Espertar á nada

Naquel tempo, aínda que a situación de subsistencia era o denominador común de tódalas casas da aldea, cada aldeán vivía en perfecta simbiose co medio e tódalas cousas estaban ateigadas de sentido. Ninguén vivía con grandes desacougos íntimos porque todo se facía seguindo o guión dos devanceiros. O futuro estaba escrito con letras claras e precisas nas mentes dos parroquianos. O mundo tiña uns perfis limpos que só a traxedia lograba anubrar. Cáseque todo era previsible, o que daba a aquelas almas un ton de equilibrio e mesura moi alonxado do mundo que na derradeira etapa da súa vida estaba a sufrir Antón de Castro.

Este home, xa entrado en anos, sempre vivira coa ilusión posta no fillo pero esto non era de todo certo, aínda que el manifestábao así en cada parrafada que tiña con calquera veciño e semellaba que se sentía seguro e satisfeito do futuro que collera. Niguén da parroquia chegara tan alto e só dous en toda a contorna acadaran o grao de enxeñeiros, un era o seu fillo. “Non tiña de que queixarse”, era o que a cotío lle repetía a súa dona cando na intimidade do fogar, tentaba ultimamente darlle folgos a un home cada vez máis decaído e tristeiro. El baixaba a cabeza e cáseque nunca respostaba. Sabía que Mercedes non entendería o seu mal de ánimo e ía recibir consellos que non levaban a dirección axeitada. “Un montón de tempo laricando para nada”. Era unha maneira de pasar o tempo, moi propio dos lares aldeáns, pero el xa non estaba de humor para esas lerias.

Ultimamente pasaba o tempo dando grandes paseatas pola veiga. Sentía a sensación de que só a relación coa paisaxe minguaría ese malestar íntimo que levaba sentindo dende facía varios meses. Andaba de vagar, reconcentrado en si mesmo, a cotío tratando de lembrar os vellos camiños e as congostras que co seu pai percorrera día tras día con aquela xugada de bois que tanto proveito lle deran á casa. Lembraba tamén outros lugares da parroquia que seguía a sentir como algo de seu: o de Cantarrá, Coto e O Picoto, A Louseda, A Pedreira, …; todos desapareceran nun intre do espacio aldeán con aquel invento da concentración parcelaria, pero seguían moi vivos na memoria e na alma daquel home. Eran como anacos do seu ser que desapareceran daquela realidade parroquiá e só podía chegar a eles, reencontrarse con eles, por medio da memoria. Era unha maneira de recompoñer a súa danada identidade.

Cando chegou á altura do lugar coñecido antigamente como Congostreira, detívose un longo tempo, tratando de darlle sentido imaxinario a aquel espacio por onde tantas veces, mentras alindaba as vacas pola corda, esculcaba nas silveiras os niños de pega ou de mirlo. Ten collido moitos ovos de paxaro naquela congostra, comido moitas amoras e feito moitas barquiñas do xunco que saía nas zonas máis enlamadas da congostra!.

Aquel home vivía co fondo convencemento de que dende que foi o aparcelamento, a veiga perdera moito significado para el, sentía como si unha gran parte da súa vida quedara soterrada naqueles camiños e congostras que agora trataba de lembrar. Nunca tivera ata aqueles meses de desacougo, unha sensación tan nidia da súa contribución á desaparición daquela paisaxe que conformaba unha grande parte do seu ser; pero agora, a ausencia tomara conciencia nel e sentíase fondamente magoado, magoado dobremente: pola súa desaparición e pola contribución que el tivera en tal feito. Sabía que non tiña escapatoria do sentimento de culpa que ultimamente lle roía as entrañas.

El fora un dos maiores partidarios da concentración parcelaria, cavilaba daquela que era o progreso para a parroquia e cumpría xogalo todo a unha carta. “Toda unha xeración empurrando polo progreso e o progreso rematou despoboando a parroquia¡” Ese pensamento feríalle a alma porque sentíase parte dunha xeración enganada, que remataba a súa vida frustrada e fondamente desencantada; viñan a ser os derradeiros mártires dunha historia malograda. Xa nada podía cambiar aquela situación e el setíase xuíz e parte dela. Pensaba decote que só lle quedaba deixarse levar sen opoñer a menor resistencia. A vida para aquel home perdera toda a tensión, deixara de ter sentido e o máis grave, quedara sumida na intranscendencia. Ese vacio é o que lle fería a alma, o que lle minguaba a vida.

Pola mañanciña, despois de xantar unha cunca de leite con pantrigo, sentara detrás da fiestra que dá á eira. Non fora ese o seu lugar preferido ao longo da súa vida, pero agora a eira traíalle moitas lembranzas. Decatárase de que xa era o único que lle quedaba, polo que había que esculcar na memoria, agarrarse a ela coma un náufrago a unha rocha porque era a única facultade que semellaba capaz de facerlle bulir ao sentimento, de darlle a sensación de que seguía vivo; de poder vivir digamos que soñando, para non caer na tolemia.

