O sector galego aumentou un 21% o seu negocio durante o ano pasadoViven en contornas sas e limpos, moi fermosos case todos; traballan no que queren e estanse pasando a crise polo arco do triunfo: os produtores ecolóxicos galegos seguen crecendo en número, en diversificación e en beneficios. O ano pasado, o sector pechou cun volume de negocio de 17,1 millóns de euros, fronte aos 14,1 do 2009. O Consello Regulador, o órgano polo que pasa toda a produción galega, beneficiouse no 2010 de novas iniciativas que puxeron no mercado desde conservas de peixe a algas ou mexillóns, os primeiros do mundo en recibir o selo de produto ecolóxico.
Curiosamente, as velas da produción ecolóxica en Galicia están a inflarse a medida que o negocio se afasta da agricultura. Máis do 90% da superficie inscrita no Consello Regulador corresponde a praderías e forraxes que alimentan a explotacións gandeiras, cuxa carne se comercializa co selo de produción ecolóxica, mentres que as terras arables (hortas, cereais, legumes...) apenas suman 225 hectáreas fronte ás máis de 14.000 inscritas.
O cultivo de froitas, hortalizas ou tubérculos, pese ao enorme potencial do país, é un complemento anecdótico na puxante produción ecolóxica galega, que se envorcou na gandería e asómase nos últimos anos á produción de derivados lácteos, a acuicultura e consérvalas.
¿Agricultura?
¿Por que non arrincaron as hortas nun sector efervescente e cunhas condicións naturais tan favorables? É difícil de explicar, pero no fondo subxace a lendaria dificultade galega para converter o asociacionismo nunha ferramenta eficaz, ata o punto de que boa parte dos produtos de horta ecolóxicos que un consumidor adquire nun comercio especializado galego proceden de Navarra.
A avanzada idade media da poboación rural é outro dos problemas aos que se enfrontan estas novas iniciativas, ata o punto de que algúns produtos que apenas requirirían tramitación burocrática, é dicir, que xa reunirían hoxe as condicións para recibir o selo ecolóxico, como as castañas, podrecen por toneladas cada ano por falta de xente que as recolla.
O sector atopouse en Galicia, ademais, cun problema adicional que non se percibe en mercados como o catalán ou o madrileño: moitos dos consumidores galegos que potencialmente pagarían máis por acceder a produtos ecolóxicos dispoñen dunha alternativa próxima e máis barata para encher as súas neveiras: a produción convencional que moitas persoas aínda desenvolven nas aldeas. Este caudal de produtos, sen selo ecolóxico pero cunha calidade moi por encima da que se pode atopar en calquera supermercado, sae cada fin de semana nos maleteiros de miles de coches que se trasladan da aldea á cidade.
Fixar poboación
Así que a excelente saúde da agricultura ecolóxica en Galicia está cimentada, paradoxalmente, á marxe da agricultura. Por contra, as explotacións gandeiras que conseguiron o selo ecolóxico para os seus animais, maioritariamente de vacún, foron crecendo ata converterse no alicerce fundamental do Consello Regulador. O paso seguinte foi a produción de leite, queixo ou iogures, que algunhas explotacións xa introduciron con éxito no mercado e que o consello advirte como unha vía de futuro para ampliar o negocio nestas explotacións gandeiras.
En calquera caso, o crecemento das granxas ecolóxicas abriu unha nova e importante vía para fixar poboación no medio rural. Das 14.167 hectáreas inscritas en Galicia, máis de doce mil repártense entre as provincias de Ourense e Lugo, as máis despobladas.
Curiosamente, as velas da produción ecolóxica en Galicia están a inflarse a medida que o negocio se afasta da agricultura. Máis do 90% da superficie inscrita no Consello Regulador corresponde a praderías e forraxes que alimentan a explotacións gandeiras, cuxa carne se comercializa co selo de produción ecolóxica, mentres que as terras arables (hortas, cereais, legumes...) apenas suman 225 hectáreas fronte ás máis de 14.000 inscritas.
