20/10/2011 - Jaureguizar (texto) + Jessica Barcala / El Progreso (Lugo)A Real Academia Galega vén de nomear como novo membro a este catedrático de Historia Moderna que se soña vivindo nos anos 50 da súa aldea na Fonsagrada. Recoñece que acadou a condición de maior experto da vida privada galega mentres trataba de recuperar a súa nenez.
antes de empezar a entrevista, Pegerto Saavedra, todo un catedrático universitario, descúlpase por «falar o galego da Fonsagrada» e pide que se lle «corrixa» a galego normativo.
Máis ben debería ser eu quen se desculpase por falarlle nun galego que non é tan natural coma o seu.
É que eu aprendín a falar na miña aldea, na parroquia fonsagradina de Freixo e ás veces se me veñen palabras de cousas da agricultura que desaparaceron e, canda elas, as palabras coas que se denominaban.
Pero o labor do historiador é tratar de recuperar o que se perde.
Sí, pero cando cambia o contexto é difícil recuperar certas cousas.
O contexto de Galicia cambiou moito nos últimos 50 anos.
Totalmente, na miña aldea, Ferreira de Arriba, desagrarizouse. Eramos noventa veciños e agora quedan dous solteiros e un viúvo. Con ese panorama...
Os historiadores son xente con morriña, sempre están botando cousas en falta.
Non, non o creo. Dedicámonos a cambiar o pasado, vaise revisando. Hai asuntos que non interesaban e interesan agora. Por exemplo, a demografía. Empezou a traballarse na vellez, pola situación de perda de poboación que padecemos, ou na historia da muller. Hai cousas do pasado que nos gusta máis ou menos investigar porque ás veces temos unha visión positiva de certas épocas, como a medieval, pero non sabemos se os que viviron tiñan esa mesma visión.
O medievo foi a nosa idade dourada?
Foi unha época de esplendor da nobreza e tamén da arte e o patrimonio, liderado polos mosteiros, igrexas e pazos. Fundamental é a presenza da lingua nos documentos particulares porque vai desaparecendo a partires de fins do século XV. Pero non sabemos o que pensaban os labregos, que formaban a maioría da poboación.
Temos idealizada esa época?
Valoramos unha época polo patrimonio que deixou, pero un labrego de 1800 vive mellor ca un de 1300.
Non serei eu quen llo discuta porque vostede estudou a vida privada dos galegos entre os séculos XVI e XVIII. De onde lle vén o interese por ese asunto?
Pois era case unha forma de revivir a miña en Ferreira de Arriba, onde todo funcionaba con axudas mutuas xunto con Ferreira de Abaixo. Materialmente viviamos peor, pero de relacións humanas moito mellor; non había soidade.
A súa infancia dos anos 50 ten que ver coas infancias dos séculos XVI a XVIII?
Hai moitas cousas que non resultan estrañas. Hai unha conciencia constante de cambio, temos documentadas as queixas de pais que din que os seus fillos son diferentes a eles, que non se recoñecen no seu xeito de vida.
Pero ese cambio acelerouse.
Si, pode que un rapaz de agora, mesmo da aldea, pode que non vise un carro funcionando. Nos anos 60, o 60% da poboación era agraria; agora dubido que chegue ao 8%. No noso imaxinario, mesmo en programas de televisión, segue véndose Galicia como país rural, e ese país non existe. As relacións cambiaron totalmente.
Pero os que proceden do rural non as manteñen no ámbito urbano?
En certo modo si, porque a xente ten propiedades no rural, pero ata unha festa nunha parroquia ten pouco que ver. A festa da malla non é festa no traballo, é algo de museo vivinte.
O que importa agora nas parroquias é se logran contratar á París de Noia ou a Panorama?
En parroquias do litoral, as festas serven como factor de cohesión. En canto á música, antes era para bailar; a xente vai agora escoitar os grupo de gaitas nas festas coma se fosen a un concerto.
Galicia representaba en 1750 o 13% da poboación do Estado, agora anda polo 6%. En que momento se botou a perder?
Daquela a poboación que se tiña era a que se podía alimentar directamente do agro. Galicia tiña un sistema de pequena explotación, pero intensiva. Acabou perdendo peso porque non fixo a revolución industrial. Dos catro sectores importantes daquela -textil, coiros, ferraduras e pesca-, soamente este último se desenvolveu.
Grazas aos fomentadores cataláns. Faltaba talento propio?
Cada sector ten a súa explicación. No textil foi un problema político,... para un historiador é fácil explicar o que pasou, pero non por que non pasou o que debería ter pasado. Talento propio había, temos grandes empresarios en Cuba ou en Arxentina no século XIX.
Por que non desenvolveron aquí o talento?
Porque a sociedade era maioritariamente de pequenos cultivadores, que eran moitos e tiñan moita forza, e de rentistas poderosos. Estes últimos teñen capitais, pero fan pazos e igrexas, pero non invisten en empresas porque o que buscan non é o futuro, senón a pervivencia do pasado.
Vostede vai desenvolver o seu talento na Real Academia. Pode comentar as iniciativas que porá en marcha?
Entendo que me elexiron para reforzar a sección de Historia. Seica hai pendentes traballos de onomástica e de procura de textos en galego da época moderna. Hai cousas interesantes neste terreo. Fernando Bouza descubriu algo que non coñeceiamos, que é unha petición de permiso para publicar obras en galego a comezos do século XVII. A censura debía avalialos. Aprobou un deses.
É logo posible que apareza o orixinal que avaliou a censura?
Podería, pero non aparece.
Sería como atopar o ‘Códice Calixtino’?
Non, máis difícil, porque non sabemos se se conserva. Ninguén está pensando en que o ‘Códice’ foi destruído.
Que opina das medidas de seguridade que tiña?
Se o roubaron foi porque non eran abondas. Houbo un exceso de confianza, certa inxenuidade. Levaba aí setecentos anos e nunca pasara nada.
Que vai tratar no discurso de ingreso?
Algo de historia cultural de Galicia. Pode ser o uso do galego nos pazos e por parte do clero. Nos grandes no se falaba porque os propietarios pasaban moito tempo fóra, pero nos pazos medios usábase moito porque non saían do reino. No caso dos curas, tamén o utilizan porque era o único xeito de entenderse coa xente. Hai sacerdotes que veñen de fóra e se producen anécdotas como as que conta o Padre Sarmiento. Había un cura ao que os paisanos confesaban que‘trevellaban’ moito, no sentido de fornicar. O cura entendía ‘traballar’ e animábaos a facelo sempre que tivesen gañas, aínda que unicamente dúas horas no domingo.
No hay comentarios:
Publicar un comentario