Mercedes, a súa dona, andaba polos cortellos dun lado para outro despachando as galiñas, os coellos, as ovellas e algunha outra laricada que cumpría facer á primeira hora. Sempre fora unha muller moi vital, chea de ánimo e cunha intelixencia natural digna de salientar pero ultimamente víase preocupada, sen sacarlle ollo a aquel home cada vez máis metido en si mesmo.

Oíanse xa en todo o rueiro os primeiros estarabouzos do Anselmo, o que indicaba que na aldea principiaba a rebulir a pouca vida que quedaba. El seguía sentado detrás da fiestra da eira coa mirada perdida nas cortiñas, ata que polo carreiro que as cruza ollou a silueta dunha muller que pouco a pouco se ía facendo recoñecible, era María Antoña do Santo que tódalas mañás, despois de muxir as vacas, viña buscar víveres á taberna do Capuleiro. Pronto a oíu parolar coa súa dona, que debía andar xa mondando algo de cebolín detrás do cabozo. A mirada de Antón de Castro seguía ausente ata que empezou a oír que en toda a parroquia había cinco persoas, polo menos, co mesmo mal que tiña el e que debía ser unha especie de andazo, cousa coa que Mercedes non parecía estar de acordo xa que consideraba este mal máis grave do que podía semellar dende fóra. El, entón, empezou a pestanexar seguido, como querendo centrarse máis no contido daquela conversa pero só oía retallos do que se dicía e non chegaba a seguila na súa totalidade, polo que deixouse destendido naquel asento de vimbio forrado dun pano marrón escuro que ocupara tantos anos e no mesmo sitio a aboa Mariana.

Á media mañán, apareceu Mercedes pola porta do cuarto a darlle algún folgo para que saíra a facer a paseata daquel día. Coma sempre, non se sentía moi disposto ao principio pero sabía que unha vez na veiga o seu ánimo ía pasaniñamente mudando. Había que facer un esforzo, non podía deixarse levar deste modo; aínda que só fora por sacarlle algo de preocupación á súa dona.

A veiga, como nos últimos tempos, estaba cáseque valeira de xente; os vellos labregos ían morrendo e os poucos novos que había, traballaban por catro perras noutros oficios das vilas da contorna. “Quedan catro casas labregas con algo de facenda das perto dun cento que había cando se fixo o aparcelamento”. Esto é no que ía matinando Antón de Castro mentras camiñaba naquela mañán de lixeira nordesía. Levaba zamarra escura abotoada ata o colo, pucha negra na cabeza e un pantalón de pana xa moi raído polo tempo; unha vara de ameneiro acompañábao sempre. Tiña o costume cando se paraba, de facer apoio nela coas dúas mans contra o peito e nesta posición, pasaba longo tempo coa vista perdida nunha parte da veiga. Unha das súas teimas era a de voltar a recoñecer os vellos lugares que quedaran arrasados pola concentración. Agora todo era a mesma cousa con lixeiros matices pero xa non chamaba aos sentidos coma antes, a paisaxe empobrecérase moito e Antón sentíao na alma. O seu mundo quedara soterrado polo progreso e tiña que ser agora, de vello, cando tomara conciencia desta desfeita.

A Mercedes non lle interesaba nada a leria na que andaba o seu home, ela viñera de fóra para a casa dos de Castro a casar co seu único herdeiro e non tiña a parroquia metida no cerne da alma coma el. Sempre lle decía: “as cousas cámbianche porque che é lei de vida e témoscho que aceptar así”. El entendíao pero non acababa de aceptalo como a súa dona, non llo deixaba o corpo, e dende facía uns meses, a súa vida íntima reducíase a esculcar no pasado dunha forma teimosa, non porque fora vello que tamén o fora o seu pai e só pensaba no futuro da casa, incluso cando estaba xa ben maliño; senón porque a súa casa, aquela na que tantas ilusións e traballos puxeran o seus devanceiros, tiña asegurado o peche á morte dos dous vellos. Todo aquelo que varias xeracións da súa familia constuíran con tanto esforzo ao longo dos tempos, principiaba con el a desfacerse e de iso, el fixérase moi consciente.

A nordesía fora cedendo e o ceo principiaba a anubrarse. Metido nas súas cavilacións, Antón de Castro non se percatara do paso do tempo e pensaba que Mercedes ía estar preocupada da súa tardanza polo que, deixou de matinar para os seus adentros e púxose camiño da casa cun paso máis longo do que trouxera. Non quedaba nin unha alma na veiga, a xente xa recollera facía un anaco. “Cando era un rapaz – pensaba- aínda tocaban as campás da unha, pero xa facía moito tempo, ese costume perdérase; ben mirado, xa non quedaba xente a quen avisar e non era cuestión de tocalas para catro gatos que seguían a fozar na terra”. Pronto acadou o lugar que antes se coñecia como Rego do Encanto e dende alí, xa albiscara a casa. Pareceulle ver a súa dona mirando pola fiestra que daba ás cortiñas, non lle estrañaba porque debían ser perto das tres, pero de seguro que Mercedes xa se percatou da súa presenza porque conservaba moi boa vista e a estas horas o único vulto humano que había na veiga era o del.

