VOCABULARIO DAS PESAS E MEDIDAS (I)

1.-MEDIDAS DE CAPACIDADE PARA ARIDOS

ALBUCIO, vid BUCIO

ALMUDE, s.m Medida de capacidade para áridos equivalente a dous ferrados

Variante: ALMUDRE

Vid ALQUEIRO, CELAMIN, FERRADO, e TEGA

ALQUEIRO, s.m. Medida de capacidade para áridos equivalente ó ferrado

Variante: ALQUEIRE

Vid ALMUDE, FERRADO e TEGA

BUCIO, S.M. Medida de capacidade para áridos equivalente a seis ferrados

Variante ALBUCIO

CARTA, s.f. Medida de capacide para grans, equivalente á cuarta parte do ferrado

Variante CUARTA

Vid CARTEIRA

CARTEIRA, Medida de capacidade para áridos. Equivalente a cuarta parte do ferrado

Vid, CARTA

CELAMIN, s.m. Medida de capacidade para áridos equivalente a un ferrado

Variante: CELEMIN
Vid FERRADO

CUARTA, vid CARTA

CUNCA, s.f. Medida de capacidade para áridos equivalente á doceava parte do ferrado

Variantes: CONCA, CUNCO

Vid: ferrado

CHOUPIN, s.m. Medida de capacidade para áridos equivalente a tres ferrados

ESCÁ: s.f. Medida de cpacidade para áridos equivalente a medio ferrado

FANEGA,s.f. Medida de capacidade para áridos equivalente a catro ferrados

Comentario

Os valores da fanega, medida moi estendida por toda Galicia, oscilan entre os catro e os cinco ferrados. Sen embargo, e maioritaria a correspondente ós catro ferrados, á parte de que xa Sarmiento a documentaba como medida que "vale 4 alqueires o ferrados"

FERRADO, s.m. Medida de capacidade para áridos que varía entre os 12 e os 20 quilos, segundo a clase de gran

Comentario:

A medida do ferrado e, xunto coa da tega, a mais utilizada para áridos. Esta medida, segundo Sarmiento, non se utilizaba en Galicia ata o século XVI, e no seu canto "usábase la tega, ceremin, etc". Sarmiento sinala que esta denominación en principio é adxectivo de "celemin ferrado" que, por lexicalización do adxetivo, pasará a se-la denominación máis común desta medida de áridos

O ferrado non ten unha medida unitaria en toda Galicia. A parte desto, como xa apuntamos, os seus valores dependen da clase de árido da que se trate. Nun intno de fixar aproximadamente, estes valores para as diversas clases de gran, a Gramática Galega, propón unhas medidas baseadas nos datos das enquisas ALGA.

Neste ttraballo faremos nos esa proposta precismanete por estar basada na documentarción que se nos achega os datos do seu uso actual en Galicia. Daquela, o FERRADO DE CENTEO equivalerá a uns 12 quilos o FERRADO DE FABAS a 18 quilos,; o FERRADO DE MILLO a 20 quilos, e o FERRADO DE TRIGO a 16 quilos. Ó mesmo tempo propoñemos tamén o ferrado, fundamentalmente, aínda que tamén a tega, como principal unidade de medida para os áridos

Vid ALMUDE, ALQUEIRO, CELEMIN e TEGA

MAQUIA, s.f. Medida de capacidade para áridos equivalente á sexta parte do ferrado

Comentario

As enquisas do ALGA domuentan esta medida en catro puntos, con certa variación entre 1/4 e 1/6 ferrado. Sen embargo esta última equivalencia é a maioritaria, polo que propoñemos como estándar para a MAQUIA

TEGA, s.f. Medida de capacidade para áridos equivalente ó ferrado

Comentario

Xunto ó ferrado, esta é a medida de capacidade para grans de maior extensión, aínda que o seu uso é máis reducido co do ferrado. No tocante ás súas equivalencias ateñémonos ó dito con respecto ó ferrado

TEGO, s.m. Medida de capacidade para áridos equivalente a media tega ou ferrado

Comentario

Como calquera outra medida de áridos que non sexa o ferrado ou ben a tega, o tego ten pouco uso actualmente en Galicia, como así o demostran as enquisas do ALGA, Sen embargo, o que sí parece ser unitaria é a súa equivalencia de medio ferrado, aínda que en algún lugar o tego pode equvaler ó ferrado

Vid, FERRADO e TEGA