O cultivo de froitas, hortalizas ou tubérculos, pese ao enorme potencial do país, é un complemento anecdótico na puxante produción ecolóxica galega, que se envorcou na gandería e asómase nos últimos anos á produción de derivados lácteos, a acuicultura e consérvalas.
¿Agricultura?
¿Por que non arrincaron as hortas nun sector efervescente e cunhas condicións naturais tan favorables? É difícil de explicar, pero no fondo subxace a lendaria dificultade galega para converter o asociacionismo nunha ferramenta eficaz, ata o punto de que boa parte dos produtos de horta ecolóxicos que un consumidor adquire nun comercio especializado galego proceden de Navarra.
A avanzada idade media da poboación rural é outro dos problemas aos que se enfrontan estas novas iniciativas, ata o punto de que algúns produtos que apenas requirirían tramitación burocrática, é dicir, que xa reunirían hoxe as condicións para recibir o selo ecolóxico, como as castañas, podrecen por toneladas cada ano por falta de xente que as recolla.
O sector atopouse en Galicia, ademais, cun problema adicional que non se percibe en mercados como o catalán ou o madrileño: moitos dos consumidores galegos que potencialmente pagarían máis por acceder a produtos ecolóxicos dispoñen dunha alternativa próxima e máis barata para encher as súas neveiras: a produción convencional que moitas persoas aínda desenvolven nas aldeas. Este caudal de produtos, sen selo ecolóxico pero cunha calidade moi por encima da que se pode atopar en calquera supermercado, sae cada fin de semana nos maleteiros de miles de coches que se trasladan da aldea á cidade.
Fixar poboación
Así que a excelente saúde da agricultura ecolóxica en Galicia está cimentada, paradoxalmente, á marxe da agricultura. Por contra, as explotacións gandeiras que conseguiron o selo ecolóxico para os seus animais, maioritariamente de vacún, foron crecendo ata converterse no alicerce fundamental do Consello Regulador. O paso seguinte foi a produción de leite, queixo ou iogures, que algunhas explotacións xa introduciron con éxito no mercado e que o consello advirte como unha vía de futuro para ampliar o negocio nestas explotacións gandeiras.
En calquera caso, o crecemento das granxas ecolóxicas abriu unha nova e importante vía para fixar poboación no medio rural. Das 14.167 hectáreas inscritas en Galicia, máis de doce mil repártense entre as provincias de Ourense e Lugo, as máis despobladas.
«O Meu fillo poderá quedar aquí, pero terá que facer reconversións»
Hai que baixar ata A Curuxeira para ver onde ten Fernando San Esteban montado o seu pequeno edén. Ao mesmo pé do encoro das Forcadas, ao redor dunha casa grande que foi da súa familia, Fernando instalou os seus invernadoiros; logo os seus porcos celtas; en breve os sementeiros; en proxecto, a conserveira... «Hai que pechar ciclos», repite como un mantra. Fernando selou o seu destino coa agricultura, coa convencional. Pero pronto intuíu que ou cambiaba de rexistro ou o mercado enguliríao antes de que se dese conta. Relata o duros que foron os tres anos de reconversión: moito esforzo para cultivar en ecolóxico e pouco beneficio por vender en convencional. Pero, cando chegou o selo, as cousas empezaron a cambiar. A produción empezou a saír semanalmente cara a Madrid e a familia puxo uns porcos celtas que se revelaron enseguida como un magnífico complemento para a explotación.
«Ao principio, vos compañeiros que tiña na cooperativa dicíanme que estaba tolo por meterme na ecolóxica; agora eles están a piques de pechar». E Fernando non para de crecer. Di que notou a crise: «Só nas cogomelos e vos porcos deixamos de ingresar 3.000 euros ao mes», pero non pode parar de crecer. Para ocupar os meses de menos traballo, está a piques de pór en marcha un sementeiro ecolóxico, o segundo de Galicia. E, para aproveitar a sobreproducción, unha conserveira: «Hai que pechar ciclos», di outra vez.
Adiantado
Fernando fala desde un alpendre a medio arranxar, nun de cuxos recunchos, o único con cobertura de toda a zona, descansa o móbil. Internet chegou o verán pasado, o cal permitiu abrir a tenda on-line. En realidade, Fernando percibe que as axudas adoitan chegar sempre tarde. O seu horizonte é conseguir unha certificación biodinámica, que elevará a calidade dos seus produtos.