Ao pouco tempo, entrou pola porta da currada, puxo a zamarra encima dun tallo que había no corredor e sen mediar palabra, sentou coma sempre no vello escano, situado detrás da cociña de leña. A súa dona tiña preparado un pote de caldo de repolo, que antes devecíase por el, pero eso era antes; agora non quixo máis que dous garfelos e aínda así, tivo que facer esforzos para rematalo. Mercedes turraba por tirarlle da língua pero con escaso froito. Faláballe do moito que verdegaba a veiga, “que daba gloria vela dende a fiestra das cortiñas”, pero el non se quedaba nas aparencias, convencido de que o verde era o único que seguía a conservar; polo demais, semelláballe aquela Castela que viu cando o seu fillo o levou a Madrid pola compra do piso: “leiras grandes e sen un chanto, nin unha santa árbore, nin un triste valado”. -Agora tanto teñen as terras de Farruquiño do Coto que a de calquera outro veciño. Antes, con ver como estaba a cerrume dunha leira xa se sabía de que casa era; agora todas semellan iguais, ves unha e velas todas. Esto veulle ben aos folgazáns, que nunca tiveron preocupación polas terras. Era o que encomodaba ao meu pai: “a facenda da man de Deus, sen facerlle honra á casa”. Por non haber non hai cáseque paxaros e non falemos das ras que non queda nin unha. Que van facer os pìcaros con estas condicións?: apampar diante da televisión, andar atolados nas motos e noutras cousas que hai por ahí que os desgracian para toda a súa vida; non teñen outra cousa. A rapazada vai rematar desfeita a este paso. Este é o progreso que nos meteron aqueles lacazáns na cabeza. Semellaba que íamos conquerir o paraíso na terra pero non se decataban de que este non se conquire só mercando trebellos, e nós tragamos o anzó e adeus moi boas. Mira que milagre: os vellos obsesionados co pasado e os novos devecidos polos cartos e por unha farra sen freo ata que o corpo aguante, este é o resultado final do progreso que nos trouxeron. Pero a miña dona está moi contenta co porvir do seu fillo, pero no futuro desta casa ninguén pensa. Só o vello Antón é o único da familia que a ten metida no cerne da alma, porque sei o que costou facela, o que levan matinado nela os meus devanceiros. A Mercedes vive noutro mundo e non lle doe este; con eso de que “todo cambia,” parécelle que ten todo arranxado, pero esto non cambia, esto acabou, finou para sempre e sen ninguha esperanza.-

A Mercedes matinaba para os seus adentros que por este camiño había home para pouco tempo. -Este home vive dende hai uns meses como unha alma en pena e así hai moi pouco que facer, o ánimo é o que lle dá vida ao corpo e o meu Antón teno polo chan. Sempre o decía o meu papá: “o que perde a ilusión, perde media vida”.Tiña boa razón¡ El está todo o santo día con esa teima da casa e xa me dirás o que ía facer o noso fillo nesta casa, cando todo o mundo está deixando as vacas e buscando o seu porvir por outros lares, pero el, como se non quixera velo. Logo a leria da concentrción, “que agora a veiga non me di nada, que todo está arrasado, que esto semellan aquelas terras de Castela…”¡ Pero home, si antes todo era unha pobreza e todo non valía un chico e agora vale millóns!. A xente vende unha finca e saca uns cartiños e pode estudar un fillo, arranxar a súa casiña e ducias de cousas máis que antes non podía facer. Esto veo calquera menos el que lle dá por pensar no que hoxe non ten ningún setido e non hai quen o saque de ahí. Eu xa sei que as cousas cambiaron moito e que non nos é fácil facernos con elas aos catro vellos que quedamos nesta parroquia, pero, que nos falta en comparanza dos nosos pais que viviron arrastrados toda a vida?. Eso é o que hai que mirar e deixarse de lerias que non levan a ningures.


A tarde xa viña morna, calada; o ceo íase paseniñamente cubrindo cun manto da cor do chumbo, ameazaba choiva e un lixeiro aire ateigábaa dun fondo ton de misterio.
Antón de Castro, mentras a súa dona fregaba os cacharros do xantar, subira a descansar un anaco. Deitaba sempre no cuarto de folga, era o costume, pero esta vez foi para o seu leito. Este feito deulle que matinar a Mercedes pero non lle preguntou nada, sabía que non lle ía a respostar porque ao velo, daba a impresión de que xa non lle quedaban forzas para nada. Á media tardiña, Mercedes sentiu estrañeza de non velo sentado na fiestra da eira; subiu ao cuarto, acendeu a luz e xa non había con quen falar. O Antón deixara de sufrir. Como decía Nietzsche, o sufrimento obligárao a descender ao fondo de si mesmo para descubrir que a súa vida esgotara o sentido.Autor: administrador Outubro 27th, 2009 Categorías: Ópera Prima - Obras • RSS 2.0 feed • Vostede pode saltar ao final e deixar unha resposta
//--> NEL VIDAL (BLOG DE EDITORIAL GALAXIA)