Equipo técnicoDirector/a: Felipe Vega
Guión: Felipe Vega, Julio Llamazares
Productor/a: Julio Fernández Rodríguez
Produción executiva: Carlos Fernández Rodríguez, Xosé Manuel Barreira Díaz, Pepe Coira Nieto
Director/a desenvolvemento: Pepe Coira Nieto
Compositor/a música: Jorge Ordóñez
Director/a de fotografía: Alfonso Parra Redondo
Director/a -Xefe de produción: Jesús Vecino LLamas, Quique Batet Franco
Montaxe: Ángel Hernández Zoido
Operador/a - Cámara: Yaiza González Carrera
Produtoras
Bren Entertainment, S.A.
Distribuidoras
Filmax Distribución (SOGEDASA)
Filmax Distribución (SOGEDASA)
Outros datos
Formato: Longametraxe
Xénero: Natureza e Medio Ambiente
Modalidade: Documental
Convocatoria: Producción
Formato gravación: HD
Duración: 90 min
Idioma gravación / Rodaxe: Galego
Orzamento: 440.935€
Subvención concedida: 50.000€
Ano de produción: 2007
Ano de subvención: 2007
Data inicio rodaxe: 02/05/2007
Data fin rodaxe: 02/02/2008
Data estrea: 05/12/2008
Formato: Longametraxe
Xénero: Natureza e Medio Ambiente
Modalidade: Documental
Convocatoria: Producción
Formato gravación: HD
Duración: 90 min
Idioma gravación / Rodaxe: Galego
Orzamento: 440.935€
Subvención concedida: 50.000€
Ano de produción: 2007
Ano de subvención: 2007
Data inicio rodaxe: 02/05/2007
Data fin rodaxe: 02/02/2008
Data estrea: 05/12/2008
Descrición
Na definición dos contidos de Eloxio da distancia houbo unha primeira e determinante idea: contar as Terras de Burón ao longo dun ano, levar á pantalla os cambios que a paisaxe –protagonista última do film- experimenta no paso dunha estación a outra. A estrutura narrativa do documental descansa sobre a idea das catro estacións. De xeito que vamos rodar en catro fases: na primavera, no verán, no outono e mais no inverno.
Outro aspecto clave na definición da historia de Eloxio da distancia foi a opción de procurar uns personaxes protagonistas. Así o definían Julio Llamazares e Felipe Vega no documento preparatorio da primeira viaxe: “O documental concíbese coma unha película, non coma un documental ao uso, (...) co protagonismo único das persoas do territorio ou orixinarias del
Na definición dos contidos de Eloxio da distancia houbo unha primeira e determinante idea: contar as Terras de Burón ao longo dun ano, levar á pantalla os cambios que a paisaxe –protagonista última do film- experimenta no paso dunha estación a outra. A estrutura narrativa do documental descansa sobre a idea das catro estacións. De xeito que vamos rodar en catro fases: na primavera, no verán, no outono e mais no inverno.
Outro aspecto clave na definición da historia de Eloxio da distancia foi a opción de procurar uns personaxes protagonistas. Así o definían Julio Llamazares e Felipe Vega no documento preparatorio da primeira viaxe: “O documental concíbese coma unha película, non coma un documental ao uso, (...) co protagonismo único das persoas do territorio ou orixinarias del
Argumento
Na primeira quincena de febreiro de 2007 Julio Llamazares e Felipe Vega percorreron as Terras de Burón para se familiarizar coa paisaxe e atopar as historias e os protagonistas que permitan facer dela unha película. Acompañáronos Enrique Batet, xefe de produción do proxecto, e Miguel Yuma, responsable de localizacións. A idea é que sexan uns cantos personaxes (a determinar conforme uns arquetipos: o que nunca se moveu do territorio, o que emigrou e volveu, o que vive lonxe pero regresa sempre que pode, o que veu de fóra, o que, pola súa profesión – veterinario, médico, vendedor ambulante, etc. – percorre a rexión continuamente, o que vive sen se mover da súa aldea…) os que nos conten as súas vidas e as súas ideas da distancia e de como esta determinou e continúa a determinar a súa vida e a dos veciños. Trátase de artellar unha serie de historias engarzadas que, ao xeito dun retablo en movemento, nos amosen como é a vida no territorio e como a distancia, ese elemento caracterizador ao dicir de Otero Pedraio e de calquera que o percorra, condicionou aquela para, ao mesmo tempo, observala dende a perspectiva oposta: dende o eloxio, non gratuíto, senón convencido de que pode ser xustamente o factor que saque ao territorio do seu esquecemento secular. Porque, nun tempo en que cada vez menos quedan lugares onde a natureza perviva en estado case ancestral e en que cada vez máis as persoas buscan eses territorios para se reencontrar coa súa verdadeira esencia, rexións coma a das Terras de Burón poden facer da súa necesidade virtude e venderse precisamente polo que foi a causa das súas penurias. Sobre todo agora que as distancias se poden combatir máis doadamente por mor dos adiantos técnicos.”Na procura deses personaxes desde os que contar a paisaxe que habitan emprendeuse a viaxe dunha semana polo territorio d’A Fonsagrada, A Pontenova e Negueira de Muñiz. E os protagonistas escollidos foron:
