Entrada desde o interior da catedral ao claustro e a sancristía, que dá acceso ao arquivo.Xoán A. Adoitar
A xoia do século XII, primeira guía do Camiño, gardábase nunha caixa forte. A última vez que se mostrou foi hai dous meses, a persoal do Ministerio de Cultura.O Códice Calixtino falta do arquivo da catedral de Santiago. A Policía Nacional da comisaría compostelá confirma que están a investigar a desaparición do importante manuscrito do século XII, considerado con diferenza o máis valioso dos códices que se conservan do Liber Sancti Iacobi. A obra de Compostela é, ademais, a máis antiga da ducia que chegaron ata a actualidade, das cales cinco están completas, mentres que as restantes son versións parciais.
O códice compila en cinco libros ou partes textos litúrxicos, históricos e hagiográficos do apóstolo, destinados a promover a expansión dunha devoción que xa comezaba a traer peregrinos de toda Europa a Santiago, e un apéndice con obras de polifonía. Está considerado a primeira guía do Camiño, xa que un dos seus libros recolle con gran profusión información práctica para o peregrino, desde a localización de igrexas e os hospitais máis importantes, ata as fontes de auga potable, pasando pola descrición dos costumes e a aparencia das persoas que o viaxeiro se atoparía en cada lugar ao longo da ruta desde Francia ata Compostela.
A xoia bibliográfica, a máis relevante do rico patrimonio documental catedralicio, gárdase nunha caixa forte en dependencias do arquivo, situado nunha á do claustro e ao que non se accede libremente, e non se ensina salvo en ocasións moi especiais, porque para consultas dos investigadores existe á súa disposición un facsímil da obra.
A última vez que se sacou desta caixa de seguridade puido ser fai ao redor de dous meses, con motivo da visita de persoal do Ministerio de Cultura, segundo apuntaron algunhas fontes que non puideron concretar quen eran os visitantes nin a razón do seu interese polo manuscrito.
Visionado de cámaras
A Policía Nacional fala de posible furto e asegura que non se produciron danos no lugar no que debería estar. Tampouco existe, segundo as mesmas fontes, unha denuncia formal por escrito, o que non é un obstáculo para que investiguen a desaparición. As gravacións das cámaras de seguridade da catedral están a ser visionadas.
Por outra banda, o cóengo arquiveiro e deán da catedral, José María Díaz Fernández, declinou facer declaracións sobre a desaparición do Códice Calixtino do seu lugar de custodia e remitiu a unha posible rolda de prensa ou a emisión dun comunicado ao longo da xornada de hoxe. O responsable do arquivo non confirmou nin desmentiu o posible roubo do manuscrito, polo que tampouco se sabe cando detectaron os seus responsables que faltaba.
A realidade supera con frecuencia á ficción. A desaparición, extravío ou perda do importante documento medieval, atribuído ao monxe cluniacense Aymeric Picaud, que acompañou ao papa Calixto II ?de quen toma o seu nome o Códice? na súa peregrinación a Compostela cara a 1109, parece a trama dunha das novelas que ultimamente fixaron a atención na catedral de Santiago e a súa historia case milenaria, porque os 800 anos que se celebran este ano son os da consagración do templo románico levantado sobre a primitiva basílica.
O códice compila en cinco libros ou partes textos litúrxicos, históricos e hagiográficos do apóstolo, destinados a promover a expansión dunha devoción que xa comezaba a traer peregrinos de toda Europa a Santiago, e un apéndice con obras de polifonía. Está considerado a primeira guía do Camiño, xa que un dos seus libros recolle con gran profusión información práctica para o peregrino, desde a localización de igrexas e os hospitais máis importantes, ata as fontes de auga potable, pasando pola descrición dos costumes e a aparencia das persoas que o viaxeiro se atoparía en cada lugar ao longo da ruta desde Francia ata Compostela.
A xoia bibliográfica, a máis relevante do rico patrimonio documental catedralicio, gárdase nunha caixa forte en dependencias do arquivo, situado nunha á do claustro e ao que non se accede libremente, e non se ensina salvo en ocasións moi especiais, porque para consultas dos investigadores existe á súa disposición un facsímil da obra.
A última vez que se sacou desta caixa de seguridade puido ser fai ao redor de dous meses, con motivo da visita de persoal do Ministerio de Cultura, segundo apuntaron algunhas fontes que non puideron concretar quen eran os visitantes nin a razón do seu interese polo manuscrito.
Visionado de cámaras
A Policía Nacional fala de posible furto e asegura que non se produciron danos no lugar no que debería estar. Tampouco existe, segundo as mesmas fontes, unha denuncia formal por escrito, o que non é un obstáculo para que investiguen a desaparición. As gravacións das cámaras de seguridade da catedral están a ser visionadas.
Por outra banda, o cóengo arquiveiro e deán da catedral, José María Díaz Fernández, declinou facer declaracións sobre a desaparición do Códice Calixtino do seu lugar de custodia e remitiu a unha posible rolda de prensa ou a emisión dun comunicado ao longo da xornada de hoxe. O responsable do arquivo non confirmou nin desmentiu o posible roubo do manuscrito, polo que tampouco se sabe cando detectaron os seus responsables que faltaba.
