Que A Fonsagrada siga destacando

A historia comercial de Encarna Castelao Freire iniciárona os seus sogros fai máis de medio século, cando montaron un pequeno quiosco diante da igrexa da Fonsagrada. Ela e o seu marido continuaron durante un tempo co negocio, vendendo basicamente lambetadas e froita. A mediados dos anos 70 abriron unha pequena tenda de alimentación na rúa Burón. Xa coa súa filla María José incorporada á actividade, trasladáronse durante unha tempada a outro local alugado antes de comprar o amplo local que ocupan agora, baixo a marca Claudio, na avenida de Asturias da vila fonsagradina.
Hai anos Encarna comezou a elaborar chourizos, butelos e androllas como complemento da tenda e con destino á venda a uns poucos clientes e coñecidos. Como demostrou boa man e calidade, a tímida iniciativa tivo éxito e xa no local actual habilitaron un espazo independente para fabricar os embutidos.
O supermercado lévao basicamente María José e a elaboración de embutidos está actualmente en mans de dous cuñados: Gonzalo Rodil, o seu marido, e Andrés Riopedre, que está casado con outra das irmás de María José. Esta di do seu cuñado que ten unha man excepcional para a elaboración dos chourizos e butelos e para a carne en xeral, porque «é ou que mellor a curta de toda a comarca». A marca comercial leva os apelidos dos dous homes.
Elaboran ao redor de 5.000 quilos de chourizos ao ano, uns 4.000 de butelo e 1.000 de androllas, que venden a clientes de toda Galicia e de numerosos puntos de Asturias. Tamén teñen incondicionais en varias das principais cidades de varias comunidades e, a través duns asturianos, os seus embutidos chegan a algúns domicilios rusos. María José di que basicamente son particulares, algunha pequena tenda e ata algún restaurante. Renuncian a vendas a grandes a supermercados porque lles obrigaría a abandonar o proceso de produción totalmente artesanal.
A acha aclara tamén un detalle que é obxecto de confusión e de discusión: a diferenza entre un butelo e unha androlla. Esta última leva un recheo de picado de chourizo e con peles a maiores, en tripa lisa ou do intestino cego do porco. O butelo leva costillar e peles, e se se fai no estómago, tamén pode incluír ósos de solana, que lle dan outro sabor. Xeralmente faise na tripa cega pero se é no estómago o peso pode variar entre tres e trece quilos.
Algúns clientes doutras provincias ata acoden unha vez ao ano á Fonsagrada a comprar provisións. É o que fai tamén o dono dun restaurante de Sevilla

DIFERENZAS ENTRE O BUTELO E A ANDROLLA

A diferenza entre un butelo e unha androlla. Esta última leva un recheo de condimento de chourizo e con peles a maiores, en tripa lisa ou do intestino cego do porco. O butelo leva costelar e peles, e se se fai no estómago, tamén pode incluír ósos de solaina, que lle dan outro sabor. Xeralmente faise na tripa cega pero se é no estómago o peso pode variar entre tres e trece quilos.

PASTEL DA FONSAGRADA

Preparación: Primeiro fánse as natillas de 9 ovos (para unha xema: unha cullerada de azucre, e cada dous ovos un pocillo de leite). Déixase arrefriar e mentres bátese a manteiga coa mán ata que se poña branca, unha hora aproximadamente. Cando estea a manteiga, engádenselle as natillas e logo a améndoa pelada, tostada e picada ou moida e bótaselle tamén una copa de coñac.

Logo fórrase unha pota (tanto o fondo coma os laterais) cunha capa de biscoito, pónselle dentro a mestura e cóbrese o biscoito. Métese na neveira e o día que se vai consumir fanse outras natillas de 9 ovos, e cóbrese con elas e adórnase con améndoas enteiras ou picadas.

O BUTELO

RECEITA DO BUTELO

O butelo elabórase a base de costela de porco, peles, sal pemento e auga. A carne córtase en anacos miúdos e condiméntase. Realizada a mestura déixase repousar durante dous ou tres días, sendo necesario revolvela todos os días. Unha vez feito isto, a pasta embútese no estómago do porco a tripa, previamente adobada. Unha vez rechea e atada a man, e coidando de non leve aire, o butelo cólgase para poder secalo e afumalo con leña de carballo. Tras 15 días de repouso xa está listo para comer.

COMO SE COCIÑA O BUTELO?

Bótase unha pota con auga, o suficiente como para que cubra o butelo, unha vez que ferve se feita o butelo e deixámolo cocer durante dúas horas e media a pouco lume.


CANDO É A TEMPADA BUTELO?

A tempada máis forte é de decembro ata Semana Santa.

AOS MEUS AMIGOS

Aos meus amigos débolles a tenrura
e as palabras de alento e o abrazo,
compartir con todos eles a factura
que nos presenta a vida paso a paso.

Aos meus amigos débolles a paciencia
de tolerarme as miñas espiñas máis agudas,
os arrebatos do humor, a neglixencia
as vaidades, os temores e as dúbidas.

Un barco fráxil de papel
parece ás veces a amizade,
pero xamais pode con el
a máis violenta tempestade.
Porque ese barco de papel
ten aferrado ao seu leme,
por capitán e temoneiro...
un corazón!

Aos meus amigos débolles algún enfado
que perturbase sen querer a nosa harmonía,
sabemos todos que non pode ser pecado
discutir algunha vez por parvadas.

Aos meus amigos legarei cando me morra
a miña devoción nun acorde de guitarra,
e entre os versos esquecidos dun poema
a miña pobre alma incorrixible de cigarra.

Un barco fráxil de papel
parece ás veces a amizade,
pero xamais pode con el
a máis violenta tempestade.
Porque ese barco de papel
ten aferrado ao seu leme,
por capitán e temoneiro...
un corazón!