Na primeira quincena de febreiro de 2007 Julio Llamazares e Felipe Vega percorreron as Terras de Burón para se familiarizar coa paisaxe e atopar as historias e os protagonistas que permitan facer dela unha película. Acompañáronos Enrique Batet, xefe de produción do proxecto, e Miguel Yuma, responsable de localizacións. A idea é que sexan uns cantos personaxes (a determinar conforme uns arquetipos: o que nunca se moveu do territorio, o que emigrou e volveu, o que vive lonxe pero regresa sempre que pode, o que veu de fóra, o que, pola súa profesión – veterinario, médico, vendedor ambulante, etc. – percorre a rexión continuamente, o que vive sen se mover da súa aldea…) os que nos conten as súas vidas e as súas ideas da distancia e de como esta determinou e continúa a determinar a súa vida e a dos veciños. Trátase de artellar unha serie de historias engarzadas que, ao xeito dun retablo en movemento, nos amosen como é a vida no territorio e como a distancia, ese elemento caracterizador ao dicir de Otero Pedraio e de calquera que o percorra, condicionou aquela para, ao mesmo tempo, observala dende a perspectiva oposta: dende o eloxio, non gratuíto, senón convencido de que pode ser xustamente o factor que saque ao territorio do seu esquecemento secular. Porque, nun tempo en que cada vez menos quedan lugares onde a natureza perviva en estado case ancestral e en que cada vez máis as persoas buscan eses territorios para se reencontrar coa súa verdadeira esencia, rexións coma a das Terras de Burón poden facer da súa necesidade virtude e venderse precisamente polo que foi a causa das súas penurias. Sobre todo agora que as distancias se poden combatir máis doadamente por mor dos adiantos técnicos.”Na procura deses personaxes desde os que contar a paisaxe que habitan emprendeuse a viaxe dunha semana polo territorio d’A Fonsagrada, A Pontenova e Negueira de Muñiz. E os protagonistas escollidos foron:
Raúl, o carteiro (primavera)
Carlos, o fotógrafo (verán)
Luz, da comuna de Negueira (outono)
Patricia, a veterinaria (inverno)
En palabras de Felipe Vega (véxase o apartado “Pautas de dirección” no guión adxunto): “Trátase, en certo modo, de utilizar aos personaxes coma pretexto para amosar a paisaxe e a súa transformación continua”.
Localización
As Terras de Burón, A Fonsagrada.
As Terras de Burón, A Fonsagrada.
Crítica: Eloxio da distancia: carta dende o futuro
A endémica fraxilidade da nosa industria cinematográfica –e por extensión, do cinema español e de calquera cinematografía coa consabida excepción- propicia cada tanto a irrupción de filmes atípicos, flores raras que van compoñendo o xardín segredo dun cinema inusitado, poñamos por caso El cielo gira de Mercedes Álvarez. Pezas fílmicas que rachan coas costuras xenéricas –documental/ficción- e reclaman desde a súa condición insólita un lugar de interlocución sen prexuízos cos espectadores. Eloxio da distancia, recente estrea no Festivas de Cine de Ourense (OUFF), é unha desas pezas á procura do seu lugar nas pantallas. Vou seguir a recomendación de Jonathan Rosenbaum e atenderei a esa función tan importante que por veces os críticos –é un dicir- esquecemos: dar información, simple información sobre os filmes. Imos alá. Por concretar algúns deses trazos que contribúen a forxar a condición insólita de Eloxio da distancia, cómpre subliñar que foi un proxecto nacido na Dirección Xeral de Turismo a partir dunha idea de Mario Crecente e que logo foi desenvolvida da man de Pepe Coira –produtor executivo da película- por Julio Llamazares e Felipe Vega no seo de Bren. Ese xerme institucional, que normalmente constitúe un xustillo –de formas e contidos-, acabou converténdose nun filme realizado con toda a liberdade á que se pode aspirar, tratándose unha obra cinematográfica. Unha liberdade que probablemente, nos tempos que corren, vai poñer as cousas difíciles á hora de distribuíla, pero que conforma un dos riscos distintivos e, se cadra, se converterá nunha ferramenta da súa posta en valor. Polo de agora cómpre debullar outros deses riscos que caracterizan o filme de Julio Llamazares –que ingresa no eido da dirección cinematográfica- e Felipe Vega. Resulta superfluo informar nesta recensión do que conta Eloxio da distancia, mais convén facer fincapé nas ferramentas empregadas polos seus directores á hora de compoñer a película, eses útiles de escritura cinematográfica que permiten facerse unha idea, cando menos, do que non é. Julio Llamazares e Felipe Vega, animados por Pepe Coira –unha das almas deste proxecto, que alentou e protexeu a liberdade dos seus autores-, optaron por deixar que o paso do tempo pespunte un mundo –o das Terras de Burón nas fronteira nordesías de Galicia- que se dá a ver sen impoñer un discurso sobre as imaxes, sen someter esas imaxes ao ditado dun argumento predeterminado, sen consumir o potencial significante do que vemos e oímos no curso do tempo nunha simple funcionalidade narrativa. Trátase de imaxes e sons que sementan tempo para medir unha distancia. Unha distancia, irredutible a magnitudes físicas, que vai callando no ánimo do espectador coma unha chuvia mansa que seguimos a sentir máis alá da duración da película. Máis alá e máis fondo.