-¿Parécelle que a agricultura, que lle permitiu quedar aquí, servirá para que o seu fillo tamén poida quedar?
Fernando pénsallo un pouco: «Meu fillo poderá quedar aquí, pero terá que facer moitas reconversións». Seguro que non tantas como el.
«Ao principio, vos compañeiros que tiña na cooperativa dicíanme que estaba tolo por meterme na ecolóxica; agora eles están a piques de pechar». E Fernando non para de crecer. Di que notou a crise: «Só nas cogomelos e vos porcos deixamos de ingresar 3.000 euros ao mes», pero non pode parar de crecer. Para ocupar os meses de menos traballo, está a piques de pór en marcha un sementeiro ecolóxico, o segundo de Galicia. E, para aproveitar a sobreproducción, unha conserveira: «Hai que pechar ciclos», di outra vez.
Adiantado
Fernando fala desde un alpendre a medio arranxar, nun de cuxos recunchos, o único con cobertura de toda a zona, descansa o móbil. Internet chegou o verán pasado, o cal permitiu abrir a tenda on-line. En realidade, Fernando percibe que as axudas adoitan chegar sempre tarde. O seu horizonte é conseguir unha certificación biodinámica, que elevará a calidade dos seus produtos.
-¿Parécelle que a agricultura, que lle permitiu quedar aquí, servirá para que o seu fillo tamén poida quedar?
Fernando pénsallo un pouco: «Meu fillo poderá quedar aquí, pero terá que facer moitas reconversións». Seguro que non tantas como el.
Adictas ao sacho
Dúas mulleres ejemplifican en Curtis e Teo dous camiños distintos na explotación dunha granxa ecolóxica
Isabel e Dolores son dúas mulleres de 50 anos que comparten unha filosofía similar. Un día, cansadas dunha vida que non lles satisfacía, agarraron o sacho e prometeron non aliarse nunca coa química. Apostaron a que sairían adiante e conseguírono. Con todo, uns cantos anos despois, atópanse en situacións diferentes que reflicten nalgunha medida o paradoxo que expón o crecemento empresarial neste mundo no que a satisfacción persoal e a harmonía pesa ás veces máis que a calculadora.
Isabel recíbeme famenta na súa tenda da Coruña. Horta+sá, chámase o negocio polo que, á mañanciña, pulula un envexable número de clientes. Isabel López Chamorro apenas me deixa esculcar polo local. Embutida nunha bata verde co logo da tenda, que comparten outro par de empregadas, sácame ata a cafetería próxima. Acaba de facerse unha análise de sangue e aínda está en xaxún. Participa nun estudo clínico para comprobar o efecto dos químicos que inxerimos no organismo. A ela apenas lle atopan residuos, claro.
Entre churro e churro cóntame como montou o seu pequeno imperio. A familia vivía no Temple e, amantes todos do campo, trasladáronse á aldea paterna, en Curtis. «Nunca antes collera un sacho», afirma Isabel. Pero alí empezou axudando a un familiar, colléndolle o gustillo. Logo veu o curso de agricultura ecolóxica en Vilasantar e o invernadoiro para o seu consumo; logo empezou a vender o que lle sobraba e despois os veciños pedíronlle máis. Chegou o segundo invernadoiro, o quinto... a tenda. Hai cinco anos xa que a abriu e Isabel ri da crise. Entre a produción e a venda, o negocio dá emprego a sete persoas.
Da aldea ao piso
Isabel nunca entendeu como os seus veciños de Curtis abandonaban as aldeas para ir vivir a un piso en Teixeiro e ter que comprar a verdura no supermercado de abaixo. «Todo o mundo ten terra, pero lle teñen fobia a este tipo de traballo. Cambian a posibilidade de explotar aquilo por un emprego en calquera lugar. Temos que dignificar a nosa profesión».
