lunes, 18 de julio de 2011

Para que serve a Deputación?



A crise económica e o déficit das institucións públicas ha provocado que a existencia das deputacións provinciais puxésese en dúbida. En Galicia, os primeiros en cuestionar a súa eficacia foron os nacionalistas, máis partidarios dunha distribución comarcal, pero o debate ampliouse agora á política nacional. O partido no Goberno, o PSOE, encargou ao seu departamento de política municipal que estude posibles modificacións ou alternativas aos entes provinciais. Pero, realmente, ¿para que serven as deputacións?, ¿canto custa mantelas?, en fin, ¿resultan útiles?
As deputacións realmente son unha institución xurdida do liberalismo decimonónico, con case dous séculos de existencia, pero previas ás autonomías, en calquera caso. A lexislación vixente, en concreto a norma básica, a Constitución de 1978, regula o funcionamento destes organismos no seu título VIII, no capítulo II (artigo 141). No seu punto 1, establece que «a provincia é unha entidade, con personalidade xurídica propia, determinada pola agrupación de municipios e división territorial para o cumprimento das actividades do Estado».
No punto 2 do mesmo artigo contémplase que «o goberno e a administración autónoma das provincias estarán encomendadas ás deputacións ou outras corporacións de carácter representativo».
En resumo, as deputacións están recoñecidas pola lexislación e a súa desaparición non sería sinxela, aínda que se dubide publicamente da súa utilidade.
COMPETENCIAS
En canto ás súas competencias, a Lei de Bases de Réxime Local contempla que as entidades provinciais son responsables da «colaboración e asistencia a municipios, especialmente a de menos capacidade económica». Neste sentido, maniféstase legalmente que a súa función é a de prestar aqueles servizos que as entidades locais non poden ofrecer por falta de orzamento.
«Estas competencias ofrecen ás deputacións un panorama moi diversificado de actuación, porque a falta de servizos públicos nos pequenos concellos é moi ampla, desde as infraestruturas básicas, como o sistema de abastecemento de augas, a outras como as residencias da terceira idade», explica José Antonio Mourelle Cillero, secretario da Deputación.
CANTO CUSTA?
A cuestión que se está debatendo neste momento é se a existencia das deputacións supón un gasto innecesario, porque as súas funcións poderían ser asumidas por outra institución, concretamente fálase de mancomunidades de municipios ou dos gobernos autonómicos.
A Deputación de Lugo ten un orzamento de 92,11 millóns, dos que 1,5 destínanse ao pago de cargos políticos, entre deputados e persoal de confianza, e 28,8, ao mantemento dos soldos de máis de 500 traballadores que desempeñan as súas funcións na institución. Os gastos víronse reducidos considerablemente no actual mandato, cunha diminución do 25 por cento no custo do persoal de confianza e nun 20 por cento nos salarios dos deputados.
A esta cifra, en soldos e seguridade social, habería que engadir o gasto de funcionamento ordinario do organismo provincial, uns 10 millóns.
En resumo, a Deputación Provincial de Lugo custa ao erario público uns 40 millóns de euros ao ano. O resto do orzamento destínase a investimentos, infraestruturas, servizos e outros gastos.
SERVIZOS
O actual goberno da Deputación, que repite mandato como bipartito (PSOE-BNG) desde 2007, prestou unha especial atención á colaboración cos concellos, sobre todo coas de menos posibilidades económicas, cumprindo así cun dos seus labores legais.
Asegura que os datos obxectivos son o seu principal defensa fronte ás posibles dúbidas sobre a súa eficacia, e cita servizos de todo tipo para axudar aos municipios, especialmente aos máis pequenos.
O de recadación de impostos municipais é, talvez, o máis interesante para os gobernos locais. Dos 67 existentes na provincia, 51 delegan na Deputación as súas xestións tributarias, practicamente todos á marxe dos grandes municipios como Lugo, Monforte ou Viveiro.
Esta xestión supón un aforro considerable para as arcas municipais, sobre todo no que se refire a custo de persoal.
Pero, ademais, o servizo de recadación de impostos e taxas municipais permite aos concellos recibir ao ano máis de 16 millóns de euros adiantados ao proceso de ingresos dos correspondentes recibos. Isto facilita aos concellos dispor dunha liquidez que non poderían ter se xestionasen o cobro por si mesmos.
A Deputación tamén ofrece aos distintos concellos un servizo de asistencia legal e xurídica, suplindo así as deficiencias de persoal preparado nestes ámbitos que adoitan ter os pequenos concellos.
A administración electrónica, que se está implantando en todos os municipios da provincia, a excepción do da capital, a través do programa europeo Innova-CHE, cofinanciado pola UE e a Deputación, permite aos veciños realizar un considerable número de xestións a través de internet.
FONDOS EUROPEOS
Outro dos grandes apartados nos que a Deputación está a exercer un importante papel é na xestión de fondos europeos destinados ao desenvolvemento de infraestruturas, servizos e empresas.
No anterior mandato, o organismo provincial xestionou uns 20 millóns de euros, cofinanciados entre un 70 e un 80 por cento pola Unión Europea, e destinados a programas como o Lug02, centrados nas zonas da provincia recoñecidas como reservas da biosfera, ou o Innova-CHE, que está a permitir a instalación da administración electrónica en case todos os municipios da provincia.
Tamén se destinaron estes fondos á promoción do emprego e ao apoio aos autónomos, o que converteu á Deputación lucense nun organismo pioneiro neste ámbito.
A política seguida na xestión destes medios procedentes da UE foi a de promocionar os recursos e a riqueza natural da provincia de Lugo, como fonte de xeración de riqueza e ingresos alternativos ao sector primario, gandería e agricultura, que domina o panorama provincial.
Parte destes fondos europeos destináronse tamén á creación de emprego e á axuda a autónomos.
A dotación de parques de bombeiros á práctica totalidade do territorio provincial (queda por solucionar o problema da Montaña) foi outra das grandes apostas da Deputación, en colaboración coa Xunta de Galicia, así como a construción de pequenas residencias de anciáns para os municipios que máis dependían deste servizo.
INFRAESTRUTURAS
De todos os xeitos, un papel primordial da Deputación da provincia de Lugo é o mantemento dunha serie de infraestruturas que superan as capacidades económicas dos municipios máis pequenos. Son obras para as que a Deputación dispón de distintos plans, desde o de obras e servizos, cofinanciado cos municipios, ao de cooperación coas comunidades veciñais, no que o protagonismo pasa ás organizacións sociais dos distintos municipios lucenses.
Desenvolve tamén plans nos que se axuda a concellos con menos de 5.000 habitantes e non ignora a colaboración no ámbito cultural, como o proxecto Buxiganga.
ELIMINAR AS DEPUTACIÓNS OBRIGARÍA A MODIFICAR A LEI
O debate sobre o papel das deputacións e o seu futuro supera o ámbito da discusión política para entrar no sempre complicado debate sobre calquera norma que modifique a Constitución de 1978.
José Antonio Mourelle Cillero, secretario da Deputación, aclara que «estas institucións poderían desaparecer, pero sempre que fosen substituídas por outras que representasen institucionalmente á provincia».
É dicir, segundo os expertos en lexislación das entidades locais, sería imprescindible modificar a Constitución de 1978 se o obxectivo é eliminar a institución provincial e asignar as súas competencias a outros organismos, como podería ser a autonomía.
«De feito, en España hai casos legalmente recoñecidos nos que as deputacións se substitúen por outras institucións, como é o caso das comunidades uniprovinciales, como A Rioxa, ou outras cuxa lexislación foral contempla institucións distintas», explica Mourelle.
Con todo, eliminar as institucións provinciais, é dicir, a representación institucional das provincias, esixiría unha reforma do texto constitucional do 78.
HISTORIA