Agardar polo tempo
E xa que falamos de imaxes e sons cómpre referirnos ao primoroso traballo de cámara de Alfonso Parra –eses interiores vermerianos, esas xanelas que sobreencadran os exteriores, esas estradas que van a ningures, esas paisaxes onde palpita a terra e o tempo, ese sentido do lugar e do estar (resistente) das xentes-, á riqueza sonora que Eva Valiño foi quen de sementar na pantalla mesturada por Nacho Royo Villanova, o coidado con que Quique Batet abeirou as localizacións e o equipo. Ese traballo delicado merece salientarse. O resultado de darlle ás cousas da vida o tempo que precisan, na montaxe de Ángel Hernández Zoido, para converterse en memorables. O tempo.
Agardar polo tempo que pasa, sen apuralo, dicía Mercedes Álvarez a propósito de El cielo gira. O respecto polo tempo do outro, comentaba Guerín diante das imaxes de Nanook. E engadía: a espera como unha actitude moral, coma un tempo que non se pode violentar. Botando man das palabras de Gonzalo de Lucas a propósito de Olmi, un cineasta vén sendo un campesiño que sementa as cousas que ama –rostros, paisaxes, obxectos-, pero sen esquecer preservalas coa pel do filme que as mantén quentes para que non perezan. Ou coma un artesán que cando usa unha ferramenta se apropia do tempo para darlle forma coas súas mans. Velaí faces dunha descrición bastante exacta do traballo fílmico de Julio Llamazares e Felipe Vega en Eloxio da distancia. Coma ese vello ferreiro que conxura o lume no prólogo do filme, preñado polo suspense das preguntas que realmente importan: ¿que trae ese home entre mans?
A distancia é tempo para pensar, asegura Pilar, a veterinaria, un dos personaxes-bisagra da película. Hai unha certa fruición errante, un goce na demora, un deleite nos silencios. Se cadra, por poñerlle unha chata a este Eloxio da distancia, reclamaba unha dilatación dese tempo melancólico de quen presente o irremediable. Porque é imposible que non percibamos na textura fílmica o arrecendo dunha despedida. Hai unha sombra inevitable que axexa nos bordos de cada plano, coma un contracampo lírico e telúrico cun aquel testamentario. Ningunha estación do ciclo anual se libra dunha rima de imaxes que deletrean un adeus. Esa mesma condición de resistentes que os directores subliñan nas presenzas do filme remite, dunha forma ou outra, a unha lúcida anticipación da derrota que agarda na última revolta do camiño. Por iso, tantas veces no transcurso do filme, un evoca as palabras de John Berger: “Imaxinar que miles de anos de cultura campesiña non deixan unha herdanza para o futuro, simplemente porque esta case nunca tomou a forma de obxectos perdurables; seguir mantendo, como se mantivo durante séculos, que é algo marxinal á civilización; todo iso é negar o valor de demasiada historia e de demasiadas vidas. Non se pode tachar unha parte da historia coma quen traza unha raia sobre unha conta saldada”. Eloxio da distancia pode lerse ou imaxinarse coma unha carta dende o futuro, poñamos que dentro de cincuenta ou cen anos, cando as presenzas coas que convivimos no filme deveñan pegadas dunha ausencia, fantasmas ou mesmo sombras dun mundo desaparecido. Daquela este Eloxio lerase en clave de elexía e os espectadores percibirán entón a orfandade dun tempo perdido.