Amigo meu se esta copla como o vento
onde queiras escoitala reclámate,
serás plural porque o esixe o sentimento
cando se levan os amigos na alma.

CORTAZAR

Lembranzas

Onte fun a miña aldea. Invadiume a tristura. Lembrei a miña nai decíndome adeus na porta, en ocasións con bágoas nos ollos. Eu non lle quería máis a miña nai que lle queren ou querían os outros a súa e teño que asumir que é un momento duro, moi duro, nunca pensei que fora tan duro.
Non sei, para min -como para todas e todos- a nosa nai é un consolo, un regazo ante problemas que en moitas ocasións non teñen solución, batallas da vida, unhas perdidas e outras gañadas.
A soidade que sinto pola morte da miña nai non foi a única herdanza que me deixou ó morrer. A ela débolle o sentido de solidaridade, moi primitivo pero solidaridade.
Namentres a tiña nunca imaxinei que esto puidera ocorrir coa morte dunha nai.
Cando a outros lles morre un ser querido sempre lles dís: "A vida é así", pero para un mesmo este consolo non vale. A falla a súa falla énchenos de amargura e de recordos. Pero despois de todo onte cando eu marchaba para Cambre ela non estaba e eso era o importante.

As pensións de viuvez galegas son as que menos creceron na última década

Galicia non consegue abandonar o vagón de cola das pensións. Sucede coas de xubilación e tamén coas de viuvez, que continúan sendo as máis baixas de España a pesar de que a súa contía media mensual incrementouse 200 euros na comunidade desde o ano 2000. E é que o aumento é o menor de todo o Estado, onde a media foi de 236 euros, co que a brecha segue sen reducirse.


Os 182.200 galegos --o 90% mulleres-- que perciben unha pensión concedida a raíz do falecemento da súa parella cobran, de media, pouco máis de 477 euros ao mes. Atendendo aos datos de xaneiro do Ministerio de Traballo, en ningunha outra comunidade a cifra segue por baixo dos 500 euros, e, de feito, a media estatal rolda os 569. Á cabeza está Euskadi, destacada con 670.

As diferenzas non só son importantes entre unhas e outras autonomías, senón tamén dentro de Galicia. Tanto, que a distancia entre as máis baixas (as de Lugo) e as maiores (A Coruña) supera os 100 euros. Os case 30.000 viúvos lucenses con pensión cobran de media 405 euros ao mes, a contía máis baixa de España. A segunda pola cola tamén é galega, a de Ourense, de 417. Entre tanto, Pontevedra supera lixeiramente os 500 euros e A Coruña os 512.

A pesar de seguir sendo as máis baixas, todas creceron de forma importante na última década. Ás revalorizacións anuais hai que engadir alzas derivadas de cambios na normativa. A porcentaxe de soldo ou pensión do falecido que percibe a súa parella elevouse entre os anos 2002 e 2004 do 45% da base reguladora ao 52. En caso de ter cargas familiares e ingresos baixos pode chegar ao 70%.

Máis viúvos que receptores de prestacións
Así as cousas, se as pensións de viuvez galegas son as menores de España e as que menos crecen é polas baixas bases reguladoras dos traballadores da comunidade, nuns casos polo limitado dos salarios e noutros por corresponder a autónomos, cun peso en Galicia moi superior ao que teñen no Estado.

''Antes a xente cotizaba moi pouco ou esperaba'', explica a presidenta da Federación Galega de Viúvas, Aurora Carro, que alerta da ''situación complicada'' dalgúns dos receptores das prestacións máis reducidas. Están nese grupo os 3.700 viúvos galegos que cobran as do Seguro Obrigatorio de Vellez e Invalidez, por baixo dos 322 euros de media.

Pero tamén hai quen non perciben nin sequera esa cantidade, na maioría dos casos porque ''o cónxuxe non estaba dado de alta na Seguridade Social ou non cotizara o tempo suficiente'', como sinala Carro. Segundo a Enquisa de Poboación Activa, en Galicia hai uns 230.000 viúvos, 48.000 máis que receptores da pensión. Habería que sumar, ademais, as persoas que perderon á súa parella de feito, que poden obter a prestación desde 2008.

A máis idade, menos pensión
Os viúvos maiores de 85 anos --un de cada cinco receptores da prestación-- son os que teñen as pensións máis baixas. A media española nese tramo de idade é de algo máis de 480 euros. En Galicia aínda é bastante inferior.

Os últimos datos galegos por idades son de 2005, cando a pensión media na comunidade era de 381,5 euros, cifra que só superaban os menores de 75 anos. A partir dos 85 apenas alcanzaban os 305. Tamén son importantes as diferenzas por xénero, xa que a prestación media dos homes é ao redor dun 23% menor que a das mulleres.

Posibles cambios en contía e duración
''Modernizar e adecuar estas prestacións ás novas situacións sociais'' é un dos obxectivos da proposta de reforma do sistema da Seguridade Social divulgada a semana pasada polo Goberno central. Aínda que no seu informe non concreta os cambios, si apunta por onde pode ir a súa aposta para modificar unhas prestacións nas que inviste 1.298 millóns de euros ao mes e que chegan a máis de 2.280.000 persoas.

Así, o Executivo expón a conveniencia de estudar a posibilidade de substituír a pensión vitalicia por unha indemnización en pago único ou unha prestación temporal nos casos de convivencias familiares breves e sen descendentes. Isto sería para ''os nados nas últimas décadas''.

Entre outras liñas a seguir, o Executivo central defende introducir ''melloras nas situacións máis vulnerables'' e propón para iso establecer ''unha relación máis flexible'' entre as rendas do traballo e a prestación de viuvez, que sirva para paliar as dificultades económicas das persoas que só reciben unha renda.