Isabel está afeita sentir ese respecto entre os avogados, arquitectos ou bancarios que lle preguntan como mellorar os seus pequenos hortos ecolóxicos a pé de chalé de luxo. É unha parte significativa da clientela que compra tomates, pero, especialmente, todo o necesario para producir os seus propios tomates: sementes abonos, tratamentos...: «É que isto engancha. O que o proba xa non o pode deixar», asegura Isabel. Ela sábeo ben porque, detrás do relato do éxito, queda a nostalxia dos primeiros anos; de sachar cada día, de ver crecer leitugas milímetro a milímetro, de comulgar coa terra: «Onte tiña mono de horta -di- e, cando cheguei da tenda, púxenme a sachar».
Dolores sáeme a buscar a unha estrada que, preto de Cacheiras, vertebra unha urbanización de chalés un pouco elegante. «Non me fale. Eu xa estaba aquí antes de que a fixeran», escúsase. Tras o sebe que a separa da urbanización está a casa e, ao redor, un pequeno shangri-lah hortícola, a granxa perfecta do Farmville a plena produción: «Isto non está exposto como unha industria. É ou ángulo contrario, unha horta familiar onde ou que non consómese comercialízase».
Unha antiga hostaleira
Mediatizado talvez pola contorna, sinto que do relato de Dolores flúe paz, harmonía, un discurso poshippy, cociñado no interior de Galicia. Estamos xunto á casa que Dolores e o seu marido construíron cando casaron. Ela traballaba na hostalería e mantiña un pequeno horto, uns coellos, unhas galiñas: «Por circunstancias tiven que deixar ou traballo e pensei en dedicarme máis en serio á horta». Como sempre cultivou en ecolóxico, non tivo apenas problemas para conseguir o selo. Hoxe en día, vende máis ou menos a metade do que produce. O resto é para a súa familia. E con iso viven, porque o seu marido xa non pode traballar. E viven ben.
Conta que moitos clientes veñen comprarlle á súa casa, algúns gozan collendo eles mesmos a froita da árbore ou elixindo unha leituga na horta. Sabe que, se quixese, podería vender moito máis: «Pero non quero. Xa lle dixen, isto non é unha industria». A felicidade de Dolores non está no banco: «Cando estás mal, ou máis bonito que hai é saír fóra e miralo todo», di mostrando a súa horta.
Dolores suspira pola desaparición das abellas, polo papanatismo no que se envolveu o rural dos cen mil tractores e os tratamentos químicos: «Eu non lle boto nada máis que ou abono dous animais. Como facían antes. Nin compro sementes. Planto do que teño. A terra responde. Lla tratas ben, ela tamén trátache ben a ti».
O exemplo de Dolores é o dunha granxa pequena, pero sostible. O abono que produce cóbrelle a hectárea que cultiva. E os produtos danlle ata para facer doces e conservas caseiras que os seus clientes lle quitan das mans. Dolores ten os ciclos pechados e non quere abrir máis. Isabel intenta dominar o monstro que creou e que a afasta, aos poucos, do ideal que soñou cando empezou a cavar con aquel sacho que nunca collera e que agora bota de menos de cando en vez.
Dolores podería vender moito máis do que cultiva: «Pero
non quero»
Isabel empezou cun invernadoiro en Curtis e acabou con cinco e unha tenda
Isabel recíbeme famenta na súa tenda da Coruña. Horta+sá, chámase o negocio polo que, á mañanciña, pulula un envexable número de clientes. Isabel López Chamorro apenas me deixa esculcar polo local. Embutida nunha bata verde co logo da tenda, que comparten outro par de empregadas, sácame ata a cafetería próxima. Acaba de facerse unha análise de sangue e aínda está en xaxún. Participa nun estudo clínico para comprobar o efecto dos químicos que inxerimos no organismo. A ela apenas lle atopan residuos, claro.
Entre churro e churro cóntame como montou o seu pequeno imperio. A familia vivía no Temple e, amantes todos do campo, trasladáronse á aldea paterna, en Curtis. «Nunca antes collera un sacho», afirma Isabel. Pero alí empezou axudando a un familiar, colléndolle o gustillo. Logo veu o curso de agricultura ecolóxica en Vilasantar e o invernadoiro para o seu consumo; logo empezou a vender o que lle sobraba e despois os veciños pedíronlle máis. Chegou o segundo invernadoiro, o quinto... a tenda. Hai cinco anos xa que a abriu e Isabel ri da crise. Entre a produción e a venda, o negocio dá emprego a sete persoas.
