É unha usanza común a toda Galicia o recoller na tarde e na noite de San Xoán diferentes herbas e flores, botalas en auga e deixalas na auga ó sereno pra que collan o orballo desta noite prá mañá lavárense todos naquela auga.
As herbas que se collen pra iste uso son: os sanxoáns, alcroques ou abrulas (dixital); o fiuncho ou fiollo; o codeso; o fento macho; o trovisco; ponlas de nogueira, ponlas de ameneiro ou amieiro; espadana; sabugueiro; romeu; malvas; artemisa; arzáis; rosas de nabo; ágramo; herbas de San Pedro; rosas de sábrego; poutas de lobo; herba de nosa señora (matricaria); follas de carballo, castiñeiro; rosmaniño; perpetua; roseiras;...
Esta auga, en que estiveron de remollo as herbas, tén propiedades manciñeiras, máxicas, pra curaren dos aires lurpios, envexas, etc. e cosméticas, para pór mais bonitas ás mozas e darlles boas cores e finura de pel.
Na noite de San Xoán, se as mozas meten certas herbas debaixo do cabezal poden ver en soños ó home con que van casar.
Pódese saber a sorte dun ausente colgando no leito herbas de San Xoan e vendo pró outro día si están verdes ou si secaron; así iralleó que está lonxe, ben ou mal.
Tamén é a noite propicia pra curaren ós nenos do engadino e das esbrilladuras. Fenden en dous un carballo e pasan ó rapaz pola fendedela, intervindo dúas Marías ou unha María e un Xan, pasándollo un ó outro tres veces decindo "Toma María - Daca Xoán - Doucho crebado - Darásmo Sán". Logo atan o árbore ben atado, asegún estaba, e si solda é que o neno cura, sinón é que non cura.
As sete herbas básicas son : a herba de San Xoán que limpa a cara de grans, o fiuncho é a que corre ós malos espíritos, a herba luisa sempre foi moi usada para todo, especialmente para as dores de estómago, o codeso ou piorno, o fento macho é moi apreciado contra as tenias pero ten que ser usado con moito coidado pois é velenoso, a malva úsase para resfriados, bronquitis, problemas dixestivos, e o romeu para reuma, artrite, dores de gorxa.
O BAILE DO SOL
Baila o sol
pola mañánde San Xoán
.San Xoán pediulle a Cristo
que nono adormentase,
para ver bailar-o sol
o día da súa romaxe.
O ORBALLO

As mesmas virtudes, e aínda maores, que as da auga desta noite, ten o orballo. Cecáis as das augas, as das herbas, as dos árbores, lles veñan do orballo, como indica a condición de deixar as cousas ó sereo.
Pra curar a sarna, durmen os enfermos en coiro, antremedio do centeo, pra colleren o orballo da noite toda; ou métense polas searas molladas á mañanciña, enantes de saíro o sol; ou embórcanse a esa hora na herba dos prados; ou refréganse contra dun carballo, ás doce da noite, deixando a roupa pendurada nunha ponla.. O orballo de San Xoán élle moi bo tamén á facenda, polo cual en moitas partes de Galiza sácana pra que o tomen, ou fan que crucen un riachuelo (ou que pasen por riba das cinzas da fogueira da noite anterior).
O orballo desta noite dá virtudes, ou fai medrar as das herbas manciñeiras polo que, recollidas nese intre, son moito millores. Aínda acontece que o que non teña escrúpulos en se valer das forzas endiañadas pódese facer doadamente, nesta noite, cun demiño familiar que o obedeza. Pondo un lenzo ou unha servilleta de lamanisco por riba ou por baixo dun fento, atópaa á mañá chea de demiños pequerrechiños. Esto debe ter relación co que se dí no Ciprianillo encol da semente do fento. No Ciprianillo, como nas Gacetas referentes ós tesouros, fanse moitas mencións da noite de San Xoán, incluso como a máis doada prós desencantamentos. Tamén hai que falar da "sorte do ovo" : ás doce en punto da noite de San Xoán cáscase un ovo e déitase nun vaso de auga que se deixa despóis ó sereo deica que amañece. Despóis, á mañá, vaise ver e o ovo tomóu a forma unhas veces dun barco, outras dunha capela, outras doutra cousa calquera, e polo que alí se vé adivíñase ben cal sexa a sorte se ha ter no ano, deica o día de San Xoán do vindeiro, os acontecementos e traballos que se han pasar, o oficio do home con quen a moza ha casar, etc. Polo derradeiro, o orballo de San Xoán favorece tamén ás cousas inanimadas: posta ó orballo de San Xoán a roupa de lá, non colle a couza ou traza, polo cual aconséllase, denantes de gardala nos armarios, póla á orballada desta noite. Autores ocultistas recollen tradiciós máis ou menos atinadas da Edade Media e do Renacimento; así se fala do orballo en relación co sol e máis cos astros, como si o orballo trouxera disolta a luz solar ou a enerxía astral; os alquimistas falaban do ros coctus, en relación coa pedra filosofal. Por outro lado, o orballo tén súa significación en certos sistemas de meiciña naturista e similares, como na hidroterapia do Abate Kneipp, o cual aconsellaba os paseos á mañá, cos pés descalzos, riba da herba mollada. A noite de San Xoán é a noite máis meiga do ano.
FONTES CONSULTADAS:
Textos de Xosé C. Víllaverde Román. Xuño 1991
"Etnografia Galega", Xesús Taboada Chivite. Editorial Galaxia. "Os cubos astrais en Galicia" Fernando Alonso Romero. Brigantium III. Museo Arqueolóxico de A Coruña. "San Xoán". Gran Enciclopedia Gallega. Silverio Cañada , "Etnografía. Cultura espiritual" - Vicente Risco, "Galicia" - Manuel Murguía, "Antropología cultural de Galicia" - Carmelo Lisón Tolosana, "Breviario enciclopédico"- Eladio Rodríguez Gónzalez , Herbas de San Xoán
Publicada por Galicia espallada

martes, 15 de junio de 2010

O Concello da Fonsagrada presentou á Xunta o proxecto para a residencia





O alcalde da Fonsagrada, Argelio Fernández Queipo, reuniuse o martes pasado coa secretaria xeral de Familia e Benestar, Susana López Abella, a quen lle entregou o proxecto para construír unha residencia de maiores no edificio da Fundación Rois de la Peña.
O documento deberá ser estudado agora polos técnicos da Xunta, que decidirán se se axusta á normativa e se reúne as condicións necesarias para prestar este tipo de servizo.
O alcalde da Fonsagrada espera que a Administración autonómica estea en disposición de pronunciarse sobre o proxecto no prazo dun mes. Explica que o documento foi redactado por persoal especializado neste tipo de instalacións, que consultou cos técnicos da Xunta os temas máis conflitivos para evitar inconvenientes que poidan xerar atrasos.Boas impresiónsArgelio Fernández espera que o Goberno autonómico acepte a proposta do Concello e se comprometa a financiala. "De momento, teño moi boas impresións e espero que se confirmen", indicou o alcalde socialista.
Explicou que o Concello está disposto a colaborar en todo o posible para sacar adiante o proxecto. Confía en que a Xunta axilice a revisión do documento para realizar as correccións que fosen necesarias canto antes e non dilatar máis do imprescindible a posta en marcha do servizo.
Argelio Fernández considera que a residencia de maiores é unha necesidade básica para A Fonsagrada, "un servizo imprescindible que non se pode atrasar máis".