O sacerdote José Regadío faleceu o pasádo sábado aos 89 anos de idade por mor dunha neumonía. Regadío era responsable da edición do célebre alamanaque agrícola Mintireiro verdadeiro desde a súa fundación. Esta foi unha das escasas publicacións periódicas que se mantiveron na nosa lingua ao longo da dictadura franquista. A continuidade da cabeceira está en entredito. O propietario da imprenta que o tiraba, Norgraf, sinalou que Regadío tiña comentado que debería buscar outro redactor para cando ele faltase.
REPORTAXE NO PAIS
"Se dormes cunha baraza, ou un edredón, roncarás na cama como un roxón, roncando a trompeta, mesmo tamén ou trombón... Déasche xeito, nada tolo, nen ti nin eu de frío morro". Para xaneiro de 2010, José Regadío Vázquez, autor do Mintireiro Verdadeiro, anunciaba "pantanos a rebentar", terras "ensopadas", xeadas "recuncadas", carambos nos tellados e esvaróns no xeo.
Co seu galego "enxebre, rancio e puro, que é o bo", o agorero do tempo en Galicia acertou bastante no meteorolóxico, pero non predixo que deste mes el non ía pasar. O próximo 28 ía cumprir 90 anos, levaba tempo achacoso, con continuos ingresos hospitalarios, pero ao final, nin o edredón o salvou. Os últimos fríos que el prognosticou leváronllo por diante. No corpo dos vellos, aínda nestes que de mozos foron recios e algo enredantes, a pneumonía entra con liberdade como eses cúmulos e cirros que don José amaba tanto, precisamente porque son libres (" Que bonita afección a de coleccionar fotos de nubes! ").
O sábado pasado o sacerdote que editaba dende 1951 o único almanaque agrícola galego de iniciativa privada (Ou Gaiteiro de Lugo tamén o foi, pero agora corre por conta da Deputación) morreu sen moitos amigos, sen unha parroquia na que dar misa, sempre tirante co clero veciño pero con moitos lectores fieis dende o Atlántico ata o Bierzo.
O Mintireiro Verdadeiro chegou a ser un best seller, a única lectura anual para moitos habitantes do país, e o cura de Filgueira (Pas de Rei), que en realidade nacera, en Monterroso, facía unha tirada de 15.000 unidades. Norgraf, a imprenta de Lugo que agora se encargaba de sacalo á luz, distribuíu este ano nos quioscos da comunidade 6.000 exemplares e tamén recibiu pedidos de Madrid e Barcelona, porque por España adiante existen coleccionistas do libro. Á marxe disto, existe un mercado paralelo, e alleo á imprenta, que se encarga de distribuír máis de 10.000 copias, unha sorte de top manta que triunfa nas aldeas máis remotas ás que non chegan os mintireiros oficiais. A estas alturas de 2010, algúns quioscos que pediron 200 exemplares esgotaron as existencias e non hai para repoñer.
Regadío non se mollaba nada. Co seu galego vulnerador de todas as normas académicas, o seu amor polas palabras en risco de extinción e a súa redacción embrollada e xoguetona daba uns prognósticos tan ambiguos como un horóscopo. "Por iso o de mintireiro verdadeiro", aclara Manolo, o seu cuñado, "porque llo inventaba todo pero acertaba bastante" a pesar de empezar a redactar os textos con ano e medio de antelación. O nome ocorréuselle aos que frecuentaban o faladoiro máis erudito de Palas, aquela que se celebraba na rebotica de Eduardo Seijas.
O ciclo das lúas sempre foi o máis científico, o sacerdote pedíallo ao Observatorio Astronómico de Madrid. E o demais discorríao el, baseándose no seu medio século de experiencia, nos ditos populares e en libros de meteoroloxía. Os últimos anos, o cambio climático traíao tolo. "Antes o tempo era moito máis normal, repetíase e respectaba o home", adoitábase queixar. "Agora é máis difícil seguilo o rastro. Déixanos mal".
Pero O Mintireiro non só fala de ciclos lunares e fenómenos atmosféricos nas súas 64 páxinas. Tamén recolle todas as feiras que se celebran en Galicia, táboas para saber canto mide un ferrado en cada pobo, as etapas do Camiño Francés, o santoral, leccións de toponimia e meteoroloxía, chistes, refráns, adiviñanzas ou un dicionario rescatador de termos que xa ninguén oe nas cidades. A isto hai que sumar seccións tan persoais como as pingueiras risoñas, os firuletes, as chungas celmosas ou os tantanes. Todo polo módico prezo de 2,15 euros, porque se este calendario "é chusqueiro, escotolido, galego e castelán, profético, enxebre, noticioso, e artimañeiro", tamén é "barato", segundo afirmaba o autor dende hai anos na portada..
Todos os anos por setembro, na súa casa de Filgueira, este cura que chegou a atender seis parroquias de Palas sentábase fronte ao seu Macintosh e empezaba a entenderse cos anticiclóns. E quizais fose co que mellor se entendía, os fenómenos meteorolóxicos, as masas de aire, as altas e as baixas presións, porque coas persoas a súa relación era algo máis tormentosa. Don José era "un bo home, moi intelixente e cun gran corazón para axudar aos pobres,", pero era "testán", "rebelde", "difícil", "un señor con moito carácter e sen normas que vivía de noite e durmía de día". "O que dicía ía a misa e o dos demais non valía", recoñecen un día despois do seu enterro (o martes, en Filgueira) algúns dos máis próximos. Había os que o querían ben, pero preferían non o tratar. O cura facía a súa vida como lle daba a gana, era tan independente que ata desobedeceu o bispo cando o reprendeu por despachar a misa en 12 minutos, e isto a pesar do seu catolicismo con decisión, a súa paixón por Wojtyla e a súa simpatía polo Opus Dei.
Don José, quizais por ser tan túzaro, ou porque non prognosticara para xaneiro o seu final, non deixou atado o futuro do Mintireiro Verdadeiro. Non obstante, a Jesús Taboada, o propietario de Norgraf, pedíralle que cando el faltase buscase outro redactor para seguir adiante. E agora o impresor (que empezou traballando na imprenta que montou o cura nunha granxa de porcos de Filgueira) ten présa por "encontrar un sacerdote" ameno e coñecedor do rural que queira dar continuidade á publicación coa entrega de 2011. Aínda que é consciente de que o estilo de Regadío era único e se foi con el ao nicho.
Por certo, o que non logre conseguir a última edición, que saiba que febreiro virá con toda o seu "ferramenta": "Neves, ventos furacanados, xeleiras pentelludas, longas noites, días esquilfos e vaquíos non mar".
No hay comentarios:
Publicar un comentario