Da aldea ao piso
Isabel nunca entendeu como os seus veciños de Curtis abandonaban as aldeas para ir vivir a un piso en Teixeiro e ter que comprar a verdura no supermercado de abaixo. «Todo o mundo ten terra, pero lle teñen fobia a este tipo de traballo. Cambian a posibilidade de explotar aquilo por un emprego en calquera lugar. Temos que dignificar a nosa profesión».
Isabel está afeita sentir ese respecto entre os avogados, arquitectos ou bancarios que lle preguntan como mellorar os seus pequenos hortos ecolóxicos a pé de chalé de luxo. É unha parte significativa da clientela que compra tomates, pero, especialmente, todo o necesario para producir os seus propios tomates: sementes abonos, tratamentos...: «É que isto engancha. O que o proba xa non o pode deixar», asegura Isabel. Ela sábeo ben porque, detrás do relato do éxito, queda a nostalxia dos primeiros anos; de sachar cada día, de ver crecer leitugas milímetro a milímetro, de comulgar coa terra: «Onte tiña mono de horta -di- e, cando cheguei da tenda, púxenme a sachar».
Dolores sáeme a buscar a unha estrada que, preto de Cacheiras, vertebra unha urbanización de chalés un pouco elegante. «Non me fale. Eu xa estaba aquí antes de que a fixeran», escúsase. Tras o sebe que a separa da urbanización está a casa e, ao redor, un pequeno shangri-lah hortícola, a granxa perfecta do Farmville a plena produción: «Isto non está exposto como unha industria. É ou ángulo contrario, unha horta familiar onde ou que non consómese comercialízase».
Unha antiga hostaleira
Mediatizado talvez pola contorna, sinto que do relato de Dolores flúe paz, harmonía, un discurso poshippy, cociñado no interior de Galicia. Estamos xunto á casa que Dolores e o seu marido construíron cando casaron. Ela traballaba na hostalería e mantiña un pequeno horto, uns coellos, unhas galiñas: «Por circunstancias tiven que deixar ou traballo e pensei en dedicarme máis en serio á horta». Como sempre cultivou en ecolóxico, non tivo apenas problemas para conseguir o selo. Hoxe en día, vende máis ou menos a metade do que produce. O resto é para a súa familia. E con iso viven, porque o seu marido xa non pode traballar. E viven ben.
Conta que moitos clientes veñen comprarlle á súa casa, algúns gozan collendo eles mesmos a froita da árbore ou elixindo unha leituga na horta. Sabe que, se quixese, podería vender moito máis: «Pero non quero. Xa lle dixen, isto non é unha industria». A felicidade de Dolores non está no banco: «Cando estás mal, ou máis bonito que hai é saír fóra e miralo todo», di mostrando a súa horta.
Dolores suspira pola desaparición das abellas, polo papanatismo no que se envolveu o rural dos cen mil tractores e os tratamentos químicos: «Eu non lle boto nada máis que ou abono dous animais. Como facían antes. Nin compro sementes. Planto do que teño. A terra responde. Lla tratas ben, ela tamén trátache ben a ti».
O exemplo de Dolores é o dunha granxa pequena, pero sostible. O abono que produce cóbrelle a hectárea que cultiva. E os produtos danlle ata para facer doces e conservas caseiras que os seus clientes lle quitan das mans. Dolores ten os ciclos pechados e non quere abrir máis. Isabel intenta dominar o monstro que creou e que a afasta, aos poucos, do ideal que soñou cando empezou a cavar con aquel sacho que nunca collera e que agora bota de menos de cando en vez.
Dolores podería vender moito máis do que cultiva: «Pero
non quero»
Isabel empezou cun invernadoiro en Curtis e acabou con cinco e unha tenda
No hay comentarios:
Publicar un comentario