A realidade supera con frecuencia á ficción. A desaparición, extravío ou perda do importante documento medieval, atribuído ao monxe cluniacense Aymeric Picaud, que acompañou ao papa Calixto II ?de quen toma o seu nome o Códice? na súa peregrinación a Compostela cara a 1109, parece a trama dunha das novelas que ultimamente fixaron a atención na catedral de Santiago e a súa historia case milenaria, porque os 800 anos que se celebran este ano son os da consagración do templo románico levantado sobre a primitiva basílica.
Unha xoia que equivale en literatura ao pórtico da Gloria
O Códice Calixtino é, no terreo literario, o equivalente ao pórtico da Gloria: unha xoia de gran valor estético e histórico que nace da necesidade, no século XII, de propagar a devoción polo apóstolo Santiago. Dividido en cinco libros, recompila aqueles elementos que contribúen á expansión do culto xacobeo, desde os milagres atribuídos a Santiago ou a translación do seu sepulcro, ata outros de carácter máis práctico, onde se inclúen unha minuciosa descrición dos rituais litúrxicos ata os datos que puidesen precisar os peregrinos que se encamiñaban a Compostela.
O códice miniado, do século XII, está composto por 225 folios de pergamiño, numerados con paginación romana e unha caligrafía clara. Na actualidade forma un único volume desde a súa restauración en 1964.
O primeiro dos libros, o máis extenso, é unha detallada guía litúrxica para a celebración do culto ao apóstolo, que inclúe sermóns de santos como Agustín, homilías, himnos e cantos, entre outros textos. O segundo libro, atribuído ao papa Calixto II -de onde toma o seu nome o códice-, narra 22 milagres atribuídos a Santiago e considérase o de redacción máis antiga. Séguelle a parte destinada a narrar a translación do corpo do apóstolo, co seu desembarco en Padrón e a conversión da Raíña Lupa. O cuarto, coñecido tamén como Historia de Turpín -foi desgajado do códice en 1629 e encadernado aparte, ata que se reintegró na restauración de 1964-, suma á devoción xacobea a extaltación de Francia na Europa cristiá, con Carlomagno como figura principal, que lidera a Reconquista coa axuda de Santiago. Para rematar, o quinto libro configúrase como unha guía do peregrino, destinada a orientalo na súa viaxe.
O códice miniado, do século XII, está composto por 225 folios de pergamiño, numerados con paginación romana e unha caligrafía clara. Na actualidade forma un único volume desde a súa restauración en 1964.
O primeiro dos libros, o máis extenso, é unha detallada guía litúrxica para a celebración do culto ao apóstolo, que inclúe sermóns de santos como Agustín, homilías, himnos e cantos, entre outros textos. O segundo libro, atribuído ao papa Calixto II -de onde toma o seu nome o códice-, narra 22 milagres atribuídos a Santiago e considérase o de redacción máis antiga. Séguelle a parte destinada a narrar a translación do corpo do apóstolo, co seu desembarco en Padrón e a conversión da Raíña Lupa. O cuarto, coñecido tamén como Historia de Turpín -foi desgajado do códice en 1629 e encadernado aparte, ata que se reintegró na restauración de 1964-, suma á devoción xacobea a extaltación de Francia na Europa cristiá, con Carlomagno como figura principal, que lidera a Reconquista coa axuda de Santiago. Para rematar, o quinto libro configúrase como unha guía do peregrino, destinada a orientalo na súa viaxe.
Incredulidade durante toda a xornada ante o que empezou como un rumor
Entre os voluntarios e traballadores da catedral empezou a correr o rumor de que «algo máis ou menos grave» ocorrera no arquivo do templo. Un traballador do Cabildo comentou que, pola tarde, oíu falar de que se perdeu» un documento do arquivo, pero se sorprendeu ao dicirlle que se trataba do Códice. Apuntou que en ningún momento sospeitou que se puidese tratar deste libro, xa que está rodeado de «moitas medidas de seguridade», non só para evitar o seu roubo, senón tamén a súa deterioración. Precisamente, os controis facían impensable que puidese ser subtraído.
O libro está custodiado nunha caixa forte, á que só teñen acceso un grupo reducido de persoas, segundo confirmou esta fonte. A única vez que esta persoa puido velo foi hai uns meses e «a distancia». Entón, unha persoa sostíñao nas súas mans, mentres relataba a historia do documento histórico a un reducido grupo de persoas.
Durante a tarde, o interior da catedral non parecía suceder nada. Como todos os días, na porta de acceso ao claustro había un garda de seguridade e non había máis persoal do habitual. Tampouco se vía movemento non habitual no Cabildo.
O libro está custodiado nunha caixa forte, á que só teñen acceso un grupo reducido de persoas, segundo confirmou esta fonte. A única vez que esta persoa puido velo foi hai uns meses e «a distancia». Entón, unha persoa sostíñao nas súas mans, mentres relataba a historia do documento histórico a un reducido grupo de persoas.