Unha institución produto do liberalismo de principios do XIX
A orixe remota das deputacións provinciais está na Constitución de 1812. En principio, a súa existencia contemplouse como reflexo das xuntas provinciais de defensa xurdidas en toda España durante a Guerra da Independencia.
Pero, a formulación liberal dos deputados que se reuniron en Cadiz entre 1808 e 1812 non chegou a materializarse ata que pasou o período absolutista de Fernando VII e chegou o goberno de Isabel II.
En 1833, o ministro Javier de Burgo proclama a creación das deputacións, aínda que en Lugo non se materializarça ata as trece horas do 11 de novembro de 1835.
Primeira corporación
A primeira corporación provincial constituíuse no convento dos dominicos, na praza de Santo Domingo, o 11 de noviembrre de 1835, presidida por Jacobo Llorente, marqués de Astariz.
A evolución da institución foi parella ao devir da historia de España. Superou monarquías, repúblicas e ditaduras
Palacio de San Marcos
En canto á sede, tras varias localizacións temporais, a Deputación ocupou, co instituto de secundaria, o Pazo Provincial, cuxa construción foi ordenada por Isabel II, aínda que, en principio a súa función sería a de hospital. Durante décadas, diversas institucións compartiron edificio, ata que nos anos oitenta do pasado século quedou en exclusiva para a Deputación.