Pero, hoxe por hoxe, estamos diante dun fermoso filme onde latexa o paso do tempo cun vívido sentido do lugar, a través dunha elocuente caligrafía de luces e sombras, de camiños onde o vento zoa cando quere, da intimidade dunha mirada enmarcada cara a unha paisaxe que conxuga as catro estacións cos catro elementos, punteada pola música do berimbao.
E xa que falamos de imaxes e sons cómpre referirnos ao primoroso traballo de cámara de Alfonso Parra –eses interiores vermerianos, esas xanelas que sobreencadran os exteriores, esas estradas que van a ningures, esas paisaxes onde palpita a terra e o tempo, ese sentido do lugar e do estar (resistente) das xentes-, á riqueza sonora que Eva Valiño foi quen de sementar na pantalla mesturada por Nacho Royo Villanova, o coidado con que Quique Batet abeirou as localizacións e o equipo. Ese traballo delicado merece salientarse. O resultado de darlle ás cousas da vida o tempo que precisan, na montaxe de Ángel Hernández Zoido, para converterse en memorables. O tempo.
Agardar polo tempo que pasa, sen apuralo, dicía Mercedes Álvarez a propósito de El cielo gira. O respecto polo tempo do outro, comentaba Guerín diante das imaxes de Nanook. E engadía: a espera como unha actitude moral, coma un tempo que non se pode violentar. Botando man das palabras de Gonzalo de Lucas a propósito de Olmi, un cineasta vén sendo un campesiño que sementa as cousas que ama –rostros, paisaxes, obxectos-, pero sen esquecer preservalas coa pel do filme que as mantén quentes para que non perezan. Ou coma un artesán que cando usa unha ferramenta se apropia do tempo para darlle forma coas súas mans. Velaí faces dunha descrición bastante exacta do traballo fílmico de Julio Llamazares e Felipe Vega en Eloxio da distancia. Coma ese vello ferreiro que conxura o lume no prólogo do filme, preñado polo suspense das preguntas que realmente importan: ¿que trae ese home entre mans?
A distancia é tempo para pensar, asegura Pilar, a veterinaria, un dos personaxes-bisagra da película. Hai unha certa fruición errante, un goce na demora, un deleite nos silencios. Se cadra, por poñerlle unha chata a este Eloxio da distancia, reclamaba unha dilatación dese tempo melancólico de quen presente o irremediable. Porque é imposible que non percibamos na textura fílmica o arrecendo dunha despedida. Hai unha sombra inevitable que axexa nos bordos de cada plano, coma un contracampo lírico e telúrico cun aquel testamentario. Ningunha estación do ciclo anual se libra dunha rima de imaxes que deletrean un adeus. Esa mesma condición de resistentes que os directores subliñan nas presenzas do filme remite, dunha forma ou outra, a unha lúcida anticipación da derrota que agarda na última revolta do camiño. Por iso, tantas veces no transcurso do filme, un evoca as palabras de John Berger: “Imaxinar que miles de anos de cultura campesiña non deixan unha herdanza para o futuro, simplemente porque esta case nunca tomou a forma de obxectos perdurables; seguir mantendo, como se mantivo durante séculos, que é algo marxinal á civilización; todo iso é negar o valor de demasiada historia e de demasiadas vidas. Non se pode tachar unha parte da historia coma quen traza unha raia sobre unha conta saldada”. Eloxio da distancia pode lerse ou imaxinarse coma unha carta dende o futuro, poñamos que dentro de cincuenta ou cen anos, cando as presenzas coas que convivimos no filme deveñan pegadas dunha ausencia, fantasmas ou mesmo sombras dun mundo desaparecido. Daquela este Eloxio lerase en clave de elexía e os espectadores percibirán entón a orfandade dun tempo perdido.
Pero, hoxe por hoxe, estamos diante dun fermoso filme onde latexa o paso do tempo cun vívido sentido do lugar, a través dunha elocuente caligrafía de luces e sombras, de camiños onde o vento zoa cando quere, da intimidade dunha mirada enmarcada cara a unha paisaxe que conxuga as catro estacións cos catro elementos, punteada pola música do berimbao.
Un artigo de Daniel Domínguez
Tempos Dixital
Luns, 15 de decembro de 2008
Observacións
Foi o filme que se proxetou na Gala de apertura do XIII Festival Internacional de Cine de Ourense.
ELOXIO DA DISTANCIA: UNHA NOVA PRESENTACION DE FILMAX
No hay comentarios:
Publicar un comentario