Durante a tarde, o interior da catedral non parecía suceder nada. Como todos os días, na porta de acceso ao claustro había un garda de seguridade e non había máis persoal do habitual. Tampouco se vía movemento non habitual no Cabildo.
Un patrimonio documental que transcende a historia de Galicia
O arquivo da catedral de Santiago é dos maiores que existen no ámbito eclesiástico, tanto pola importancia dos documentos que garda como polo volume de obras e a súa diversidade.
O fenómeno da peregrinación a Santiago xerou un interese ao longo dos séculos e atraeu a Compostela a autores e personaxes de toda Europa que reverteron na cidade os coñecementos do seu tempo. O fenómeno da peregrinación suscita un interese universal que aumenta a procura de datos precisos.
A apertura deste arquivo catedralicio a toda clase de investigadores ou a simples demandantes de información considérase un servizo de marcado valor. Os seus fondos revelan a historia eclesiástica cos seus altibaixos e vicisitudes
O fenómeno da peregrinación a Santiago xerou un interese ao longo dos séculos e atraeu a Compostela a autores e personaxes de toda Europa que reverteron na cidade os coñecementos do seu tempo. O fenómeno da peregrinación suscita un interese universal que aumenta a procura de datos precisos.
A apertura deste arquivo catedralicio a toda clase de investigadores ou a simples demandantes de información considérase un servizo de marcado valor. Os seus fondos revelan a historia eclesiástica cos seus altibaixos e vicisitudes
O compostelán é o máis completo e valioso dos manuscritos que se conservan
Coñécese como Liber Sancti Iacobi a recompilación de textos xacobeos de carácter propagandístico da figura do apóstolo e os que cubrían as informacións básicas para o peregrino. Existen varios manuscritos desta temática, do cal o Códice Calixtino é o máis valioso e o máis antigo, aínda que posiblemente non o primeiro, xa que se cre que existiu outro libro anterior, xa perdido, do que se foron copiando os demais. En todo caso, o Calixtino está considerado o máis importante e completo da ducia de manuscritos que recollen os ditados do Liber Sancti Iacobi.
Ademais do que se conserva na catedral de Santiago, existen outros catro que se consideran versións completas, e forman parte dos fondos da British Library de Londres, a Biblioteca Apostólica Vaticana, a Biblioteca Nacional en Madrid e a Universitaria de Salamanca. A Biblioteca Nacional tamén conserva versións incompletas, do mesmo xeito que arquivos de Londres, Barcelona e Lisboa.
Facsímiles e discos
Do Códice Calixtino editáronse versións facsímiles e o ano pasado publicouse traducido ao galego e con portadas e capitulares obra de Francisco Leiro.
A música que contén foi obxecto de estudo xa desde finais do século XIX; destaca a transcrición do musicólogo galego José López-Calo. Ademais de admirar as miniaturas e marabillarse coas descricións que contén da ruta de peregrinación, tamén se pode escoitar a música do Códice Calixtino. De entre as gravacións existentes, resalta a levada a cabo polo galego Coro Ultreia, que en 1999 publicou a primeira recompilación íntegra.
Ademais do que se conserva na catedral de Santiago, existen outros catro que se consideran versións completas, e forman parte dos fondos da British Library de Londres, a Biblioteca Apostólica Vaticana, a Biblioteca Nacional en Madrid e a Universitaria de Salamanca. A Biblioteca Nacional tamén conserva versións incompletas, do mesmo xeito que arquivos de Londres, Barcelona e Lisboa.
Facsímiles e discos
Do Códice Calixtino editáronse versións facsímiles e o ano pasado publicouse traducido ao galego e con portadas e capitulares obra de Francisco Leiro.
A música que contén foi obxecto de estudo xa desde finais do século XIX; destaca a transcrición do musicólogo galego José López-Calo. Ademais de admirar as miniaturas e marabillarse coas descricións que contén da ruta de peregrinación, tamén se pode escoitar a música do Códice Calixtino. De entre as gravacións existentes, resalta a levada a cabo polo galego Coro Ultreia, que en 1999 publicou a primeira recompilación íntegra.
A importante denominación papal
Aínda que coñecido como Calixtino pola súa vinculación con Calixto II, a quen se representa nunha miniatura escribindo o libro, os expertos dubidan da autoría papal. Unha idea estendida é que se trata dunha obra colectiva e que naceu na abadía francesa de Cluny, que mantiña boas relacións con Compostela. Abelardo Moralejo Laso publicou en 1951 un estudo sobre o códice no que demostra que o autor da maior parte foi o monxe francés Aymeric Picaud, quen peregrinou a Santiago e que orienta o libro en torno ao eixo Poitou-Compostela. A atribución da autoría ao papa obedecería ao desexo de conferirlle maior valor á obra.
Para maior información preme nos seguintes enlaces
http://www.anosaterra.org/nova/o-codice-calixtino-chega-en-galego-as-librarias.html
http://es.wikipedia.org/wiki/Codex_Calixtinus
http://es.wikipedia.org/wiki/Codex_Calixtinus
No hay comentarios:
Publicar un comentario