Repensar as deputacións. Cómo actuar de maneira diferente



XOSE RAMON GOMEZ BESTEIRO,é o presidente da DEPUTACION PROVINCIAL DE LUGO






OS CIENTÍFICOS saben que, en ocasións, 1+1?2. O debate sobre a supresión das deputacións é un deses casos no que as primeiras impresións poden derivar nunha conclusión, como pouco, incompleta.
A Deputación non ten medo a afrontar cómo moldear o seu futuro máis que acomodarse ó molde do pasado. Toda reforma que se traduza nun mellor servizo público será apoiada por quen escribe estas liñas. Creo que é preciso repensar as deputacións porque é posible transformalas nun escenario económico no que a innovación é clave para seguir avanzando.
Este debate vai parello á reforma da arquitectura institucional actual. Temos que saber de qué cifras falamos. Os gobernos locais intermedios en España, como os provinciais, representan un 13,5% do gasto público local. A cifra é pequena para realizar un traballo cada vez máis grande.
Debido ó minifundismo municipal, ó contexto económico e á actitude de administracións como a Xunta, que está eludindo moitas das súas obrigas, as deputacións vémonos no compromiso de asumir competencias impropias; de transformar os «problemas micro» dos concellos en «solucións macro» que, aplicadas en rede, reduzan custos a todos; ou de facer de únicos axentes investidores nos municipios. Creo que non fai falta que lembre as desafortunadas palabras do presidente da Xunta afirmando que non ten case ningunha competencia contra o paro -cando están transferidas ás comunidades autónomas- ou a recente polémica sobre a supresión de Preescolar na Casa -imprescindible para a educación no rural lugués-. En ámbolos dous casos, tras o incumprimento da Xunta das súas competencias directas, a sociedade sempre se dirixe á Deputación.
A reorganización competencial non se pode limitar a unha cirurxía territorial de deputacións. Ten que comezar pola subscrición dun pacto de Estado ou, cando menos, dunha política de amplo consenso, que trace as liñas mestras da reordenación do sistema de competencias locais.
Será despois cando poderemos propoñer melloras como un novo sistema de elección directa nas deputacións; prestar servizos públicos a un menor custo a través de joint ventures ou alianzas estratéxicas; sumar servizos como facemos na Deputación de Lugo, ou pensar nunha fusión futura e real dos concellos que, como dicía ó comezo, vaia máis alá da suma matemática de que 1+1 sumen 2.




AS DEPUTACIONS



ANTONIO VEIGA, Vicepresidente da Deputación e voceiro do BNG






O HISTÓRICO debate sobre as deputacións, que o nacionalismo galego veu dando ao longo de varias décadas, conta agora con novas achegas por parte dos que curiosamente, até hai pouco tempo, eran acérrimos defensores delas. Benvidos pois todos a este interesante debate, aínda que haberá que facer as necesarias matizacións, pois as motivacións que achegaron a esta cuestión a determinados persoeiros non son as mesmas que guiaron ao nacionalismo galego, xa desde comezos do século XX, na elaboración das súas propostas ao respecto das institucións provinciais.
Para nós, o debate sobre a vixencia ou utilidade das deputacións vai estrictamente unido ao debate da organización territorial do Estado, pois sempre defendimos outra organización territorial máis acaída coa nosa realidade económica, social, demográfica e cultural.
As propostas que desde outras formacións políticas se preten den achegar a este debate non deben deturpar o mesmo, xa que o problema das deputacións non é só un problema económico. Ésta parece que é a idea que o FMI pretende introducir a través dos voceiros do neoliberalismo no Estado español, cando poñen sobre a mesa a cuestión da redución de municipios vinculando o problema das deputacións ao modelo de xestión administrativa, e vinculando deste xeito no fondo as institucións públicas ás causas da actual crise.
En definitiva, consideramos que segue a ser necesaria unha revisión da organización territorial do Estado, e a partir da mesma teremos que dotarnos en Galiza das institucións que respondan ás necesidades reais do pobo.






