miércoles, 15 de junio de 2016

A calzada é o Camiño Primitivo

28 de mayo de 2016. Actualizado a las 11:19 h.

Cando por volta do ano 2000 o señor Manuel Chaín (q.e.d) me mostraba a antiga senda do «camín francés» e real de Paradavella a Montouto (A Fonsagrada) apoiouse en tres elementos arqueolóxicos persistentes sobre a calzada: a rodeira incisiva dos carros do paí­s sobre o penedo, ferida na rocha que a microtoponimia asentou como A Cortada; o treito de vía coñecido como A Retorta, cambio de sentido para vencer a pendente do terreo e se adaptar á curva de nivel vindo do nacente deica a Fonte do Salgueiro, por baixo da Pena da Pousa que leva á Casa do Mesón; e finalmente, as Penelas do Teixo, pola Carreira do Castelo, onde contan os vellos buroneses que un lobo domesticado na casa fidalga do Retiro fuxiu cos seus conxéneres obrigando ao seu dono a gavear pola árbore, aínda que o animal voltase ao seu fogar.
Logo veu a Xunta e trazou o Camiño Primitivo na dirección contraria, pola ladeira norte e fría, sobre unha pista coa máxixima pendente. Mais alá­ fica a verea de orixe, agardando a que se pronuncie o TSXG sobre o valor histórico e cultural dos camiños de antes que atesouran séculos de experiencias compartidas, un patrimonio que impide -como dicía Curros Enríquez- que as xeracións se divorcien entre si coa desculpa de que todo «progresa y adelanta», tomando o «camiño que non leva a ningure» de Ramón Cabanillas.
¿Quen deseña con total impunidade o «acondicionamento» dos camiños de Santiago, patrimonio mundial? Aquel sabio que era o señor Manuel de Paradavella, aprendeume desde a súa altura nonaxenaria que a calzada fora perfectamente «acondicionada» polos nosos ancestros, resolvendo os problemas orográficos e de comunicación con sentidiño, e deixando constancia de esa experiencia en sí­mbolos materiais e inmateriais consagrados en fermosas palabras para a posteridade. Agora, a propia Administración encargada de velar por esta trama camiñeira, introduce escavadoras na calzada, pavimenta con zahorras, fai táboa rasa, tapa e achaia a nosa memoria depositada nos camiños vellos. Cando a máquina avanza, sepulta cada vestixio do pasado, mutila a traza arqueolóxica, crea un neotrazado con encefalograma plano, sen historia, sen palabras. Miña mai diría que é «oficio dos vagos». Eu diría, como o profesor Alonso Montero, «de incompetentes que por enriba cobran».
Os nosos avós tiñan camiñeiros para estes mesteres. Rozaban á mao, facían augueiros para drenar as crecidas, repoñían as pedras da parede, podaban as árbores, levantaban pasais para os regos... E o camiño seguía rústico, milenario, auténtico, cheo de vida. Lonxe de recuperar a traza histórica onde está ocupada, a administración pública gasta o diñeiro en dar lustre a estes anciáns para que non os coñeza nin a mai que os pariu.
Sentímonos orgullosos de lograr que a Unesco coloque o Camiño Primitivo no espello do mundo. Agora somos nós quen estamos diante do espello. Deixen o Camiño coa súa faciana tradicional. Devolvan a súa xestión á Consellería de Patrimonio Cultural, sáquena xa de Turismo, e cesen inmediatamente á equipa técnica que promove este desastre. Pretenden facernos crer que a traza é só funcional, irrelevante, un sendeiro recreado. Mentira. Iso é o prezo, non o valor. A calzada é a esencia do itinerario cultural, da paisaxe histórica, o argumento clave que permitiu a alta distinción da Unesco. A lei é clara ao respecto: un ben de dominio público, de carácter cultural, con categorí­a de territorio histórico (inalienable, imprescriptible, inembargable). E o informe de ICOMOS-España do 2007, advertía que «las autoridades deberían procurar con el mayor esmero la pervivencia de su trazado fí­sico y los demás bienes muebles e inmuebles que lo conforman».
Amigos da Fonsagrada. Estanlle a mudar de cara ao que os asturianos chaman ao «vello camiño real de Galicia», a rota xacobea máis antiga do mundo. Que a ambición non nos peche os ollos. A avaricia rompe o saco. Dicía o pai do escritor coruñés César Antonio Molina, bo amigo das rotas xacobeas: «Vamos a caminar, que todo se arregla caminando». E o seu fillo salienta que «Caminar es la mejor manera de pensar, de meditar, de escribir, de hacer poemas...». Mais o efecto terapéutico de camiñar, precisa dunha senda con valor espiritual. Non do metal frío da escavadora, nin de burócratas con corazón de ferro.
Cando a máquina avanza, sepulta vestixios do pasado e crea un neotrazado sen historia
Os nosos avós rozaban a mao, facían drenaxes, repoñían as pedras, podaban árbores...
O efecto terapéutico de camiñar precisa dunha senda con valor espiritual

No hay comentarios:

Publicar un comentario