Continuidade con Reformas



XOSE MANUEL BARREIRO (Presidente provincial do PP e portavoz do PP na DEPUTACION DE LUGO)






AS DEPUTACIÓNS son necesarias e paréceme artificial e ata oportunista o debate xurdido a este respecto. Sobre todo tendo presente que os promotores iniciais desta controversia, que se presentan ante a opinión pública como acérrimos defensores da súa eliminación, non poñen reparos a cogobernalas e aseguran, sen pudor, que non hai contradición algunha entre o dito e o feito.
Claro está que dende a constitución destas institucións os tempos e as circunstancias cambiaron moito e, como no resto das administracións públicas, é necesario actualizar a súa estrutura e competencias para evitar duplicidades que lastren o seu funcionamiento e habilitar os cauces que permitan mellorar a súa eficiencia. Neste contexto, un dos asuntos pendentes de abordar, tamén de gran interese para os concellos, sería, por exemplo, a de redefinir a financiación das entidades locais.
Avogar pola eliminación das administracións provinciais, sustentando a proposta sobre o hipo tético aforro que delo se derivaría, é superficial e simplista. Supón fixar a atención sobre a punta do iceberg, despreciando todo o que hai máis aló da superficie, non avaliar o problema en toda a súa dimensión e evitar afondar na súa resolución definitiva que pasa, sen dúbida, por acometer unha profunda reforma estrutural da administración no seu conxunto.
Partindo entón de que é preciso flexibilizar a estrutura e atribucións da institución provincial, tamén temos que ter presente, como principio inamovible, que nunca deben verse nin entenderse as deputacións coma institucións en competencia con outras administracións. A colaboración institucional é sempre importante; nun momento como o actual, imprescindible. É tempo de sumar, de aproveitar sinerxias e de optimizar recursos.
Neste contexto da búsqueda da excelencia na acción institucional, á xa indicada colaboración entre administracións, imprescindible para facer un uso eficiente dos limitadísimos recursos públicos e para que as deputacións sexan o concello de concellos para o que foron concebidas, as institucións provinciais deben liderar (na situación económica actual con maior motivo) a posta en marcha de servizos mancomunados. Insisto en salientar que a axuda necesaria que as deputacións prestan ós concellos resulta hoxe máis importante que nunca, precisamente por mor da negativa incidencia da crise económica.
E tamén por este motivo, hoxe máis que nunca, resulta determinante que as deputacións respalden os sectores produtivos básicos, que lideren os procesos que melloren a súa competitividade e garantan o seu potencial produtivo. A promoción e mantemento do emprego debe, por motivos obvios, ser obxectivo prioritario, e un punto de partida básico neste eido é respaldar os sectores con tradicional e contrastado potencial, así, á produción láctea, cárnica e pesqueira, xunto co turismo e o comercio, hai que sumarlles novos nichos de desenvolvemento económico.
É sobradamente coñecida xa a miña opinión sobre a imperiosa necesidade de impregnar a acción do goberno provincial dos principios de austeridade, centrando o gasto nos cidadáns e optimizando a acción administrativa; eficacia, incrementando o investimento real, mellorando o nivel de execución orzamentaria e reducindo e controlando o endebedamento, e transparencia, cun estricto control e rigor no gasto, sempre rexido polas necesidades reais e os indicadores obxectivos e nunca polo amiguismo político.
En conclusión, si á continuidade das deputacións, polas funcións imprescindibles que realizan, e si tamén á súa modernización, pero no contexto dunha reforma global da administración pública.






No hay comentarios:

Publicar un comentario